Nền tảng này cùng định hướng nâng chuẩn vận hành từ cơ quan quản lý và vai trò trung tâm của Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán (VSDC), kỳ vọng năm 2026 TTCK sẽ chuyển sang giai đoạn phát triển chất lượng hơn, an toàn hơn và bền vững hơn.

Nền tảng 2025 và yêu cầu chuyển sang chuẩn vận hành cao hơn

Tại Hội nghị Thành viên năm 2025 của VSDC được tổ chức ngày 14/11 vừa qua, Cơ quan quản lý thị trường (Ủy ban Chứng khán Nhà nước - UBCKNN) đánh giá VSDC đã phối hợp hiệu quả với thành viên để duy trì an toàn thanh toán, chuẩn hóa dữ liệu sở hữu và triển khai các cấu phần kỹ thuật phục vụ nâng hạng. Đồng thời, UBCKNN giao VSDC thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm cho năm 2026, như: chuẩn bị mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP), hệ thống giao tiếp điện tử xử lý giao dịch thẳng (STP), hoàn thiện mô hình tài khoản tổng (omnibus account) và chuẩn hóa dữ liệu nhà đầu tư.

Theo bà Lê Thị Việt Nga - Phó Chủ tịch UBCKNN, TTCK năm 2025 duy trì ổn định đáng kể trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất định. Thanh khoản cải thiện, tính minh bạch tăng lên và tâm lý nhà đầu tư ổn định hơn, cho thấy cấu trúc vận hành của thị trường đang được củng cố từng bước.

Cột mốc kỹ thuật đáng chú ý nhất là hệ thống KRX vận hành chính thức từ tháng 5/2025. Việc này giúp chuẩn hóa quy trình dữ liệu, gia tăng tốc độ xử lý giao dịch và tạo tiền đề triển khai các nghiệp vụ như giao dịch trong ngày hay bán chứng khoán chờ về. Đây là những tiêu chí cốt lõi trong đánh giá nâng hạng của FTSE và MSCI.

Cùng với đó, FTSE Russell nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi thứ cấp vào tháng 10/2025, mở ra kỳ vọng lớn đối với dòng vốn tổ chức. Nâng hạng vừa là sự ghi nhận nỗ lực cải cách, vừa đặt ra yêu cầu cao hơn về chuẩn dữ liệu, quản trị công ty và hạ tầng bù trừ - thanh toán.

Trong tiến trình này, VSDC được UBCKNN ghi nhận đã xử lý hồ sơ lưu ký - bù trừ đúng hạn, hạn chế sai sót và duy trì vận hành ổn định trong giai đoạn chuyển đổi kỹ thuật. Đây được xem là nền tảng quan trọng để thị trường bước vào giai đoạn chuẩn hóa sâu hơn trong năm 2026.

Định hướng quản lý và yêu cầu nâng chuẩn đối với VSDC

Phó Chủ tịch UBCKNN nhấn mạnh, giai đoạn tới, sự phát triển của TTCK không còn dựa vào mở rộng quy mô giao dịch, mà dựa trên khả năng vận hành theo chuẩn quốc tế. Năm 2025, hệ thống pháp lý đã có bước thay đổi quan trọng, từ sửa đổi luật, nghị định, thông tư đến cắt giảm thủ tục hành chính và tăng cường minh bạch thông tin.

Trong vận hành, cơ quan quản lý ghi nhận VSDC đã triển khai hiệu quả nhiều cấu phần quan trọng phục vụ nâng hạng như: cơ chế không yêu cầu nộp tiền trước (NPF) dành cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, chuẩn hóa dữ liệu sở hữu và tham gia xây dựng mô hình tài khoản tổng cho khối tổ chức. Tuy vậy, yêu cầu của năm 2026 sẽ ở mức cao hơn khi thị trường chính thức bước vào giai đoạn mới nổi.

Song song với yêu cầu kỹ thuật, UBCKNN đề nghị VSDC tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong việc hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động đăng ký, lưu ký và bù trừ - thanh toán. Việc rà soát và cập nhật các quy định mới, từ luật đến các thông tư chuyên ngành, được kỳ vọng tạo thuận lợi hơn cho nhà đầu tư, đặc biệt là khối tổ chức nước ngoài, đồng thời nâng cao mức độ tương thích của thị trường với thông lệ quốc tế.

Theo bà Lê Thị Việt Nga, thị trường chỉ có thể duy trì được vị thế mới nổi khi các chuẩn dữ liệu, quy trình và công nghệ được nội hóa sâu vào toàn bộ chuỗi đăng ký - lưu ký - bù trừ - thanh toán. Điều đó không chỉ đòi hỏi sự dịch chuyển mạnh mẽ từ VSDC - đơn vị giữ vai trò trung tâm trong hạ tầng vận hành - mà còn yêu cầu sự vào cuộc đồng bộ của các thành viên thị trường.

Bà Lê Thị Việt Nga nhấn mạnh, chất lượng vận hành của hệ thống chỉ được bảo đảm khi các công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký duy trì kỷ luật nghiệp vụ, nâng cao quản trị rủi ro, tuân thủ chặt chẽ quy chế và phối hợp chủ động trong việc triển khai các cơ chế mới. Đây là điều kiện cần thiết để thị trường không chỉ đáp ứng tiêu chí nâng hạng mà còn vận hành ổn định, minh bạch trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

Trọng trách của VSDC trong chuẩn hóa kỹ thuật thị trường năm 2026

Tại Hội nghị, bà Tạ Thanh Bình - Tổng Giám đốc VSDC cho biết, năm 2026 sẽ là giai đoạn VSDC đồng thời triển khai nhiều nhiệm vụ kỹ thuật có ảnh hưởng trực tiếp tới năng lực vận hành của thị trường.

Nhiệm vụ trọng tâm đầu tiên là chuẩn bị mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Khi vận hành, CCP sẽ giúp tách bạch rủi ro thanh toán, giảm thiểu rủi ro đối tác và nâng mức an toàn cho toàn hệ thống. Hoàn tất kiểm thử CCP trong năm 2026 và sẵn sàng vận hành đầu năm 2027 là yêu cầu bắt buộc theo lộ trình của UBCKNN.

Song song, VSDC sẽ hoàn thiện hệ thống giao tiếp điện tử STP - nền tảng giúp dữ liệu truyền tự động giữa công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký, giảm thao tác thủ công, hạn chế sai sót và nâng tốc độ xử lý của toàn hệ thống.

Một nhiệm vụ trung tâm khác là mô hình tài khoản tổng (omnibus account), cho phép quản lý tài sản của nhà đầu tư tổ chức theo phương thức linh hoạt hơn, đồng thời yêu cầu năng lực giám sát dữ liệu ở mức cao hơn - yếu tố đặc biệt quan trọng theo tiêu chí của các tổ chức xếp hạng thị trường.

Trong lĩnh vực dữ liệu, VSDC tiếp tục kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thống nhất mã định danh và làm sạch dữ liệu sở hữu của nhà đầu tư. Đây là nền tảng để thị trường vận hành theo chuẩn mới, nâng chất lượng quản trị rủi ro và đáp ứng yêu cầu của các sản phẩm mới.

Cùng với đó, VSDC đang nâng cấp nhiều dịch vụ vận hành như sổ lưu ký điện tử (E-Passbook), cổng giao tiếp điện tử với tổ chức đăng ký chứng khoán, hệ thống đại lý chuyển nhượng quỹ; đồng thời chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật cho thị trường tín chỉ các-bon, phái sinh vàng và các sản phẩm mới theo định hướng của cơ quan quản lý.

Theo bà Tạ Thanh Bình, khối lượng công việc lớn này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa VSDC, cơ quan quản lý và các thành viên thị trường. Khi các cấu phần được triển khai đúng tiến độ, thị trường sẽ có nền tảng vận hành đầy đủ hơn để đáp ứng tiêu chí thị trường mới nổi và mở rộng khả năng hội nhập quốc tế.