Chuyển từ kiểm soát giao dịch sang giám sát hành vi

Thảo luận tại tổ của Quốc hội chiều ngày 5/11, đại biểu Nguyễn Thị Lệ - Đoàn TP. Hồ Chí Minh quan tâm góp ý vào Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) và Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Theo đại biểu, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) thể hiện bước chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy quản lý nhà nước, từ quản lý hành chính truyền thống sang quản lý hiện đại dựa trên nền tảng số, phân tích dữ liệu, quản lý rủi ro và mức độ tuân thủ. Đại biểu nhấn mạnh, trọng tâm của cải cách là chuyển từ kiểm soát mọi giao dịch sang giám sát hành vi tuân thủ, giúp giảm phiền hà cho doanh nghiệp tuân thủ tốt và tập trung thanh tra đối tượng rủi ro cao.

Dự thảo luật đề xuất phân nhóm người nộp thuế và quản lý tuân thủ, với ưu tiên hỗ trợ nhóm tuân thủ tốt và thanh tra trọng điểm nhóm rủi ro cao. Đại biểu bổ sung quy định quyền của người nộp thuế được thông báo kết quả phân nhóm, giải trình và yêu cầu xem xét lại, giúp tăng cường niềm tin của người nộp thuế.

Về hộ kinh doanh, đại biểu Lệ ủng hộ chuyển từ thuế khoán sang tự kê khai. Theo đại biểu, đây là chủ trương đúng đắn nhằm đảm bảo công bằng và chống thất thu ngân sách. "Đặc biệt, trong bối cảnh bùng nổ kinh doanh trên các nền tảng số hiện nay, đây sẽ là một cuộc cách mạng về văn hóa nộp thuế đối với hàng triệu hộ kinh doanh", đại biểu nhấn mạnh.

Băn khoăn về năng lực tuân thủ của nhóm đối tượng trên, đại biểu đề xuất có lộ trình chuyển đổi và các chính sách hỗ trợ, bao gồm cung cấp phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử và đào tạo hướng dẫn trong năm đầu tiên. Ngoài ra, cơ chế khấu trừ thuế tại nguồn qua sàn thương mại điện tử cần làm rõ trách nhiệm và dữ liệu giữa các bên để tránh sai sót.

Quản lý minh bạch, thích ứng với xu thế kinh tế hiện đại

Đối với dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Lệ nhấn mạnh vai trò quan trọng của chính sách thuế trong việc kích thích tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp và phát triển nguồn lực lao động. Đại biểu đề nghị nâng mức giảm trừ gia cảnh, áp dụng cơ chế điều chỉnh linh hoạt theo chỉ số giá tiêu dùng để tránh lạc hậu. Bên cạnh đó, cần cải tiến biểu thuế lũy tiến từng phần, giãn khoảng cách giữa các bậc thuế, đồng thời nghiên cứu ưu đãi thuế cho các lĩnh vực đặc thù như công nghệ, đổi mới sáng tạo, kinh tế số, chuyển đổi xanh.

Đại biểu Lệ cũng lưu ý về công bằng thuế giữa thu nhập tiền lương và thu nhập từ đầu tư, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý thuế. "Việc kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế với ngân hàng, bảo hiểm xã hội, doanh nghiệp, các nền tảng giao dịch điện tử sẽ giúp minh bạch hóa, thu nhập giảm thất thu, đồng thời giảm thủ tục hành chính cho người nộp thuế", đại biểu nêu. Ngoài ra, đại biểu cho rằng, Luật cần linh hoạt để ứng phó biến động kinh tế, cho phép điều chỉnh giảm trừ, miễn thuế, thuế suất khi có biến động giá cả hoặc khủng hoảng kinh tế. 

Thảo luận về dự thảo Luật này, đại biểu Lê Thị Thanh Lam - Đoàn Cần Thơ đánh giá, việc mở rộng phạm vi thu nhập chịu thuế không chỉ nhằm tăng nguồn thu ngân sách mà còn hướng tới sự công bằng trong phân phối thu nhập xã hội. "Trong bối cảnh kinh tế số phát triển, xuất hiện nhiều loại giá trị mới như là tài sản ảo hoặc là tín chỉ carbon hay biển số xe trúng đấu giá, việc đưa các khoản thu nhập này vào diện điều tiết thể hiện nỗ lực của nhà nước trong quản lý minh bạch và thích ứng với xu thế kinh tế hiện đại", đại biểu nhận định.

Một trong những vấn đề được đại biểu đặc biệt quan tâm là thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng. Theo dự thảo, tại Điều 10 của Luật sửa đổi, chính sách thu thuế thu nhập đối với việc chuyển nhượng vàng miếng nhằm mục đích kiểm soát đầu cơ và minh bạch hóa thị trường vàng.

Để chính sách này đảm bảo hiệu quả, đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề xuất phân biệt rõ giữa hoạt động đầu cơ và việc tích trữ vàng để tiết kiệm của người dân. Bà cũng đề xuất các tổ chức kinh doanh vàng hoặc sàn giao dịch vàng, thậm chí là các ngân hàng thương mại, có thể thực hiện việc khai báo và khấu trừ thuế thay cho người tiêu dùng. Điều này không chỉ giúp giảm bớt thủ tục hành chính cho người dân mà còn giúp minh bạch hóa quá trình nộp thuế. Đại biểu cũng kiến nghị tích hợp khai báo thuế điện tử qua hệ thống dữ liệu thuế quốc gia để nâng cao hiệu quả giám sát và minh bạch trong thực thi chính sách.