Chính sách tài khóa có tác động tích cực nhất để giữ nhịp tăng trưởng
Dù tăng trưởng nửa đầu 2025 đạt mức ấn tượng, nhưng ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng tại Việt Nam của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho rằng, trong bối cảnh xuất khẩu bị ảnh hưởng vì lo ngại thuế quan, Việt Nam cần tận dụng dư địa tài khóa để tăng chi cho đầu tư công, giáo dục, y tế và đào tạo nhân lực. Đây vừa là giải pháp ngắn hạn hỗ trợ cầu nội địa, vừa tạo nền tảng bền vững cho trung hạn.
Phóng viên: Xin ông đánh giá chung về bức tranh kinh tế Việt Nam từ đầu năm đến nay?
Ông Nguyễn Bá Hùng: Kinh tế Việt Nam từ đầu năm đến nay có nhiều điểm sáng rõ rệt. Tăng trưởng GDP trong nửa đầu năm 2025 rất ấn tượng khi đạt 7,5% là mức cao so với nhiều nền kinh tế trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Động lực chính đến từ xuất khẩu bùng nổ trước khi một số thay đổi chính sách bên ngoài có hiệu lực, cộng thêm giải ngân đầu tư công và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giải ngân tương đối tốt.
Tuy nhiên, trong những tháng cuối năm 2025 và sang năm 2026 thì động lực từ xuất khẩu sẽ chịu ảnh hưởng lớn, trước sự phức tạp của chính sách thuế quan từ Mỹ.
Vì thế, dù ADB nâng dự báo tăng trưởng cả năm 2025 của Việt Nam lên 6,7% nhưng lại điều chỉnh giảm tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2026 xuống 6% so với các dự báo trước đó. Điều này cũng tác động đến giải ngân vốn FDI, với sự “dừng lại chờ đợi” của các nhà đầu tư nước ngoài. Cùng với đó là nhiều biện pháp cải cách về bộ máy đang cùng được triển khai nên cần thời gian để ổn định cơ chế và vận hành hiệu quả.
Phóng viên: Trong bối cảnh còn nhiều rủi ro từ tình hình thế giới, theo ông, công cụ chính sách nào có hiệu quả nhất để duy trì đà tăng trưởng?
Ông Nguyễn Bá Hùng: Từ nay đến cuối năm, theo tôi, biện pháp có tác động tích cực nhất cho tăng trưởng kinh tế là các biện pháp tài khoá.
Bởi Việt Nam hiện có điều kiện tốt để sử dụng chính sách tài khóa theo nghĩa là tăng chi cho đầu tư công và tăng chi cho mục tiêu xã hội như giáo dục, y tế, đào tạo nguồn nhân lực và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển năng lực lao động. Những khoản chi này vừa tăng cầu nội địa ngay lập tức, vừa nâng chất lượng nguồn cung lao động về trung hạn.
Trong bối cảnh tiêu dùng nội địa cần được thúc đẩy để bù cho rủi ro xuất khẩu, tăng chi có thể tạo động lực mạnh hơn so với chỉ giữ nguyên các chính sách giảm thuế hiện hành.
Phóng viên: Theo ông, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia sẽ tác động như thế nào tới tăng trưởng và đâu là những điều kiện quyết định để Nghị quyết thực sự phát huy tác dụng?
Ông Nguyễn Bá Hùng: Về định hướng, Nghị quyết số 57-NQ/TW đi đúng hướng khi nhấn mạnh vai trò công nghệ, để trở thành con đường để vượt khỏi giới hạn về lao động, vốn và tài nguyên. Trong điều kiện dân số đã bắt đầu già hóa so với “dân số vàng”, và nguồn vốn có giới hạn, bước đột phá tăng năng suất cần đến công nghệ.
Tuy nhiên, hiệu quả của Nghị quyết phụ thuộc mạnh vào cách triển khai. Từ trước đến nay, chúng ta có xu hướng phụ thuộc khu vực công trong nghiên cứu khoa học, trong khi động lực mạnh mẽ phải đến từ thị trường, thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp vào phát triển công nghệ từ đào tạo, nghiên cứu và phát triển (R&D), ứng dụng và thương mại hóa công nghệ.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!
Phối hợp chính sách tổng thể cho tăng trưởng
Tại họp báo của ADB "Cập nhật triển vọng kinh tế Việt Nam" vào ngày 30/9/2025, trả lời câu hỏi của phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính liên quan đến chính sách tiền tệ, ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng tại Việt Nam của ADB cho hay, chính sách tiền tệ được đánh giá là đang ở trạng thái phù hợp với điều kiện vĩ mô.
Lãi suất tái cấp vốn ở mức 4,5% trong khi lạm phát khoảng 3,3%, tạo ra mức lãi suất thực quanh 1%. Điều này cho thấy dư địa để nới lỏng thêm là khá hẹp và chính sách lãi suất hiện tại được coi là tương đối thuận lợi.
Theo ông Hùng, Ngân hàng Nhà nước đang điều hành thanh khoản chủ yếu qua thị trường mở, qua đó duy trì sự ổn định, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng tín dụng phù hợp với nhu cầu phát triển của nền kinh tế.
Về tỷ giá, chính sách dao động 5% quanh tỷ giá trung tâm được duy trì và đến nay, biến động tỷ giá vẫn nằm trong biên độ này, phản ánh sự cân đối của cán cân thanh toán quốc tế và chưa cần can thiệp mạnh.
Đồng Việt Nam mất giá nhẹ so với USD, trong khi USD lại giảm so với nhiều đồng tiền trong khu vực. Điều này giúp xuất khẩu của Việt Nam giữ được tính cạnh tranh, song cũng mang theo nguy cơ nhập khẩu lạm phát, dù áp lực này hiện chưa đáng kể nhờ mặt bằng giá khu vực đang hạ nhiệt.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu tăng trưởng, ông Nguyễn Bá Hùng nhấn mạnh, điều quan trọng nằm ở sự phối hợp chính sách tổng thể.
Quá trình cải cách bộ máy chính phủ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và cắt giảm chi phí vẫn đang diễn ra, song trong ngắn hạn phải chấp nhận những chi phí điều chỉnh nhất định.
Trong bức tranh chung, chi tiêu công và đầu tư công tiếp tục giữ vai trò động lực thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư nội địa, trong khi tín dụng từ khu vực ngân hàng sẽ hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội thị trường. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa tài khóa và tiền tệ vì thế trở thành chìa khóa để bảo đảm cân bằng ngắn hạn, đồng thời duy trì động lực tăng trưởng dài hạn cho nền kinh tế.
