Theo thông tin từ Viện Nghiên cứu Chiến lược chính sách Công Thương, thị trường bán lẻ toàn cầu trong giai đoạn 2022 - 2025 đã có những thay đổi mang tính căn bản trong cấu trúc. Các báo cáo và thống kê trong năm 2025 đã chỉ ra rằng, kể từ sau Covid-19, thói quen tiêu dùng được hình thành trong thời kỳ khủng hoảng không còn là trạng thái thích ứng mà đã trở thành một trạng thái căn bản và tiếp tục phát triển.

Đại dịch đã hoạt động như một chất xúc tác cường độ cao, thúc đẩy các doanh nghiệp phải chấp nhận chuyển đổi số, biến đó từ một lựa chọn chiến lược thành một yêu cầu bắt buộc để tồn tại. Giai đoạn 2022 - 2025, thị trường bán lẻ chịu tác động của trí tuệ nhân tạo từ công cụ thử nghiệm trở thành trụ cột vận hành của doanh nghiệp; xu hướng tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng thông qua trải nghiệm đa kênh và siêu cá nhân hóa; sự khác biệt về xu hướng tiêu dùng và giá trị…

Thông tin tại Tọa đàm “Phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” do Bộ Công Thương tổ chức ngày 20/11, ông Nguyễn Khắc Quyền - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) đánh giá, phát triển thị trường bán lẻ là một trong những mục tiêu và động lực quan trọng của tăng trưởng thương mại nội địa cũng như tăng trưởng kinh tế của cả nước. Bán lẻ đang là trụ cột hỗ trợ tiêu dùng nội địa trong bối cảnh xuất khẩu còn nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, dù tăng trưởng tích cực, thị trường bán lẻ vẫn chưa đạt mục tiêu của Chính phủ (tăng 10-12%/năm). Theo ông Quyền, một trong những nguyên nhân của hiện trạng này là do năng lực doanh nghiệp phân phối nội địa còn yếu, thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu nhân lực chất lượng cao. Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ lớn ở nông thôn và thiếu tính chuyên nghiệp.

Trong khi đó, bà Trần Thị Phương Lan - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam nhận xét, thị trường bán lẻ hiện đang gặp nhiều khó khăn do quy hoạch hạ tầng thương mại tại các địa phương thiếu đồng bộ, gây trở ngại cho doanh nghiệp khi mở rộng hệ thống. Doanh nghiệp vẫn phải tự gánh phần lớn chi phí kho bãi, logistics và chưa có điều kiện thuận lợi để hình thành mạng lưới liên kết vùng.

Dù vậy, các chuyên gia nhận định tiềm năng thị trường bán lẻ Việt Nam vẫn rất lớn nhờ tầng lớp trung lưu ngày càng gia tăng (dự kiến đạt 50% dân số vào năm 2035) cùng nhu cầu tiêu dùng chất lượng cao. Thương mại điện tử tăng trưởng nhanh, quy mô vượt 20 tỷ USD năm 2024, với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ông Lâm Tuấn Hưng (Trung tâm Đào tạo, Bồi dưỡng Công Thương, Bộ Công Thương) nhấn mạnh, tiềm năng chỉ thực sự chuyển hóa thành sức cạnh tranh khi có chiến lược tổng thể. Đây cũng là một nguyên do Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2326/QĐ-TTg ngày 21/10/2025 phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến 2030, tầm nhìn 2050.

Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam đã đặt ra nhiều định hướng lớn, như đa dạng hóa loại hình bán lẻ; đổi mới phương thức kinh doanh trên nền tảng số; phát triển chuỗi phân phối bền vững. Đẩy mạnh giao dịch điện tử gắn với địa phương; tăng cường xúc tiến thương mại và chiến lược thị trường; thu hút đầu tư hạ tầng thương mại hiện đại; nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

Cùng với đó là 7 nhóm giải pháp trọng điểm được triển khai, nhắm trực diện vào điểm nghẽn đang tồn tại như hạ tầng, logistics, cạnh tranh lành mạnh, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tăng cường kiểm soát thị trường… 

Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến năm 2030, tầm nhìn 2050 không chỉ mở ra hướng đi mới mà còn đặt ra yêu cầu đổi mới mô hình quản trị, nâng tầm doanh nghiệp nội và tái thiết hạ tầng thương mại theo chuẩn quốc tế. Từ đó, tạo động lực giúp thị trường bán lẻ Việt Nam vươn lên nhóm thị trường năng động hàng đầu khu vực, trở thành một trong những động lực đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng sống của người dân.

“Phát triển thị trường bán lẻ phải gắn với đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa thị trường và chuyên môn hóa theo từng phân khúc, nhằm bảo đảm kết nối sản xuất và tiêu dùng một cách bền vững”, ông Lâm Tuấn Hưng cho hay.