Từ việc phải xếp hàng chờ nộp tiền

Khám, chữa bệnh là một nhu cầu vô cùng thiết yếu của mỗi con người. Trong thực tế, bất kỳ ai cũng ít nhất từng phải một lần đến viện hoặc đưa người nhà đi viện. Mỗi lần như vậy, cảm giác sốt ruột khi phải chờ đợi quả thực không hề dễ chịu chút nào, nhất là với những trải nghiệm khi làm thủ tục mang nặng tính giấy tờ hành chính. Một trong số đó là việc nộp tiền.

Trước đây, theo quy trình chung, cơ bản, mỗi khi vào nhập viện, người nhà phải đóng trước một khoản tiền nhất định (tuỳ theo mức độ, tình trạng bệnh tật) tại bộ phận thu ngân. Điều đáng nói là việc nộp tiền thường không chỉ phải thực một lần. Tại các khoa/phòng điều trị chuyên môn, mỗi khi được bác sĩ chỉ định sử dụng dịch vụ/kỹ thuật/thủ thuật phẫu thuật mới, người nhà lại quay trở lại bộ phận thu ngân để nộp tiền bổ sung. Chỉ khi có xác nhận “đã thanh toán/nộp tiền”, việc sử dụng dịch/kỹ thuật/thủ thuật phẫu thuật mới được đảm bảo tiến hành.

Cứ mỗi khi phát sinh chỉ định mới, cần thanh toán, đều phải lặp lại quy trình cơ bản như trên. Người nhà bệnh nhân phải đi lại khá nhiều lần và bộ phận thu ngân của bệnh viện thì lúc nào cũng bận rộn và thường xuyên có cảnh đông người xếp hàng chờ đến lượt thanh toán.

Sự bất tiện với người nhà bệnh nhân là không hề nhỏ. Ngay cả khi đã ứng nộp trước một khoản tiền lớn thì việc thanh toán theo đừng đợt như trên vẫn phải thực hiện; chỉ đến khi xuất viện, toàn bộ chi phí mới được thực hiện quyết toán (trừ dần số tiền đã nộp ban đầu hoặc nộp thêm vào).

Có thể thấy, quy trình trên được thực hiện theo nếp cũ từ nhiều năm nay, thậm chí so sánh với thời bao cấp, có lẽ cũng không có sự thay đổi nhiều về bản chất. Do đã từng có tình trạng bệnh nhân trốn viện, để lại một khoản tiền không ai thanh toán, dẫn đến thất thu không ít, nên quy trình trên càng được các bệnh viện thực hiện nghiêm ngặt hơn. Tại các bệnh viện trung ương quy mô lớn, cùng với việc bố trí đội ứng trực cấp cứu, cán bộ thu ngân cũng được xếp lịch làm việc và phải trực gần như liên tục để phục vụ việc nộp tiền (bao gồm cả việc trực đêm).

Đến việc dùng QR code

Mới đây, người viết có dịp trải nghiệm lại quy trình nộp tiền ở một bệnh viện lớn ở Hà Nội. Sự khác biệt thấy rõ. Ngay ở tờ phiếu chỉ định sử dụng dịch vụ có chữ ký của bác sĩ, một QR code được in kèm. Người nhà bệnh nhân chỉ việc dùng điện thoại thông minh, mở ứng dụng tài khoản ngân hàng để thực hiện quét và thanh toán. Nhân viên y tế chỉ cần kiểm tra màn hình xác nhận thông báo giao dịch thành công để chuyển qua khâu tiếp theo. Gần như ngay sau đó, một tin nhắn SMS báo giao dịch thanh toán thành công được bệnh viện gửi về số điện thoại đã được đăng ký trong hồ sơ bệnh án.

Để so sánh, nếu theo quy trình cũ, cũng tại bệnh viện đó cách đây khoảng 2 năm, người nhà bệnh nhân sẽ phải đi lại vất vả và xếp hàng để chờ đến lượt được thanh toán.

Việc thanh toán không dùng tiền mặt không hề mới và được kêu gọi thực hiện tại các cơ sở y tế từ lâu, nhưng có lẽ chỉ đến nay, quá trình triển khai mới thực sự đem lại hiệu quả thực tiễn rõ nét. Thực tế trước kia, bộ phận thu nhân của các bệnh viện cũng đã nhận thanh toán qua việc chuyển khoản, nhưng vẫn cơ bản theo quy trình cũ; việc thanh toán không dùng tiền mặt không có nhiều ý nghĩa khi người nhà vẫn phải xếp hàng làm thủ tục tại bộ phận thu ngân.

Thống kê từ Sở Y tế Hà Nội là minh chứng rõ nét cho hiệu quả thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực y tế. Thực hiện Đề án Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021- 2025, hiện 100% cơ sở khám chữa bệnh trực thuộc Sở Y tế Hà Nội đã áp dụng thanh toán viện phí không dùng tiền mặt, mang lại sự thuận tiện, an toàn và minh bạch cho cả người bệnh và đơn vị y tế.

Các hình thức được triển khai khá đa dạng; bao gồm: chuyển khoản, quét mã QR tĩnh và động, thẻ khám bệnh, mobile money, POS kết nối với hệ thống bệnh viện, cùng các kios tự động. Riêng việc quét QR đã được triển khai tại hơn 30 bệnh viện, còn mobile money được áp dụng tại một số bệnh viện như: Phụ sản Hà Nội, Tâm thần Hà Nội, Đa khoa Gia Lâm…

Nhiều đơn vị cũng đã chủ động bố trí nguồn lực, các điều kiện phục vụ nâng cấp, phát triển hạ tầng thanh toán hiện đại, an toàn, hiệu quả, kết nối, tích hợp với các hệ thống quản lý của cơ quan bảo hiểm, kho bạc, ngân hàng, thuế...

Tỷ lệ giao dịch không dùng tiền mặt tăng đều qua từng năm, từ hơn 17% năm 2021, lên 44% năm 2025. Đối với dịch vụ y tế, tỷ lệ thanh toán điện tử bình quân cũng đã đạt trên 85% vào giữa năm nay.

Tuy nhiên, thông tin từ Sở Y tế Hà Nội vẫn cho thấy khó khăn đang đặt ra trong nỗ lực thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt. Tỷ lệ thanh toán điện tử bình quân đạt trên 85% nghĩa là việc xếp hàng thanh toán vẫn còn đâu đó tại một số cơ sở y tế trên địa bàn thủ đô.

Dù vậy, với những gì đã làm được, thực sự là nỗ lực đáng ghi nhận từ các cơ sở y tế. Từ việc thiết kế lại quy trình nghiệp vụ, phối hợp giữa các khoa phòng đến bộ phận kế toán, cùng với đó là đầu tư về hạ tầng công nghệ, phần mềm đã và đang tạo sự thuận lợi đáng kể cho bệnh nhân và người nhà. Đây cũng là bước chuyển lớn, phần nào cho thấy hiệu quả thiết thực của tài chính số cũng như sự minh bạch, tiến bộ trong cơ chế quản lý tài chính lĩnh vực y tế.