Tăng tốc giải ngân đầu tư công trong chặng nước rút
Sau 3 quý, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt trên 53% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho các Bộ, ngành và địa phương phải tăng tốc, hoàn thành kế hoạch giải ngân tạo động lực then chốt để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025.
Giải ngân đạt 53,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân đầu tư công từ đầu năm đến hết ngày 30/9/2025 là 440.402,3 tỷ đồng, đạt khoảng 50% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; so với cùng kỳ năm (giải ngân 307.837,7 tỷ đồng, đạt 45,3%) cao hơn 4,5% về tỷ lệ và 132.564,6 tỷ đồng về số tuyệt đối. Nếu tính trên kế hoạch giao đầu năm (825.922,3 tỷ đồng) thì giải ngân đến hết tháng 9/2025 đạt 53,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Trong 9 tháng, có 09 bộ, cơ quan trung ương và 17 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển giao mô hình chính quyền địa phương 02 cấp và ảnh hưởng của điều kiện thời tiết diễn biến đặc biệt bất thường, một số địa phương đã rất nỗ lực, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, nỗ lực duy trì tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án đạt trên 60% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao như: Hà Tĩnh (110%), Thanh Hóa (92%), Ninh Bình (91%), Lào Cai (81%), Thái Nguyên (74%)…
Việc đạt được kết quả tiến bộ trong giải ngân đầu tư công là nhờ có sự chỉ đạo, điều hành sát sao, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thông qua các hội nghị thúc đẩy tăng trưởng đầu tư công và nhiều văn bản chỉ đạo đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công ngay từ những tháng đầu năm. Sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương; công tác rà soát, kiểm tra, đôn đốc thường xuyên và kịp thời của các đoàn công tác. Việc giao chỉ tiêu giải ngân đầu tư công làm cơ sở đánh giá thi đua và công tác cải cách thể chế tiếp tục là điểm sáng giúp tháo gỡ nhiều điểm nghẽn trong quy trình triển khai thực hiện các dự án.
Đặc biệt, tại Công điện số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã nghiêm khắc phê bình các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương chưa phân bổ chi tiết kế hoạch vốn và có tỷ lệ giải ngân thấp. Đồng thời, yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan và đề ra giải pháp khắc phục ngay. Đặc biệt, năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8,3 đến 8,5%, đồng thời hoàn thành hàng loạt dự án hạ tầng lớn như: 3.000 km đường bộ cao tốc, 1.000 km đường ven biển, khánh thành giai đoạn 1 Cảng hàng không quốc tế Long Thành, khởi công tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Hải Phòng…
Phân quyền sâu, rõ trách nhiệm để hoàn thành 100% kế hoạch
Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương xác định đầu tư công là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, là căn cứ đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tổ chức, cá nhân. Vai trò người đứng đầu phải được phát huy; phân công cụ thể lãnh đạo, cán bộ phụ trách từng dự án; cá thể hóa trách nhiệm để làm cơ sở đánh giá kết quả thực hiện. Đặc biệt, cần xây dựng kế hoạch tiến độ giải ngân từng dự án theo tuần, tháng, quý và cả năm để có giải pháp quyết liệt, hiệu quả.
Trong giai đoạn hiện nay, đầu tư công không chỉ là yếu tố thúc đẩy tăng trưởng mà còn là nền tảng để ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì các cân đối lớn của nền kinh tế, bảo đảm các dự án hạ tầng trọng điểm như đường bộ cao tốc, cảng hàng không, đường sắt… được triển khai đúng tiến độ. Đây còn là “mồi kích” cho dòng vốn đầu tư xã hội, thu hút nguồn vốn tư nhân và FDI, tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực đối với toàn bộ nền kinh tế.
Bên cạnh đó, tiếp tục phát huy vai trò của 08 Tổ công tác theo phân công tại Quyết định số 1544/QĐ-TTg ngày 16/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ để tăng cường kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ vướng mắc về giải ngân đầu tư công tại các bộ, cơ quan, địa phương, nhất là đối với các bộ, cơ quan, địa phương có mức phân bổ vốn lớn nhưng tốc độ giải ngân chậm.
Đáng chú ý, việc Chính phủ ban hành Nghị định 254/2025/NĐ-CP được kỳ vọng là “cú huých” trong cải cách thể chế đầu tư công khi tập trung vào hai khâu quan trọng nhất: thanh toán và quyết toán vốn. So với quy định trước đây, thành phần hồ sơ thanh toán vốn đã được rút gọn đáng kể, cắt bỏ nhiều loại giấy tờ từng gây ách tắc và chồng chéo như hợp đồng, phụ lục hợp đồng, văn bản phê duyệt dự toán, phương án bồi thường… Chủ đầu tư chỉ cần lập bảng tổng hợp thông tin và chịu trách nhiệm hoàn toàn về nội dung kê khai.
Thời gian xử lý thanh toán cũng được rút ngắn từ 3 ngày xuống 2 ngày làm việc. Nhiều thủ tục vốn được coi là bắt buộc, như quyết định phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu hoặc bảo lãnh đặt cọc với dự án đầu tư ra nước ngoài đã chính thức bị bãi bỏ. Đặc biệt, một điểm nhấn đáng chú ý trong Nghị định là việc trao quyền mạnh cho chủ đầu tư, đồng thời nâng cao trách nhiệm của từng cấp, từng cơ quan trong quá trình thực hiện dự án. Theo đó, chủ đầu tư được toàn quyền đề nghị thanh toán, lập bảng kê, theo dõi tạm ứng và chịu trách nhiệm thu hồi vốn đúng hạn. Cơ quan thanh toán chỉ thực hiện chức năng kiểm tra tính hợp lệ hồ sơ và chuyển vốn nếu hồ sơ đạt yêu cầu, không còn can thiệp vào nội dung chuyên môn.
