Thể hiện tính cách mạng, quyết liệt

Chiều ngày 5/11, Quốc hội tiến hành thảo luận tại tổ về Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi); Dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí. Quan tâm tới dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh - Đoàn Cần Thơ cho rằng, việc ban hành luật này là cần thiết, phù hợp với chủ trương của Đảng và yêu cầu thực tiễn hiện nay. Qua đó, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và hình thành văn hóa tiết kiệm trong toàn dân.

Đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh nhận định, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013 đã được triển khai tích cực, song quá trình thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế và vướng mắc. Theo bà, các quy định về hành vi gây lãng phí còn chưa bao quát, chưa phân biệt rõ giữa hành vi lãng phí và hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí, dẫn đến hiệu quả thực thi chưa cao.

Bà cho rằng, việc xây dựng luật mới là rất cần thiết, phù hợp với chủ trương của Đảng về công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí; đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn khi đất nước cần tập trung nguồn lực cho đầu tư và phát triển. Một thực tế hiện nay là tình trạng tiêu dùng lãng phí vẫn gây nhiều bức xúc trong dư luận và nhân dân. Vì vậy, cần có một đạo luật quy định cụ thể các hành vi gây lãng phí, đồng thời có chế tài rõ ràng để xử lý các vi phạm.

Đại biểu nhấn mạnh, việc bỏ từ “thực hành” trong tên Luật, gọi trực tiếp là “Luật Tiết kiệm, chống lãng phí” thể hiện tính cách mạng, quyết liệt và yêu cầu đây phải là một công tác thường xuyên, liên tục, trở thành ý thức tự giác của từng cá nhân, hộ gia đình và tổ chức, không chỉ là quy định bắt buộc của cơ quan nhà nước.

"Luật này khi được xây dựng rõ ràng, mạch lạc, quy định rõ các đối tượng thì tôi tin chắc là nó sẽ trở thành một cái văn hóa của từng cá nhân, từng tổ chức để thực hiện được mục tiêu tiết kiệm nguồn lực và sử dụng hiệu quả nguồn lực cho đầu tư phát triển", đại biểu bày tỏ.

Góp ý cụ thể cho dự thảo, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh đề nghị bổ sung thêm đối tượng hộ gia đình và cá nhân, quy định rõ thế nào là hành vi lãng phí trong sinh hoạt và tiêu dùng.

Về bố cục, đại biểu cho rằng cần được sắp xếp lại để rõ ràng, hợp lý hơn. Theo hướng bà đề xuất, chương I quy định những nội dung chung; chương II tập trung vào nội dung tiết kiệm, chống lãng phí trong cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và trong tiêu dùng cá nhân, hộ gia đình; chương III quy định về công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện; chương IV về khen thưởng và xử lý vi phạm; chương V nêu rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương. 

Đại biểu đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng và lan tỏa văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong cộng đồng. Theo bà, việc xây dựng văn hóa tiết kiệm phải bắt đầu từ từng hộ dân, từng khu dân cư, được đưa vào các quy ước, hương ước và các cam kết cụ thể. Đại biểu kiến nghị bổ sung đối tượng này vào dự thảo Luật.

Bổ sung trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu

Cùng quan điểm trên, đại biểu Lê Thị Thanh Lam - Đoàn Cần Thơ cho rằng cần phải làm rõ và lượng hóa các khái niệm trong dự thảo luật để bảo đảm tính khả thi, tránh khó khăn trong thực hiện và xử lý vi phạm. Đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung các tiêu chí, phương pháp xác định thiệt hại đối với từng loại hành vi lãng phí, nhằm bảo đảm tính khả thi và nhất quán trong quá trình áp dụng luật.

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Đào Chí Nghĩa - Đoàn Cần Thơ cho rằng, để dự thảo luật hoàn thiện và khả thi hơn, cần thay đổi kết cấu và thứ tự các điều khoản. Theo ông, phần giải thích từ ngữ nên được đưa lên ngay sau phần quy định về đối tượng áp dụng, trước khi đến phần quy định các hành vi lãng phí. “Sau phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, nếu tiếp theo là phần giải thích từ ngữ, rồi đến quy định hành vi, thì mạch đọc sẽ thuận hơn, rõ ràng hơn. Cách tiếp cận này cũng tương đồng với nhiều luật hiện hành,” ông phân tích.

Đại biểu cũng góp ý về trách nhiệm của người đứng đầu trong dự thảo Luật. Ông đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu trong trường hợp để xảy ra lãng phí do chậm ban hành chương trình, kế hoạch hoặc chậm triển khai nhiệm vụ, dự án thuộc lĩnh vực quản lý. Theo ông, trong bối cảnh hiện nay, trách nhiệm đều được gắn với người đứng đầu. Do đó, cần lượng hóa các đầu công việc cụ thể để có thể đánh giá khách quan, minh bạch mức độ trách nhiệm khi xảy ra tình trạng chậm trễ dẫn đến lãng phí.

Bên cạnh đó, về nguyên tắc tiết kiệm, chống lãng phí, đại biểu Đào Chí Nghĩa cho rằng cần phân định rõ giới hạn của nguyên tắc miễn trừ trách nhiệm. Theo ông, quy định miễn trừ chỉ nên được áp dụng khi có căn cứ xác định rằng cán bộ, công chức đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm trước khi rủi ro phát sinh, bao gồm việc tuân thủ đúng quy trình, báo cáo kịp thời các rủi ro tiềm ẩn và không có lợi ích cá nhân. Việc làm rõ nguyên tắc này sẽ giúp phân biệt được lãng phí do yếu tố khách quan với lãng phí do chủ quan, thiếu trách nhiệm, đồng thời bảo đảm công bằng và tính răn đe trong quá trình thực thi luật.