Ngày 2/9/1945, Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã dấy lên khát vọng muôn đời của Dân tộc đó là “quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ khẳng định quyền độc lập dân tộc, mà còn đặt nền móng cho một quốc gia trong đó nhân dân được chăm lo đầy đủ cả về vật chất và tinh thần. Tư tưởng đó trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt mọi chính sách xã hội của Nhà nước ta.

Trong suốt quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước luôn coi an sinh xã hội là trụ cột quan trọng để bảo đảm ổn định, công bằng, tạo động lực phát triển. Tư tưởng “ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn đã từng bước được thể chế hóa thành chính sách. Đặc biệt, yêu cầu bảo vệ người lao động, chăm lo sức khỏe nhân dân ngày càng trở thành nhiệm vụ trọng tâm, gắn với công cuộc đổi mới và hội nhập.

Trải quan 50 năm vun đắp, ngày 16/02/1995, Chính phủ ban hành Nghị định số 19/CP, đánh dấu sự ra đời của hệ thống Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam. Đây là cột mốc lịch sử khi chính sách bảo hiểm lần đầu tiên được tổ chức thực hiện thống nhất, chuyên nghiệp trên phạm vi cả nước. Sự kiện này mở ra một giai đoạn mới, đưa chính sách an sinh xã hội trở thành công cụ quan trọng để bảo vệ người lao động và gia đình họ trước những rủi ro của cuộc sống.

Sau 30 năm xây dựng và phát triển, chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã trở thành một trong những trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội Việt Nam. Từ những ngày đầu mới thành lập với bộ máy còn hạn chế, số người tham gia còn ít, đến nay, hệ thống BHXH đã không ngừng lớn mạnh, khẳng định vai trò là “điểm tựa” vững chắc cho hàng chục triệu người lao động, đồng thời góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế - xã hội.

Nếu như thời điểm năm 1995 mới chỉ có vài triệu người tham gia BHXH thì đến nay, đã có khoảng 18 triệu người tham gia BHXH, trên 16 triệu người tham gia BHTN và đặc biệt là 94% dân số cả nước đã có thẻ BHYT. Con số ấn tượng này phản ánh nỗ lực bền bỉ của toàn Ngành trong công tác tuyên truyền, cải cách thủ tục hành chính, mở rộng diện bao phủ, đồng thời cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và ý thức tham gia bảo hiểm của toàn xã hội.

Trong suốt quá trình phát triển, BHYT đã trở thành “lá chắn y tế” vững vàng cho người dân. Mỗi năm, hàng chục triệu lượt khám chữa bệnh được chi trả từ quỹ BHYT, giúp hàng triệu bệnh nhân được tiếp cận kỹ thuật cao, chi phí lớn mà không bị rơi vào cảnh kiệt quệ tài chính.

Đặc biệt, BHYT còn góp phần giảm nghèo, ổn định đời sống và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực - yếu tố then chốt của phát triển kinh tế. Nhờ vậy, BHYT thực sự trở thành một trụ cột của chăm sóc sức khỏe toàn dân, được quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.

Một mốc son khác trong tiến trình phát triển là năm 2009, khi chính sách BHTN chính thức được triển khai. Đây là một dấu mốc quan trọng, giúp người lao động có thêm “tấm lưới an toàn” khi mất việc làm. Quỹ BHTN không chỉ chi trả trợ cấp thất nghiệp mà còn hỗ trợ đào tạo nghề, giới thiệu việc làm, góp phần ổn định thị trường lao động.

Tính nhân văn và tính kịp thời của chính sách này càng thể hiện rõ trong giai đoạn đại dịch COVID-19. Khi hàng triệu lao động và doanh nghiệp đối mặt với khó khăn chưa từng có, các gói hỗ trợ từ quỹ BHTN đã trở thành “phao cứu sinh”, giúp người lao động vượt qua giai đoạn mất việc, giảm thu nhập, đồng thời tiếp sức cho doanh nghiệp duy trì sản xuất và phục hồi sau khủng hoảng.

Không dừng lại ở việc mở rộng chính sách, BHXH Việt Nam còn không ngừng cải cách để đáp ứng yêu cầu mới của xã hội. Ngành đã đi đầu trong cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Các dịch vụ công trực tuyến, ứng dụng VssID - BHXH số, hệ thống dữ liệu quốc gia về bảo hiểm… đã giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận chính sách nhanh chóng, thuận tiện, minh bạch. Đây cũng là minh chứng cho nỗ lực đưa ngành BHXH trở thành một trong những đơn vị tiên phong trong xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số.

Trong suốt quá trình phát triển, BHXH Việt Nam luôn gắn liền với công tác xây dựng và hoàn thiện chính sách pháp luật. Nhiều đạo luật quan trọng như Luật BHXH, Luật BHYT, Luật Việc làm… đã được triển khai với vai trò chủ lực của Ngành. Đặc biệt, năm 2024, Quốc hội đã thông qua Luật BHXH (sửa đổi) và Luật BHYT (sửa đổi), tạo hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại, phù hợp thực tiễn mới, vừa bảo đảm tốt hơn quyền lợi cho người lao động, vừa mở rộng diện bao phủ, hướng tới mục tiêu an sinh xã hội toàn dân, góp phần kiến tạo cho nền kinh tế bước vào kỷ nguyên mới.

Sự nghiệp 30 năm của BHXH Việt Nam còn ghi dấu ở sự phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp, tận tụy. Từ một hệ thống còn thiếu thốn, đến nay toàn Ngành đã có hàng vạn cán bộ, mạng lưới cơ quan từ Trung ương tới địa phương, góp phần bảo đảm mọi người dân, ở bất kỳ đâu trên lãnh thổ Việt Nam, đều có thể tiếp cận và thụ hưởng chính sách bảo hiểm một cách công bằng, kịp thời.

Đáng chú ý, BHXH Việt Nam đã đóng góp quan trọng trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, ổn định chính trị, bảo đảm công bằng xã hội. Mỗi chế độ BHXH, BHYT, BHTN được chi trả không chỉ giúp giảm gánh nặng cho người dân mà còn góp phần duy trì tiêu dùng, ổn định xã hội. Nhiều nghiên cứu khẳng định, hệ thống bảo hiểm là công cụ điều tiết thu nhập, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, gắn kết các tầng lớp trong cộng đồng.

Quá trình hội nhập quốc tế cũng chứng kiến sự lớn mạnh của ngành BHXH. BHXH Việt Nam là thành viên tích cực của Hiệp hội An sinh xã hội ASEAN, Tổ chức An sinh xã hội quốc tế (ISSA). Nhiều sáng kiến, kinh nghiệm quản lý quỹ, ứng dụng công nghệ và cải cách thủ tục đã được quốc tế ghi nhận. Qua đó, vị thế và uy tín của ngành BHXH Việt Nam ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế.

Tuy đạt nhiều thành tựu, song ngành BHXH vẫn đứng trước thách thức lớn về mở rộng diện bao phủ, cân đối quỹ dài hạn và thích ứng với biến động của thị trường lao động. Quá trình già hóa dân số, yêu cầu cải cách chính sách lương hưu, cùng sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế số đòi hỏi BHXH Việt Nam tiếp tục đổi mới, hoàn thiện để bảo đảm tính bền vững và công bằng cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Trước yêu cầu đổi mới của đất nước, ngày 1/3/2025, BHXH Việt Nam chính thức sáp nhập vào Bộ Tài chính, mở ra một chương mới trong sự nghiệp an sinh xã hội và phát triển quốc gia. Đây là một quyết định vô cùng quan trọng nhằm gắn kết chính sách an sinh với quản lý tài chính - ngân sách quốc gia, bảo đảm sự đồng bộ, hiệu quả trong điều hành. Sự kiện này cũng khẳng định tầm quan trọng của chính sách BHXH trong cấu trúc kinh tế - xã hội, đồng thời nâng tầm vai trò của Ngành.

Sự sáp nhập tạo điều kiện để quản lý, sử dụng quỹ BHXH, BHYT, BHTN gắn chặt hơn với hệ thống tài chính quốc gia, bảo đảm an toàn, minh bạch, hiệu quả. Theo đó, Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ cùng BHXH Việt Nam trong hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực, quản lý chi trả. Đây là cơ sở để hệ thống bảo hiểm phát triển bền vững, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và Chính phủ.

Với vai trò mới, BHXH Việt Nam tiếp tục giữ vững mục tiêu mọi người dân đều có quyền tiếp cận chính sách bảo hiểm. Trên cơ sở nền tảng 30 năm xây dựng, toàn Ngành hướng tới mục tiêu bao phủ BHXH toàn dân vào giữa thế kỷ XXI. Đây là thách thức lớn, nhưng cũng là khát vọng nhân văn, phản ánh cam kết của Việt Nam trong việc bảo đảm quyền an sinh cho mọi công dân, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Để hiện thực hóa mục tiêu, BHXH Việt Nam đặt trọng tâm vào cải cách chính sách, mở rộng đối tượng tham gia, tăng tính hấp dẫn của các gói bảo hiểm. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong quản lý, chi trả. Việc hiện đại hóa toàn diện sẽ giúp ngành đáp ứng kịp thời nhu cầu của xã hội, giảm thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ, hướng tới sự hài lòng của người dân.

Sự phối hợp giữa BHXH Việt Nam và các bộ, ngành, địa phương sẽ ngày càng chặt chẽ. Công tác tuyên truyền chính sách tiếp tục đổi mới, lấy người dân làm trung tâm, tăng cường ứng dụng truyền thông số. Đặc biệt, dưới sự chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Bộ Tài chính và sự đồng hành của các ngành liên quan thuộc Bộ sẽ giúp chính sách lan tỏa sâu rộng, đến từng thôn bản, vùng sâu, vùng xa, bảo đảm người dân ở mọi miền Tổ quốc đều được thụ hưởng quyền lợi.

Hơn 30 năm không ngừng đổi mới, BHXH Việt Nam đã tạo dựng nền móng vững chắc cho hệ thống an sinh xã hội hiện đại. Dấu mốc 1/3/2025 mở ra chặng đường mới, với kỳ vọng gắn kết chính sách an sinh cùng chính sách tài chính quốc gia. Đây là thời khắc để toàn Ngành phát huy bản lĩnh, trí tuệ, tiếp tục đồng hành cùng đất nước trong sự nghiệp phát triển nhanh, bền vững, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội.

Nhìn lại chặng đường vừa qua, có thể khẳng định BHXH Việt Nam đã và đang là điểm tựa vững chắc cho hàng chục triệu người dân, là trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội. Tương lai phía trước còn nhiều thử thách, nhưng với sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, Bộ Tài chính, sự quyết tâm của mỗi cán bộ công chức, viên chức toàn Ngành và đặc biệt là sự ủng hộ của nhân dân, BHXH Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục viết nên những trang sử mới, vì một Việt Nam phồn vinh và hạnh phúc.

07:03 07/09/2025