Việc điều hành chính sách khung “3 ổn định - 2 thúc đẩy - 1 kỷ luật” như định hướng then chốt: giữ vững nền tảng vĩ mô, khơi thông động lực đầu tư - tiêu dùng - xuất khẩu, đồng thời siết chặt kỷ luật thực thi để hoàn thành chỉ tiêu 2025 và tạo nền vững chắc cho năm 2026.

Những rủi ro và thách thức chính trong các tháng cuối năm 2025

Thứ nhất, cú sốc thương mại từ Hoa Kỳ. Từ ngày 7/8, Mỹ áp mức “thuế đối ứng” mới; các ước tính quốc tế (UNDP/Reuters) cho thấy xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này có thể giảm khoảng 19–20% (xấp xỉ 25 tỷ USD/năm) nếu biện pháp kéo dài. Nguy cơ lan rộng ở dệt may, da giày, gỗ, điện tử phụ trợ. Ngoài thuế, rào cản phi thuế quan gia tăng (như cảnh báo theo Đạo luật Bảo vệ Động vật Có vú Biển – MMPA) có thể thu hẹp cửa thị trường ngay từ năm 2026, đòi hỏi phương án ứng phó sớm trong quý IV/2025.

Thứ hai, tỷ giá hạ nhiệt nhưng chưa bền vững. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vừa cắt lãi 0,25 điểm phần trăm (về 4,0–4,25%), phần nào giảm áp lực đô la Mỹ (USD) lên đồng Việt Nam (VND), mở dư địa điều hành tỷ giá – lãi suất trong quý IV. Tuy vậy, quỹ đạo nới lỏng tiếp theo phụ thuộc dữ liệu, nên mức nới lỏng hiện tại chưa chắc bền.

Thứ ba, lạm phát trong tầm kiểm soát, song rủi ro từ giá do Nhà nước quản lý còn lớn. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 8 tháng tăng 3,25%; lạm phát cơ bản 3,19% – vẫn trong vùng mục tiêu. Tuy nhiên, điều chỉnh các mặt hàng do Nhà nước quản lý (điện, y tế, giáo dục) có thể tạo áp lực chi phí đẩy. Giá vàng trong nước tăng mạnh (bình quân 8 tháng khoảng +40,25%) phản ánh yếu tố kỳ vọng – tâm lý, có nguy cơ “nhiễm” vào lạm phát qua kênh kỳ vọng.

Thứ tư, giá điện và năng lượng tăng, rủi ro pháp lý và thách thức cung ứng. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tăng giá bán lẻ điện bình quân 4,8% từ 10/5 (2.204,07 đồng/kWh, chưa VAT). Các phương án sửa cơ chế điều chỉnh giá đang được thảo luận, có khả năng “phân bổ” một phần chi phí/lỗ quá khứ – làm tăng rủi ro lạm phát chi phí đẩy cuối năm.

Tranh chấp về giá mua điện cố định (FiT) với một số dự án gió, mặt trời kéo dài làm xói mòn niềm tin, tăng rủi ro pháp lý và trì hoãn chuyển dịch năng lượng; có thể ảnh hưởng cung điện mùa khô 2026, nếu không sớm tháo gỡ. Miền Bắc vẫn đối mặt nhu cầu cao khi nắng nóng; xác suất hiện tượng La Nina kéo dài tới cuối năm 2025 là khoảng 70% có thể hỗ trợ thủy điện nhưng đi kèm rủi ro mưa lũ, đòi hỏi vận hành linh hoạt hệ thống.

Thứ năm, trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản áp lực đáo hạn dồn vào quý IV. Áp lực đáo hạn nửa cuối 2025 ước khoảng 201 nghìn tỷ đồng, tập trung ở bất động sản. Rủi ro chậm trả/đảo nợ tăng nếu thanh khoản thị trường cải thiện chậm, có thể truyền dẫn sang hệ thống ngân hàng và tâm lý nhà đầu tư. Dù khung xử lý nợ xấu được củng cố, một số tổ chức tín dụng quy mô nhỏ và nhóm tín dụng “nhạy cảm” (bất động sản, xây dựng) cần giám sát chặt.

Thứ sáu, giá hàng hóa thế giới dễ biến động. Dầu Brent dao động quanh 66–67 USD/thùng; triển vọng của Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA) nghiêng về mức bình quân thấp hơn trong quý IV/2025, giúp giảm chi phí nhập khẩu nhiên liệu. Tuy nhiên, biến số địa chính trị có thể đảo chiều nhanh. Giá gạo thế giới hạ hỗ trợ lạm phát lương thực trong nước, đồng thời đặt ra bài toán cân bằng xuất khẩu – an ninh lương thực.

Thứ bảy, pháp lý đất đai thi hành luật mới còn độ trễ. Luật Đất đai 2024 và văn bản hướng dẫn nâng chuẩn minh bạch trong quản lý, sử dụng đất. Dù Chính phủ tiếp tục hoàn thiện các nghị định (trong đó có Nghị định 226/2025/NĐ-CP), giai đoạn chuyển tiếp giữa luật cũ – mới phức tạp, dễ phát sinh vướng mắc và độ trễ chính sách ở cấp dự án.

Thứ tám, thương mại và tăng trưởng cải thiện về nền tảng nhưng đối mặt với rủi ro ngoại sinh lớn. Trong 8 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 597,9 tỷ USD (tăng 16,3% so với cùng kỳ), tạo nền cho quý IV. Song cú sốc thuế từ Mỹ và dịch chuyển chuỗi cung ứng có thể làm phân hóa ngành hàng rõ rệt từ cuối quý IV.

Thứ chín, rủi ro hệ thống và điểm nghẽn thể chế. Tâm lý thận trọng trong tài chính – bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, cùng thủ tục hành chính phức tạp có thể làm chậm giải ngân đầu tư công đúng giai đoạn nước rút cuối năm, ảnh hưởng mục tiêu tăng trưởng và chất lượng phục hồi.

Khung điều hành : “3 ổn định – 2 thúc đẩy – 1 kỷ luật”

Khung “3 ổn định – 2 thúc đẩy – 1 kỷ luật” không chỉ là khẩu hiệu, mà là định hướng hành động ngắn gọn, bao quát cho giai đoạn nước rút cuối năm 2025 và chuẩn bị bước sang 2026. Trọng tâm là giữ vững nền tảng vĩ mô, khơi thông động lực tăng trưởng, và bảo đảm kỷ luật thực thi.

“Ba ổn định” gồm: neo kỳ vọng lạm phát quanh 4% để giảm rủi ro “lạm phát tâm lý”; giữ thanh khoản, lãi suất và tỷ giá trong tầm kiểm soát để bảo vệ hệ thống tài chính; và duy trì cân đối lớn về ngân sách, nợ công, cán cân thanh toán, an ninh năng lượng – lương thực để tạo vùng đệm chống sốc.

“Hai thúc đẩy” tập trung vào chuyển nguồn lực thành tăng trưởng thực chất. Đầu tư công cần giải ngân nhanh, đúng trọng tâm để mở nút thắt hạ tầng và dẫn dắt vốn tư nhân. Song song, chính sách thị trường phải hỗ trợ xuất khẩu và tiêu dùng: giảm VAT đi vào giá thực, hoàn thuế nhanh, hạ chi phí logistics, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế.

“Một kỷ luật” là biến cam kết thành kết quả, thông qua cơ chế “nói ít, làm nhanh” và trách nhiệm giải trình minh bạch. Công khai bảng điều khiển hằng tuần về tiến độ giải ngân, tín dụng, xuất khẩu, giá cả, CPI… sẽ tăng sức ép hoàn thành và giảm độ trễ chính sách.

Khung này hội tụ ba phẩm chất cần thiết: chủ động (dự báo sát, kịch bản ứng phó), linh hoạt (chọn đúng công cụ, phối hợp tiền tệ – tài khóa), và kỷ cương (lấy số liệu và kết quả làm thước đo). Nếu vận hành nhất quán, Việt Nam không chỉ hoàn thành mục tiêu 2025 mà còn bước vào năm 2026 với nền tảng vĩ mô vững và niềm tin thị trường cao hơn.