Hiện nay, Nghị định số 35/2022/NĐ-CP đang là khung pháp lý điều chỉnh hoạt động đầu tư tại các khu công nghiệp và khu kinh tế. Theo quy định hiện hành, có 6 nội dung ưu đãi đầu tư được áp dụng. Tuy nhiên, sau gần 3 năm triển khai, một số nội dung đã bộc lộ hạn chế, chưa phù hợp với thực tiễn phát triển và chưa phản ánh đầy đủ xu hướng đầu tư xanh, đổi mới sáng tạo của nền kinh tế.
Theo Nghị định số 35/2022/NĐ-CP, khu công nghiệp được xác định là địa bàn ưu đãi đầu tư và được hưởng các chính sách áp dụng cho khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn. Trong khi đó, khu kinh tế được coi là địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, được áp dụng mức ưu đãi cao hơn. Các chính sách ưu đãi này có hiệu lực kể từ thời điểm khu công nghiệp hoặc khu kinh tế được thành lập.
Ngoài ra, các dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng trong khu công nghiệp hoặc khu chức năng trong khu kinh tế được hưởng ưu đãi cụ thể về thuế, đất đai, tín dụng, kế toán và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Các nhà đầu tư cũng được khấu trừ chi phí hợp lý khi đầu tư nhà ở, công trình dịch vụ, tiện ích cho người lao động trong phạm vi khu công nghiệp và khu kinh tế.
Đáng chú ý, các dự án đầu tư xây dựng nhà ở, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng cho người lao động trong khu công nghiệp và khu kinh tế còn được hưởng ưu đãi theo pháp luật về nhà ở xã hội. Cùng với đó, cơ chế hỗ trợ hành chính theo mô hình “một cửa, tại chỗ” giúp doanh nghiệp được hỗ trợ toàn diện trong quá trình thực hiện các thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng, lao động và môi trường.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính nhận định một số nội dung trong Nghị định số 35/2022/NĐ-CP đã trùng lặp hoặc chưa theo kịp thực tế phát triển. Đặc biệt, các chính sách về xác định địa bàn ưu đãi đầu tư, về hỗ trợ thủ tục hành chính còn thiếu đồng bộ, chưa phản ánh đầy đủ định hướng phát triển kinh tế xanh và giảm phát thải. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung được xem là cần thiết và cấp bách.
Trong dự thảo mới, Bộ Tài chính đề xuất rút gọn còn 4 nội dung ưu đãi đầu tư, đồng thời bổ sung quy định mới liên quan đến chi phí cho các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính và phát triển mô hình cộng sinh công nghiệp. Việc bổ sung này thể hiện định hướng chuyển đổi sang phát triển bền vững, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường.
Theo dự thảo, khu công nghiệp và khu kinh tế vẫn được xác định là địa bàn ưu đãi đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư. Ưu đãi đầu tư được áp dụng kể từ thời điểm khu công nghiệp hoặc khu kinh tế được thành lập. Mức ưu đãi cụ thể đối với dự án xây dựng kết cấu hạ tầng và dự án đầu tư trong các khu này sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế, đất đai, tín dụng và kế toán.
Đặc biệt, dự thảo quy định chi phí đầu tư xây dựng, vận hành hoặc thuê mua nhà ở, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng cho người lao động trong khu công nghiệp và khu kinh tế, cùng với chi phí đầu tư các công trình phục vụ hoạt động cộng sinh công nghiệp, giảm phát thải khí nhà kính, giảm ô nhiễm môi trường, đều được tính là khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Cơ chế hỗ trợ thủ tục hành chính cho nhà đầu tư tiếp tục được duy trì. Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong các thủ tục đầu tư, doanh nghiệp, đất đai, xây dựng, môi trường, lao động, thương mại theo cơ chế “một cửa, tại chỗ”. Cách làm này góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch, giảm phiền hà và tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư trong suốt quá trình triển khai dự án.
Theo Bộ Tài chính, việc rút gọn số lượng nội dung ưu đãi nhưng mở rộng phạm vi áp dụng và bổ sung yếu tố xanh hóa đầu tư sẽ giúp chính sách đi vào thực chất hơn. Việc sửa đổi còn nhằm bảo đảm thống nhất với Luật Đầu tư, Luật Thuế, Luật Đất đai và các luật có liên quan, tránh chồng chéo giữa các quy định và nâng cao hiệu quả thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.
Việc điều chỉnh chính sách ưu đãi đầu tư đối với khu công nghiệp và khu kinh tế lần này được kỳ vọng sẽ mở rộng không gian phát triển kinh tế vùng, thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững; góp phần quan trọng trong tiến trình hoàn thiện thể chế, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050.
