Nhiều “băn khoăn” từ hộ, cá nhân kinh doanh

Tại Hội thảo Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán do Công ty cổ phần MISA phối hợp với Ngân hàng VPBank tổ chức ngày 12/9, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) cho biết, nền kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển của đất nước.

Theo thống kê, trong nước có hơn 5 triệu hộ, cá nhân kinh doanh, góp phần tạo nên 50% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), đóng góp 30% vào ngân sách nhà nước (NSNN) và thu hút tới 82% lực lượng lao động.

Bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng, mặc dù có vai trò lớn, nhưng hầu hết các doanh nghiệp trong khu vực này đều có quy mô nhỏ, năng lực công nghệ, tầm nhìn chiến lược và sự tự tin còn hạn chế.

Một trong những thiệt thòi của hộ, cá nhân kinh doanh khi mà các cơ quan chức năng hoặc ngân hàng vẫn cảm thấy yên tâm hơn khi cho các doanh nghiệp lớn vay vốn so với các hộ kinh doanh.

Về mặt chính sách thuế, hiện nay các quy định được thực hiện theo Luật Quản lý thuế số 38 và Thông tư 40 của Bộ Tài chính, cùng với Nghị định số 70 sửa đổi Nghị định 23 của Chính phủ về hóa đơn điện tử (HĐĐT). 

Tuy nhiên, từ ngày 1/6/2025, quy định mới yêu cầu các hộ khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai và thực hiện xuất HĐĐT có kết nối với máy tính tiền và cơ quan thuế. Sự thay đổi này tạo ra nhiều lo ngại, vướng mắc trong cộng đồng hộ, cá nhân kinh doanh.

Cụ thể, nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, có lợi nhuận không nhiều, lo lắng về việc phải phát sinh thêm các chi phí cho sổ sách kế toán hay phần mềm quản lý.

Mặc dù chế độ kế toán cho hộ kinh doanh đã được đơn giản hóa theo Thông tư 88 của Bộ Tài chính, nhưng nhiều người vẫn coi là phức tạp và khó khăn để quản lý dòng tiền, hàng hóa, và tính toán lãi lỗ một cách rõ ràng.

Bên cạnh đó, nhiều hộ kinh doanh sợ bị phạt, truy thu thuế do kê khai không đúng hoặc kê khai thấp doanh thu trong những năm trước khi chuyển đổi sang phương pháp kê khai thực tế. Đặc biệt, việc minh bạch nguồn gốc hàng hóa cũng là trở ngại lớn cho nhiều hộ kinh doanh truyền thống.

“Những vướng mắc, băn khoăn này đòi hỏi cần có các giải pháp toàn diện và sự đồng hành chặt chẽ từ nhiều phía để hộ, cá nhân kinh doanh có thể chuyển đổi thành công, góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển bền vững và minh bạch”, bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.

Tăng cường các giải pháp tháo gỡ, hỗ trợ

Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nêu trên, Chủ tịch VTCA Nguyễn Thị Cúc đã trình bày nhiều giải pháp và làm rõ các vấn đề chính sách như: Việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân.

Theo đó, mức giảm trừ cho cá nhân nộp thuế sẽ tăng từ 11 triệu đồng lên 15 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng, dự kiến áp dụng từ năm 2026.

Bà Cúc cũng nhấn mạnh, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm (hiện tại) và dưới 200 triệu đồng/năm (từ 1/1/2026) sẽ được miễn tất cả các loại thuế.

Liên quan đến hàng tồn kho, bà Cúc khẳng định, chính sách thuế không đánh vào hàng tồn kho mà tính vào doanh thu bán ra, hàng tồn kho chỉ được dùng để kiểm tra nguồn gốc xuất xứ.

Đối với các hộ chuyển đổi, hàng tồn kho cũ vẫn được bán bình thường và cơ quan thuế sẽ không truy cứu những lô hàng mua từ hộ khoán, chợ truyền thống mà không có hóa đơn. Đặc biệt, việc chuyển đổi lên doanh nghiệp, có thể mời trung tâm định giá để định giá hàng tồn kho làm cơ sở tính giá vốn.

Cùng với đó, cơ quan thuế sẽ không truy thu thuế quá khứ đối với các trường hợp kê khai thấp doanh thu, trừ khi có dấu hiệu gian lận nghiêm trọng, cố tình trốn thuế hoặc buôn lậu, rửa tiền. Mục đích là động viên các hộ kinh doanh kê khai trung thực từ thời điểm chuyển đổi.

Ngoài ra, các doanh nghiệp chuyển đổi từ hộ kinh doanh sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm và giảm 50% trong 5 năm tiếp theo. Thuế suất cơ bản cho doanh nghiệp nhỏ (doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm) là 15% thay vì 20%.

Cơ quan thuế sẽ không truy thu thuế quá khứ đối với các trường hợp kê khai thấp doanh thu, trừ khi có dấu hiệu gian lận, trốn thuế, buôn lậu, rửa tiền. Ảnh: Đức Mỹ

Đáng chú ý, hiện nay Nhà nước đã và đang tổ chức đào tạo miễn phí về quản trị, kế toán, pháp lý cho các doanh nghiệp chuyển đổi, thậm chí chi trả 100% cho việc đào tạo 10.000 giám đốc điều hành.

Về phía Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP. Hồ Chí Minh (HTCAA), bà Lê Thu Hương - Chủ tịch Hội chia sẻ, ngay sau khi Nghị định 70 được ban hành, HTCAA đã chủ động gửi văn bản tới Thuế TP. Hồ Chí Minh để phối hợp hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sử dụng HĐĐT và kê khai thuế.

Với hơn 60 đại lý thuế cam kết hỗ trợ miễn phí giai đoạn đầu cho các hộ kinh doanh. Đồng thời, các đại lý thuế chịu trách nhiệm trước pháp luật về những nội dung đã cam kết theo hợp đồng với khách hàng và sẽ liên đới chịu trách nhiệm nếu có sai sót trong tư vấn hoặc dịch vụ.

Bên cạnh đó, Hội cũng thường xuyên tổ chức các chương trình cập nhật kiến thức thuế, kế toán để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho hội viên, đảm bảo tư vấn chính xác và hiệu quả.

Ông Ngô Bình Nguyên - Giám đốc phân khúc hộ kinh doanh của Ngân hàng VPBank cũng chia sẻ những gói giải pháp hỗ trợ về vốn cho hộ kinh doanh như: Đối với vay thế chấp, đơn vị đang có gói 2.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi chỉ 3,99%/năm, hạn mức tối đa lên đến 20 tỷ đồng.

Về vay tín chấp, hiện tại có thể vay tối đa 1 tỷ đồng và dự kiến sẽ nâng lên 2 tỷ đồng vào cuối tháng 9/2025. VPBank cũng hỗ trợ thông qua thẻ tín dụng cho nhu cầu vay 200 - 300 triệu đồng, cho phép mua hàng trước, trả tiền sau (sau 58 ngày hoặc 12 tháng).

Hình thức vay thấu chi cung cấp vốn nhanh chóng, linh hoạt 200-500 triệu đồng để nhập hàng, đặc biệt hữu ích cho ngành hàng tiêu dùng nhanh. Ngoài ra, VPBank còn có chương trình vay theo ngành như: Nông thủy sản, với hạn mức đến 20 tỷ đồng và thời gian vay dài hạn.

Đối với các giải pháp về công nghệ, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần MISA Nguyễn Minh Tuấn đã chia sẻ về các gói giải pháp phần mềm và hỗ trợ công nghệ cho các hộ kinh doanh như: Đối với hộ kinh doanh nhỏ, MISA cung cấp gói ưu đãi chỉ từ 100.000 VND/tháng, bao gồm phần mềm bán hàng, kê khai thuế, 5.000 hóa đơn điện tử và chữ ký số.

Ngoài ra, còn có các gói cao hơn để quản lý tồn kho chuyên nghiệp chỉ khoảng 200.000 - 300.000 VND/tháng.

Ông Nguyễn Minh Tuấn khẳng định, các phần mềm dễ sử dụng, chỉ mất 1-2 phút để cài đặt, có tích hợp công nghệ AI để hướng dẫn người dùng từng bước và có hỗ trợ nhập liệu bằng giọng nói trực tiếp trên điện thoại di động.

Cùng lúc, MISA cũng cung cấp hỗ trợ toàn diện thông qua việc phối hợp với cơ quan thuế để hỗ trợ cho hơn 30.000 hộ kinh doanh chuyển đổi mô hình hoạt động và sẵn sàng đồng hành cùng 2,2 triệu hộ khoán sắp tới.