Phóng viên: Theo ông, trong quá trình đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp tư nhân và đặc biệt là startup hiện nay đang gặp phải những khó khăn, hạn chế nào? 

Ông Hoàng Mai Chung: Tôi cho rằng thách thức lớn nhất đến từ nguồn lực. Các startup thường rất hạn chế về vốn, nhân lực chất lượng cao và cả tư duy đổi mới. Không phải doanh nghiệp Việt Nam nào cũng đủ khả năng thiết kế sản phẩm, ứng dụng công nghệ vào chuỗi giá trị lõi hay xây dựng chiến lược phát triển toàn cầu. Đó là những khoảng trống khiến chúng ta chậm bước so với doanh nghiệp nước ngoài.

Bên cạnh hạn chế về vốn, nhiều doanh nghiệp chưa có tư duy dài hạn về thị trường. Họ chỉ tập trung vào phạm vi hẹp thay vì mở rộng ra toàn quốc hoặc quốc tế. Chính vì thiếu tầm nhìn này, doanh nghiệp khó có thể hội tụ nhân tài, khó hấp dẫn nhà đầu tư chiến lược và khó đạt được giá trị vốn hóa lớn. Đổi mới sáng tạo nếu chỉ dừng ở quy mô nhỏ thì khó tạo ra đột phá thực sự.

Tôi thường nhấn mạnh rằng đổi mới sáng tạo phải gắn liền với đột phá. Nếu doanh nghiệp chỉ phát triển theo cấp số cộng, thì sự đổi mới gần như vô nghĩa. Để bứt phá, doanh nghiệp cần vốn, công nghệ, nhân sự giỏi và tư duy quản trị toàn cầu. Thiếu một trong những yếu tố này, quá trình đổi mới chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, không thể tạo giá trị lớn cho xã hội và không giúp doanh nghiệp vươn tầm quốc tế.

Phóng viên: Ông nhìn nhận thế nào về vai trò của thể chế, chính sách Nhà nước trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo? 

Ông Hoàng Mai Chung: Tôi đánh giá cao vai trò của thể chế. Thực tế, Nhà nước đang đi trước doanh nghiệp một bước. Khi các chiến lược, văn bản được chuẩn hóa với tầm nhìn dài hạn, quyết tâm lớn, thì đây là nền tảng tốt cho cộng đồng doanh nghiệp.

Phóng viên: Vậy những cơ chế, chính sách nào cần được cải thiện hoặc bổ sung để doanh nghiệp có thể phát triển bền vững và tận dụng cơ hội bứt phá trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số, thưa ông?

Tôi cho rằng, vấn đề không nằm ở chính sách, mà là cách doanh nghiệp tận dụng định hướng này để tạo ra đột phá trong sản xuất, kinh doanh và quản trị.

Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn cần sự đồng hành sâu sát hơn. Ngoài định hướng, Nhà nước nên có các bộ phận chuyên trách để trực tiếp hỗ trợ, tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp. Từ việc cấp phép sản phẩm mới, bảo vệ doanh nghiệp trước rào cản hành chính, cho đến việc hỗ trợ về vốn, tư vấn chiến lược niêm yết trong nước và quốc tế, những khâu này nếu được đồng hành sẽ tạo sức bật cho cộng đồng startup.

Một điểm quan trọng nữa là chính sách cần được thực thi nhất quán. Doanh nghiệp cần một hành lang pháp lý minh bạch, ổn định, để yên tâm theo đuổi ý tưởng dài hạn.

Đặc biệt, Nhà nước không chỉ đưa ra định hướng mà còn phải khuyến khích các sáng kiến, chấp nhận cái mới, bảo vệ doanh nghiệp trước những phản ứng chưa tích cực từ xã hội. Như vậy, đổi mới sáng tạo mới có đất để nảy mầm và phát triển.

Phóng viên: Theo ông, truyền thông và sự chấp nhận của xã hội có tác động như thế nào tới hành trình của doanh nghiệp Việt Nam từ việc gọi vốn, thu hút nhà đầu tư, đến xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và thậm chí là niêm yết trên các sàn quốc tế? Các startup Việt cần làm gì để gia tăng niềm tin và sự ủng hộ từ cộng đồng?

Ông Hoàng Mai Chung: Truyền thông có sức mạnh rất lớn. Nếu tích cực, nó giúp doanh nghiệp lan tỏa ý tưởng, gọi vốn thuận lợi và xây dựng thương hiệu mạnh. Nhưng ngược lại, nếu truyền thông không chính thống đưa tin tiêu cực, doanh nghiệp dễ bị mất uy tín ngay từ đầu. Khi xã hội chưa kịp nhìn nhận giá trị thì doanh nghiệp đã bị nghi ngờ, từ đó mất cơ hội hợp tác, đầu tư và phát triển sản phẩm.

Tôi từng chứng kiến nhiều ý tưởng tốt nhưng bị giết chết từ trong trứng nước chỉ vì bị phản ứng trái chiều. Đặc biệt, đổi mới về vốn, sản phẩm hay mô hình kinh doanh mới thường dễ gây tranh cãi. Khi doanh nghiệp chưa được bảo vệ, truyền thông tiêu cực sẽ khiến khách hàng quay lưng, nhà đầu tư e ngại. Đây là một “nỗi đau” lớn, khiến nhiều startup không dám mạo hiểm triển khai ý tưởng mới.

Điều này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng niêm yết quốc tế. Ở các thị trường như Singapore, Hồng Kông hay Mỹ, nếu kiểm toán hoặc cơ quan quản lý phát hiện doanh nghiệp từng vướng tranh cãi, họ sẽ dè dặt. Nhà đầu tư cũng e ngại rủi ro. Vì thế, muốn hội nhập, doanh nghiệp Việt cần vừa minh bạch, vừa có sự thừa nhận xã hội, vừa được bảo vệ để tránh bị tổn hại bởi truyền thông tiêu cực.

Phóng viên: Trong thời gian tới, ông kỳ vọng gì từ các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc tạo dựng môi trường thuận lợi cho hệ sinh thái khởi nghiệp cho doanh nghiệp? 

Ông Hoàng Mai Chung: Tôi kỳ vọng Nhà nước sẽ tiếp tục đồng hành sâu sát, không chỉ ở chính sách mà còn trong thực tiễn. Điều quan trọng là tạo ra sự an toàn pháp lý và xã hội để ý tưởng mới có cơ hội thử nghiệm. Khi doanh nghiệp được cấp phép nhanh chóng, được bảo vệ trước những rủi ro truyền thông và được khuyến khích sáng tạo, họ sẽ mạnh dạn đầu tư, mở rộng quy mô và vươn ra thị trường quốc tế.

Phóng viên: Ông muốn gửi gắm thông điệp gì tới cộng đồng startup Việt Nam để họ tự tin hơn, sáng tạo hơn và dám theo đuổi những mục tiêu lớn, thưa ông?

Với cộng đồng startup, tôi muốn nhấn mạnh rằng đổi mới sáng tạo không phải khẩu hiệu, mà phải gắn với đột phá. Doanh nghiệp không thể chỉ phát triển theo lối mòn hay bước đi nhỏ lẻ. Muốn cạnh tranh, phải có chiến lược toàn cầu về vốn, thị trường và nhân lực. Chỉ khi hội tụ đầy đủ các nguồn lực, startup Việt Nam mới đủ sức trở thành những doanh nghiệp tầm vóc, góp phần vào khát vọng phát triển đất nước.

Startup cần kiên trì học hỏi, không ngừng hoàn thiện mô hình và mở rộng tầm nhìn. Đừng ngại nghĩ lớn, đừng ngại hướng ra thế giới. Đổi mới sáng tạo phải gắn liền với giá trị thực tế, vừa giải quyết được vấn đề xã hội, vừa tạo lợi ích kinh tế. Khi doanh nghiệp đủ mạnh, thương hiệu Việt Nam sẽ có cơ hội vươn ra toàn cầu, góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ đổi mới sáng tạo quốc tế.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!