Nguồn vốn luôn là bài toán khó với hầu hết các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong quá trình khởi nghiệp, nhất là ở các lĩnh vực đầu tư mang tính sáng tạo nhưng có mức độ rủi ro cao.

Năm 2018, Nghị định số 38/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo đã tạo ra hành lang pháp lý ban đầu, mở ra cơ hội cho các nhà đầu tư tư nhân quy mô nhỏ cùng tham gia đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo mà không phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe của Luật Chứng khoán.

Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cũ), từ đây đã có khoảng 33 quỹ được thành lập theo Nghị định số 38/2018/NĐ-CP với quy mô vốn góp khoảng 413 tỷ đồng. Các quỹ này đã thực hiện 122 thương vụ đầu tư, 11 quỹ đang hoạt động tích cực, 07 quỹ thực hiện đầu tư thông qua chương trình ươm tạo hoặc thúc đẩy kinh doanh.

Có thể thấy, qua quá trình triển khai, Nghị định số 38/2018/NĐ-CP đã định hình thêm một kênh dẫn vốn quan trọng, thúc đẩy đầu tư mạo hiểm cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam. Việc huy động các nguồn vốn của nhà đầu tư nhỏ cũng rất phù hợp với quy mô và trình độ phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Dù đã đạt được những kết quả nhất định, song trên thực tế, số lượng các quỹ đầu tư được thành lập còn khá hạn chế. Với số vốn góp từ các quỹ đạt 413 tỷ đồng (tương đương khoảng hơn 16 triệu USD), chỉ chiếm dưới 5% thị phần đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Các quỹ được thành lập theo Nghị định số 38/2018/NĐ-CP đa phần có quy mô nhỏ về vốn đầu tư đăng ký từ 1-50 tỷ đồng; thực tế chỉ có 2 quỹ có quy mô vốn trên 50 tỷ đồng; 15 quỹ quy mô dưới 1 tỷ đồng; 11 quỹ quy mô từ 1-10 tỷ đồng. Hoạt động đầu tư của các quỹ cũng khá hạn chế, chủ yếu vào các lĩnh vực đầu tư có rủi ro thấp, trong khi doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đòi hỏi chấp nhận mức độ rủi ro cao hơn…

Trong bối cảnh đó, việc sửa đổi Nghị định số 38/2018/NĐ-CP là yêu cầu mang tính cấp thiết, khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Theo đó, các nội dung sửa đổi cần làm rõ và bổ sung thêm lĩnh vực hoạt động của quỹ đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, hoàn thiện các nghiệp vụ đầu tư của quỹ, đảm bảo đầy đủ các nhu cầu đầu tư cốt lõi và chính đáng của quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo thông lệ quốc tế.

Ngoài ra, cần bổ sung một số quy định với công ty quản lý quỹ trong quá trình quản lý hoạt động của quỹ đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; đảm bảo tập trung vào nghiệp vụ chính là đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo. Các quy định mới cũng cần hướng tới mục tiêu ngăn chặn hành vi gian lận và bảo vệ uy tính của các quỹ đầu tư, góp phần xây dựng một môi trường đầu tư minh bạch và đáng tin cậy hơn.

Cụ thể hoá các yêu cầu nói trên, ngày 21/7/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 210/2025/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2018/NĐ-CP quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.

Trong đó, điểm mới đáng kể của Nghị định số 210/2025/NĐ-CP là đã mở rộng phạm vi huy động và hình thức đầu tư cho các quỹ khởi nghiệp sáng tạo. Cụ thể, quy định tại Nghị định đã nêu rõ: Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo không có tư cách pháp nhân, có từ 02 đến tối đa 30 nhà đầu tư góp vốn thành lập trên cơ sở Điều lệ quỹ. Quá trình huy động vốn vì vậy sẽ được mở rộng đáng kể, tạo thuận lợi để nhiều cá nhân, tổ chức đồng hành, chia sẻ rủi ro và nuôi dưỡng cơ hội thành công.

Ngoài ra, quy định mới từ Nghị định số 210/2025/NĐ-CP cũng công nhận các loại tài sản phi tiền mặt để góp vốn. Theo đó, tài sản góp vốn có thể bằng Đồng Việt Nam, quyền sử dụng đất, quyền sở hữu trí tuệ, công nghệ, bí quyết kỹ thuật và các tài sản khác có thể định giá được bằng Đồng Việt Nam.

Nghị định số 210/2025/NĐ-CP sẽ có hiệu lực từ ngày 15/9 tới đây, được kỳ vọng sẽ tạo động lực đáng kể để mở rộng kênh huy động vốn - yếu tố luôn là khó khăn lớn nhất đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hành trình khởi nghiệp sáng tạo. (Các nguồn vốn tự có hoặc nguồn vốn vay ngân hàng luôn bị bó hẹp, dẫn đến nhiều ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo bị thường chỉ dừng lại ở mức “ý tưởng” hoặc phạm vi kinh doanh bị rất hạn chế).

Có thể thấy, Nghị định số 210/2025/NĐ-CP là một bước cụ thể hoá mạnh mẽ, tháo gỡ khó khăn lớn nhất cho các doanh nghiệp nhỏ vừa vừa khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam. Đây là sự kiến tạo rất đáng ghi nhận từ Chính phủ, tạo động lực mới cho các doanh nghiệp tư nhân nhỏ và vừa; đồng thời cũng góp phần đáng kể để thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp sáng tạo trong kỷ nguyên mới của dân tộc.