Bên lề Hội thảo Directors Talk #24: “Câu chuyện thị trường tháng 9” do Viện Thành viên HĐQT Việt Nam (VIOD) tổ chức vào ngày 25/9/2025, Tạp chí Kinh tế – Tài chính đã trao đổi với ông Nguyễn Hoàng Linh - Giám đốc Phân tích và Nghiên cứu Công ty Quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) về triển vọng và thách thức ngành Quỹ trước cơ hội nâng hạng thị trường.

Phóng viên: Thưa ông, nâng hạng TTCK được xem là bước ngoặt đối với Việt Nam. Ông đánh giá cơ hội này sẽ tác động như thế nào đến triển vọng thị trường nói chung và ngành Quỹ nói riêng?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Nâng hạng chỉ là một phần bức tranh tổng thể. Kinh nghiệm ở nhiều thị trường cho thấy thay đổi phân loại không đồng nghĩa dòng vốn ngoại lập tức chảy mạnh. Điều quyết định là nền tảng: hàng hóa niêm yết có đủ đa dạng, chuẩn mực QTCT có được thực thi và mức độ minh bạch của thị trường.

Với các quỹ đầu tư tổ chức như chúng tôi, niềm tin vào QTCT là điều kiện tiên quyết. Một thị trường được nâng hạng nhưng hàng hóa chưa cải thiện thì khó tạo sức hút bền vững. Dòng vốn thông minh luôn đi kèm kỷ luật; họ cần thị trường thi hành chuẩn mực vững chắc, không phản ứng theo chu kỳ tin tức.

Ở góc nhìn nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt là khối ngoại, hai câu hỏi then chốt luôn là: thị trường có đủ lựa chọn và chất lượng hàng hóa có đảm bảo hay không. Chất lượng thể hiện ở thực hành quản trị theo chuẩn mực quốc tế, tách bạch lợi ích cổ đông, minh bạch thông tin và bảo vệ quyền nhà đầu tư. Vì vậy, chúng tôi xem nâng hạng là chất xúc tác; còn hiệu quả dài hạn phụ thuộc vào việc thị trường cải thiện nội lực đến đâu.

Trong phân tích, chúng tôi đánh giá đa chiều: mô hình kinh doanh, lợi thế cạnh tranh, chỉ số tài chính… nhưng đặc biệt lưu tâm rủi ro quản trị và yếu tố con người. Đây là rủi ro khó luật hóa nhưng có thể làm sai lệch hoàn toàn mô hình dự phóng.

Không ít doanh nghiệp kết quả kinh doanh tốt, triển vọng sáng, song vì quá nhiều giao dịch với bên liên quan hoặc sở hữu chéo phức tạp, chúng tôi buộc phải từ chối đầu tư. Trong những trường hợp như vậy, biên an toàn bị xói mòn, rủi ro mô hình tăng lên và mọi giả định về tăng trưởng đều trở nên mong manh.

Do đó, điều kỳ vọng từ nâng hạng TTCK không chỉ là nhãn phân loại mới, mà là động lực để doanh nghiệp tiến gần chuẩn mực quốc tế. Khi niềm tin của nhà đầu tư tổ chức được củng cố, dòng vốn ngoại mới ở lại lâu dài. Đó cũng là nền tảng để ngành Quỹ quản lý danh mục với tầm nhìn bền vững, thay vì phản ứng ngắn hạn trước biến động.

Nói cách khác, nâng hạng chỉ có ý nghĩa khi đi kèm tiến bộ về chất lượng hàng hóa và kỷ luật CBTT một cách ổn định.

Phóng viên: Một trong những trụ cột của nâng hạng là nâng cao chất lượng “hàng hóa” trên TTCK. Theo ông, mức độ sẵn sàng của DNNY hiện nay ra sao, và đâu là chuẩn mực cần cải thiện để tạo niềm tin cho nhà đầu tư tổ chức?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Với chúng tôi, hàng hóa của TTCK chính là DNNY. Ngoài mô hình kinh doanh hay chỉ số tài chính, quản trị luôn được đặt ngang hàng. Không chỉ là tuân thủ CBTT, quản trị còn là cách vận hành hệ thống, xử lý quan hệ với cổ đông và các bên liên quan.

Hạn chế có thể thấy là sự thiếu minh bạch trong giao dịch với bên liên quan và tình trạng sở hữu chéo trong tập đoàn. Đây là rủi ro khó lượng hóa nhưng ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư. Doanh nghiệp không giải quyết được vấn đề này khó thuyết phục các quỹ tổ chức, dù báo cáo tài chính thể hiện kết quả khả quan.

Chuẩn mực quốc tế về QTCT và môi trường – xã hội – quản trị (ESG) ngày càng là thước đo bắt buộc khi làm việc với khách hàng nước ngoài. Tuy nhiên, ở Việt Nam, thông tin ESG còn thiếu và chưa nhất quán, chưa theo chuẩn quốc tế, khiến việc so sánh giữa doanh nghiệp hoặc theo thời gian trở nên khó khăn. Điều này cản trở phân tích và ảnh hưởng đến khả năng giải trình khi đưa ra quyết định đầu tư. Chuẩn hóa thông tin giúp nhà đầu tư định vị rủi ro tốt hơn.

Chúng tôi kỳ vọng cùng với tiến trình nâng hạng, doanh nghiệp áp dụng rộng rãi chuẩn quốc tế, cả kế toán lẫn quản trị. Việc triển khai chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) sẽ giúp phản ánh thực chất hơn tình hình tài chính, nâng chất lượng phân tích và hỗ trợ quyết định chính xác.

Đồng thời, khi ESG được thực hiện bài bản, nhất quán, doanh nghiệp sẽ khẳng định năng lực phát triển bền vững, từ đó tạo niềm tin với dòng vốn dài hạn.

Phóng viên: Khi Việt Nam được nâng hạng, đâu là thuận lợi và thách thức lớn nhất đối với các công ty quản lý quỹ trong việc thu hút vốn dài hạn, đặc biệt khi phải tiếp cận các chuẩn mực quốc tế như IFRS và ESG?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Thuận lợi dễ thấy nhất là TTCK Việt Nam sẽ nằm trong tầm ngắm của nhiều quỹ ngoại lớn, mở ra cơ hội phát triển đa dạng sản phẩm từ quỹ mở, ETF đến quỹ hưu trí tự nguyện. Khi dòng vốn tổ chức quan tâm, ngành Quỹ sẽ có thêm điều kiện mở rộng quy mô và khẳng định vai trò trong hệ thống tài chính.

Một điểm sáng khác là việc triển khai IFRS. Chuẩn mực kế toán quốc tế giúp báo cáo tài chính phản ánh trung thực hơn, qua đó phân tích và quản lý danh mục trở nên chính xác, minh bạch. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để nâng chất lượng đầu tư, nhất là trong giai đoạn cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Song đi cùng cơ hội là thách thức. Các công ty quản lý quỹ buộc phải nâng chuẩn năng lực phân tích, nhanh chóng làm quen với IFRS và bổ sung kỹ năng đánh giá ESG.

Thực tế, dữ liệu ESG tại Việt Nam còn thiếu và thiếu nhất quán, khiến việc so sánh và giải trình với nhà đầu tư gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, sự hiện diện ngày càng sâu của các quỹ ngoại chắc chắn làm gia tăng áp lực cạnh tranh. Theo tôi, rào cản lớn nhất không phải thiếu quy định mà là ý thức tuân thủ. Nếu doanh nghiệp không chủ động nâng chuẩn QTCT, dù phân tích kỹ lưỡng đến đâu, dòng vốn dài hạn cũng khó có thể giải ngân bền vững.

Phóng viên: Ngành Quỹ hiện được kỳ vọng sẽ đóng vai trò lớn hơn trong việc dẫn vốn vào hạ tầng, năng lượng tái tạo, bất động sản bền vững và hỗ trợ thị trường trái phiếu minh bạch. Theo ông, đâu là cơ hội nổi bật nhất sau nâng hạng để ngành Quỹ khẳng định vai trò kênh vốn trung – dài hạn của nền kinh tế?

Ông Nguyễn Hoàng Linh: Nâng hạng không chỉ là câu chuyện hút vốn vào cổ phiếu, mà còn mở ra cơ hội để ngành Quỹ khẳng định vị thế kênh dẫn vốn trung – dài hạn. Điều này phù hợp với định hướng tại Công điện số 159/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 3168/QĐ-BTC của Bộ Tài chính về phát triển ngành quản lý quỹ đến năm 2035. Khi QTCT, IFRS và ESG được áp dụng rộng rãi, niềm tin của nhà đầu tư tổ chức sẽ củng cố, vốn ngoại có thể chảy vào các lĩnh vực cốt lõi thay vì chỉ tập trung cổ phiếu ngắn hạn.

Trong đó, hạ tầng và năng lượng tái tạo là hai lĩnh vực cần vốn lớn, ổn định, dài hạn – điều mà tín dụng ngân hàng khó đáp ứng. Nếu doanh nghiệp có CBTT minh bạch, chiến lược rõ ràng và tuân thủ ESG, quỹ hoàn toàn có thể đồng hành lâu dài. Bất động sản bền vững cũng mở ra dư địa đáng kể.

Thị trường sau giai đoạn trầm lắng chỉ còn chỗ cho dự án minh bạch pháp lý, chuẩn mực quản trị cao và gắn yếu tố môi trường. Đây chính là “điểm cộng” để vốn quỹ tham gia, vừa tạo thanh khoản, vừa định hình chuẩn mới. Thị trường trái phiếu cũng hưởng lợi khi nâng hạng kéo theo yêu cầu minh bạch và kỷ luật CBTT cao hơn. Điều này giúp quỹ tham gia tích cực, vừa hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn, vừa mang lại lợi suất ổn định cho nhà đầu tư.

Nói cách khác, cơ hội lớn nhất sau nâng hạng không nằm ở “lượng vốn” mà ở “chất vốn”: dòng vốn trung – dài hạn sẽ tìm đến lĩnh vực nền tảng, trực tiếp đóng góp cho tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.