Chủ động đáp ứng các yêu cầu đột xuất, cấp bách

Luật DTQG hiện hành đã thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, là văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất điều chỉnh hoạt động DTQG từ trước đến nay; tạo khuôn khổ pháp lý cho hoạt động DTQG.

Luật DTQG cùng hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện và những quy định pháp luật có liên quan đã tạo hành lang pháp lý thống nhất, đầy đủ, tạo thuận lợi để triển khai và nâng cao hiệu quả của hoạt động DTQG.

Đáng chú ý, Luật DTQG quy định mục tiêu DTQG nhằm chủ động đáp ứng yêu cầu đột xuất, cấp bách về phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, hỏa hoạn, dịch bệnh; phục vụ quốc phòng, an ninh; hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước.

Mục tiêu DTQG nêu trên phù hợp với bối cảnh nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa, cụ thể hóa được quan điểm chủ trương của Đảng về DTQG nêu tại văn kiện Đại hội Đảng lần thứ X: “Xây dựng lực lượng dự trữ nhà nước vững mạnh với cơ cấu hợp lý, có khả năng chủ động tham gia phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai và những biến cố bất thường xảy ra”.

Ngoài ra, từ khi Luật DTQG có hiệu lực thi hành (ngày 01/7/2013) đến nay, tổng mức DTQG và mức chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực DTQG có sự tăng trưởng về giá trị tuyệt đối so với giai đoạn trước, đảm bảo chủ động đáp ứng yêu cầu đột xuất, cấp bách theo mục tiêu DTQG.

Hàng DTQG đảm bảo ứng cứu kịp thời, hiệu quả cho phòng, chống thiên tai, bão lũ, thảm họa, hỏa hoạn, dịch bệnh và phục vụ an ninh, quốc phòng, góp phần đảm bảo ổn định sản xuất, đời sống người dân.

Theo Cục Dự trữ Nhà nước (Bộ Tài chính), tổng mức DTQG có chuyển dịch theo xu hướng tăng về giá trị tuyệt đối trong giai đoạn 2013-2024. Tổng mức DTQG tính đến cuối năm 2024 tăng gần 1,5 lần so với thời điểm cuối năm 2013.

Chi ngân sách nhà nước cho mua hàng DTQG có tăng trưởng đáng kể trong giai đoạn 2013-2024, mức chi NSNN cho DTQG năm 2024 cao gấp 3,5 lần so với năm 2013.

Giá trị hàng DTQG xuất cấp trong mục tiêu DTQG có xu hướng tăng đều qua các năm trong giai đoạn 2013-2024. Trong 2 năm gần đây, giá trị hàng DTQG xuất cấp cho mục tiêu DTQG đạt khoảng 1.400 tỷ đồng năm 2023 và 1.500 tỷ đồng năm 2024, tăng khoảng 1% so với năm 2013 (khoảng 1.380 tỷ đồng).

Các mặt hàng DTQG xuất cấp góp phần giúp nhân dân kịp thời khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, khôi phục sản xuất, ổn định cuộc sống, đảm bảo sức khỏe, từng bước nâng cao đời sống, xóa đói, giảm nghèo và đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Danh mục, cơ cấu hàng DTQG chuyển dịch theo hướng hợp lý, phù hợp với nhu cầu sử dụng theo mục tiêu DTQG. Theo đó, đến nay, danh mục hàng DTQG quy định gồm 13 nhóm hàng DTQG được chi tiết thành 68 mặt hàng trong danh mục chi tiết hàng DTQG.

Các mặt hàng quy định trong danh mục đảm bảo phù hợp với mục tiêu DTQG và tiêu chí hàng DTQG quy định tại Luật. Cơ cấu hàng DTQG trong giai đoạn 2013-2024 chuyển dịch theo xu hướng tăng tỷ trọng các mặt hàng phục vụ an ninh, quốc phòng; giảm tỷ trọng mặt hàng lương thực.

Nhìn chung, danh mục và cơ cấu mặt hàng DTQG đang dự trữ trong thời gian qua cơ bản phù hợp với nhu cầu sử dụng hàng DTQG, đáp ứng yêu cầu đột xuất, cấp bách theo mục tiêu DTQG.

Khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động DTQG

Bên cạnh những kết quả trên, Luật DTQG hiện hành quy định rõ Nhà nước có chính sách huy động nguồn lực, khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động DTQG; cho phép các bộ, ngành quản lý hàng DTQG được thuê doanh nghiệp bảo quản hàng DTQG.

Quy định chi tiết thi hành Luật DTQG, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 94/2013/NĐ-CP ngày 21/8/2013, trong đó giao các bộ quản lý hàng DTQG tiếp nhận, quản lý, đưa vào sử dụng có hiệu quả tài sản, phát minh, sáng chế, do các tổ chức, cá nhân đóng góp và Bộ Tài chính ghi nhận bằng văn bản những đóng góp của tổ chức, cá nhân cho DTQG.

Để có căn cứ về thuê bảo quản hàng DTQG, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 172/2013/TT-BTC ngày 20/11/2013 hướng dẫn cụ thể thuê bảo quản hàng DTQG.

Theo đó, các tổ chức, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế đáp ứng các điều kiện về kho tàng và công nghệ bảo quản có thể được thuê bảo quản hàng DTQG.

Thực tế cho thấy, cơ chế thuê tổ chức, doanh nghiệp bảo quản hàng DTQG đã tạo điều kiện huy động, khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia hoạt động DTQG.

Theo Cục Dự trữ Nhà nước, đến nay, toàn bộ hàng DTQG do Bộ Công Thương, Bộ Y tế và hầu hết hàng DTQG Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) quản lý hiện đang thuê doanh nghiệp bảo quản, góp phần giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng hệ thống kho và công nghệ bảo quản hàng DTQG.