Thúc đẩy sản xuất nông nghiệp xanh, hiện đại

Những năm gần đây, hoạt động khuyến nông ở Tây Nguyên đang tạo nên bước chuyển mạnh mẽ trong sản xuất cà phê, hồ tiêu và sầu riêng, ba cây trồng chủ lực của vùng. Thông qua các mô hình ứng dụng công nghệ cao, khuyến nông không chỉ giúp nông dân nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn mở ra hướng phát triển nông nghiệp xanh, thân thiện môi trường và bền vững.

Tây Nguyên được xem là trung tâm nông nghiệp hàng hóa lớn nhất cả nước. Cà phê, hồ tiêu và sầu riêng không chỉ là cây trồng chiến lược mà còn mang lại nguồn thu ngoại tệ quan trọng, góp phần khẳng định vị thế của nông nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Theo số liệu 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà phê đạt gần 7 tỷ USD, hồ tiêu vượt mốc 1,2 tỷ USD, trong khi sầu riêng, “ngôi sao mới” của ngành rau quả, đạt khoảng 2,6 tỷ USD. Những con số này cho thấy vai trò ngày càng lớn của Tây Nguyên trong tăng trưởng xuất khẩu nông sản quốc gia.

Tuy nhiên, hành trình phát triển bền vững của vùng vẫn còn nhiều thách thức. Công tác quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói chưa đồng bộ; việc kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật còn khó khăn; liên kết chuỗi giá trị sản xuất – tiêu thụ chưa bền chặt. Ở nhiều nơi, nông dân vẫn duy trì tập quán canh tác cũ, ít tiếp cận kỹ thuật mới, khiến quá trình “xanh hóa” nông nghiệp gặp trở ngại.

Khuyến nông: Cầu nối giữa khoa học và người nông dân

Trong bối cảnh đó, hệ thống khuyến nông đóng vai trò nòng cốt trong việc chuyển giao khoa học, công nghệ và tri thức quản trị đến người nông dân. Không chỉ hướng dẫn kỹ thuật, lực lượng khuyến nông còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, giúp nông dân tiếp cận mô hình canh tác thông minh, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp và thị trường.

Nhờ hoạt động khuyến nông, nông dân Tây Nguyên từng bước chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất chuyên nghiệp, áp dụng quy trình đạt chuẩn quốc tế, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng cho sản phẩm. Đây là nền tảng vững chắc để Tây Nguyên hướng tới nền nông nghiệp xanh - hiện đại - hiệu quả.

Một minh chứng điển hình là Đề án tái canh cà phê giai đoạn 2021–2025. Đến nay, toàn vùng đã thực hiện hơn 74.000 ha, đạt 82% kế hoạch. Các giống cà phê mới có khả năng sinh trưởng tốt, kháng sâu bệnh, cho năng suất cao và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu quốc tế. Việc áp dụng tưới tiết kiệm, bón phân hợp lý và liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp chế biến đã giúp năng suất tăng từ 15–20%, lợi nhuận bình quân tăng 25–30%, đồng thời tiết kiệm tài nguyên nước, giảm phát thải và thân thiện môi trường.

Nhiều mô hình mới cũng được nhân rộng như “cà phê thông minh” hay mô hình Better Life Farming. Người nông dân được hỗ trợ quản lý đồng ruộng bằng công nghệ số, sử dụng phân bón chuyên dụng, theo dõi sinh trưởng cây trồng qua phần mềm, giúp năng suất tăng hơn 15%, chi phí đầu vào giảm đáng kể. Tỷ lệ sâu bệnh giảm tới 90%, năng suất tăng thêm khoảng 10%.

Song song đó, khuyến nông còn thúc đẩy liên kết giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nhằm hình thành chuỗi giá trị khép kín. Thông qua hợp tác, người trồng cà phê, hồ tiêu, sầu riêng được hỗ trợ kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu, đảm bảo đầu ra ổn định.

Chuyển đổi số: Nền tảng của nông nghiệp bền vững

Một xu hướng nổi bật hiện nay là chuyển đổi số trong hoạt động khuyến nông. Các ứng dụng như giám sát sâu bệnh tự động, dự báo thời tiết vi mô, tưới tiêu thông minh hay quản lý mã số vùng trồng bằng dữ liệu số hóa đang trở thành công cụ hữu hiệu giúp nông dân ra quyết định chính xác, giảm rủi ro và nâng cao năng suất.

Bên cạnh đồng hành cùng nông dân, hệ thống khuyến nông còn góp phần định hình chính sách phát triển nông nghiệp xanh cho địa phương, từ việc lựa chọn cây trồng phù hợp, quy hoạch vùng sản xuất hợp lý đến lan tỏa nhận thức về sản xuất hữu cơ, thích ứng biến đổi khí hậu.

Phát huy vai trò khuyến nông cũng chính là phát huy sức mạnh nội lực của Tây Nguyên, vùng đất hội tụ tiềm năng, trí tuệ và khát vọng vươn lên. Khi tri thức, công nghệ và con người được kết nối trong một mục tiêu chung, nông nghiệp Tây Nguyên không chỉ khẳng định vị thế trên bản đồ nông sản Việt Nam mà còn trở thành biểu tượng của nền nông nghiệp xanh trong kỷ nguyên mới.