Phát triển mạnh hệ thống logistics tại các địa phương đầu tàu

Ông Nguyễn Thế Hiệp - Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Hà Nội cho biết, thủ đô Hà Nội - một trong những trung tâm kinh tế lớn nhất của cả nước với hoạt động kinh tế phát triển hết sức năng động - luôn duy trì tốc độ tăng trưởng lĩnh vực logistics ở mức cao dẫn đầu cả nước, từ 14 - 16%/năm

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, theo ông Hiệp, Hà Nội vẫn còn nhiều hạn chế so với yêu cầu trở thành trung tâm logistics của Thủ đô và miền Bắc như: thiếu trung tâm logistics quy mô lớn; quỹ đất manh mún, thiếu hạ tầng đồng bộ; kết nối đa phương thức yếu, phụ thuộc vào đường bộ; tiến độ các dự án ICD, trung tâm logistics chậm; logistics nông sản còn phân tán, nhiều kho lạnh nhỏ; doanh nghiệp logistics có quy mô nhỏ, khó tiếp cận vốn, thiếu công nghệ; chưa có cơ chế đặc thù về logistics đô thị Hà Nội....

So với các mục tiêu trong Chiến lược phát triển logistics được Chính phủ mới ban hành, Hà Nội đạt vượt về mục tiêu tăng trưởng với mức tăng 13 - 16%; tỷ lệ thuê ngoài dịch vụ logistics tiệm cận ở mức yêu cầu là 55 - 60%; tuy nhiên phí logistics/GDP vẫn ở mức 16 - 17%, cao hơn so với chỉ tiêu quốc gia. Thành phố cũng chưa hình thành trung tâm logistics cấp vùng tương xứng với vai trò và quy mô kinh tế của địa phương.

Để có thể góp phần triển khai Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến 2050, ông Nguyễn Thế Hiệp cho biết, Hà Nội sẽ rà soát cập nhật quy hoạch logistics Hà Nội phù hợp Quy hoạch Thủ đô 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; tập huấn nâng cao năng lực doanh nghiệp logistics; đào tạo các dịch vụ logistics mới như logistics xanh, kho lạnh số; đẩy nhanh thủ tục đầu tư 2 dự án trung tâm logistics đã phê duyệt và 8 dự án đang đề xuất. Đồng thời triển khai logistics điện tử, tối ưu kết nối dữ liệu giữa doanh nghiệp - cảng - ICD - hải quan; tăng cường khảo sát thị trường, xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp logistics Hà Nội...

Ông Hiệp cũng kiến nghị sửa Nghị định số 163/2017/NĐ-CP, bổ sung quy định về logistics đô thị, logistics thương mại điện tử và trung tâm logistics đa tầng. Thành phố cũng đề xuất cơ chế đặc thù về giải phóng mặt bằng ICD, ưu đãi thuế cho logistics xanh - kho lạnh - vận tải đa phương thức và hỗ trợ tín dụng cho logistics nông sản.

Đối với TP. Hồ Chí Minh, ông Lê Văn Danh - Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết, sau ngày 1/7/2025, Thành phố đã sáp nhập với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, tạo thành một vùng đô thị - kinh tế - logistics có quy mô lớn với diện tích hơn 6.700 km² và dân số dự kiến đạt 18 - 20 triệu người vào năm 2045.

Khu vực này kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm logistics, tài chính, công nghệ cao và giao thương quốc tế lớn nhất cả nước. Với hơn 13.300 doanh nghiệp logistics đang hoạt động, chiếm khoảng 60% tổng số doanh nghiệp logistics cả nước, TP. Hồ Chí Minh hiện giữ vai trò đầu tàu của cả nước trong lĩnh vực này.

Thành phố hiện còn quản lý hơn 200 trung tâm logistics và khu thương mại tự do, trong đó bao gồm các mô hình gắn với cảng biển và đường sắt như: khu thương mại tự do Cần Giờ (điểm trung chuyển quốc tế), khu thương mại tự do An Bình kết nối tuyến đường sắt TP. Hồ Chí Minh - Lộc Ninh - Cái Mép - Thị Vải.

Định hướng theo Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2050, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu trở thành trung tâm logistics châu Á vào năm 2045; nâng tỷ trọng đóng góp logistics lên 30 - 40% GDP khu vực; xây dựng các trung tâm logistics quốc tế theo yêu cầu Chiến lược (đến năm 2035 cần 5 trung tâm quốc tế, đến 2050 có 4 - 6 trung tâm).

TP. Hồ Chí Minh cũng đang tích cực tham mưu UBND Thành phố ban hành kế hoạch hành động triển khai Chiến lược, chú trọng quy hoạch trung tâm logistics, phát triển logistics thông minh - logistics tự động, mở rộng hạ tầng giao thông kết nối và xây dựng mô hình khu thương mại tự do làm động lực tăng trưởng mới.

Thành phố cũng đề xuất Chính phủ điều chỉnh, bổ sung các cơ chế đặc thù cho phát triển cơ sở hạ tầng, trong đó có chính sách cho logistics, hạ tầng thương mại tự do và khu trung chuyển hàng hóa quốc tế.

Tháo gỡ các điểm nghẽn để doanh nghiệp phát huy vai trò dẫn dắt

Nhấn mạnh yêu cầu cần tháo gỡ các điểm nghẽn tồn tại của ngành, bà Đặng Minh Phương - Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Cảng biển TP. Hồ Chí Minh cho rằng, chi phí logistics của Việt Nam vẫn cao hơn nhiều nước trong khu vực. “Mấu chốt là do thiếu đồng bộ giữa quy hoạch và triển khai. Quy hoạch đã có, nhưng tiến độ các dự án hạ tầng cửa ngõ, cảng biển, vận tải liên vùng vẫn chậm, chưa tạo được nền tảng giảm chi phí thực sự”, bà Phương nêu vấn đề.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Cảng biển TP. Hồ Chí Minh, để giảm chi phí logistics và tăng năng lực cạnh tranh của logistics Việt Nam so với các nước trong khu vực thì cần thiết phải đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án đã được quy hoạch. Bên cạnh đó cần có quy hoạch cụ thể hơn, nhất là về cơ sở hạ tầng và tăng tính kết nối nhằm đẩy mạnh vận tải đa phương thức.

Bà Phương cũng nhấn mạnh yêu cầu cấp bách cần tăng nhanh tốc độ chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics, đặc biệt cần chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về logistics...

Đồng quan điểm, ông Trần Đức Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Logistics TP. Hà Nội cho rằng, Việt Nam có vị thế địa lý chiến lược nhưng nhiều quy định hiện hành lại “làm suy giảm lợi thế”. Vận tải, giám sát, hải quan, kiểm tra chuyên ngành vẫn còn bất cập, khiến doanh nghiệp "rất vất vả" trong triển khai. "Nếu doanh nghiệp tuân thủ đủ quy định mà vẫn không thể vận hành hiệu quả, nghĩa là chính sách cần được rà soát lại. Do đó, muốn giảm chi phí, phải xử lý đồng thời “hạ tầng - thể chế - kết nối”, ông Nghĩa kiến nghị.