Ngân hàng lớn dẫn dắt phục hồi tín nhiệm ngành, áp lực thanh khoản tập trung ở nhóm nhỏ

Tín nhiệm ngành phục hồi nhẹ nhờ chất lượng tài sản cải thiện và môi trường chính sách hỗ trợ

VIS Rating đánh giá năng lực tín nhiệm ngành ngân hàng Việt Nam đang phục hồi nhẹ khi bước vào quý cuối năm 2025, nhờ ba yếu tố: Chất lượng tài sản cải thiện, lợi nhuận ổn định và môi trường chính sách thuận lợi hơn. Dữ liệu 9T2025 phản ánh rõ, tỷ lệ nợ có vấn đề duy trì ở mức 2,3%, trong khi tốc độ hình thành nợ xấu mới giảm 30 điểm cơ bản so với quý trước. Theo VIS Rating, xu hướng giảm này đến từ khả năng trả nợ tốt hơn của khách hàng cá nhân và sự phục hồi cục bộ ở một số phân khúc doanh nghiệp.

Nhóm ngân hàng lớn tiếp tục đóng vai trò trụ cột. BIDV, VietinBank, ACB và Techcombank ghi nhận mức giảm khoảng 20 điểm cơ bản ở tỷ lệ nợ xấu, nhờ thu hồi nợ mạnh và duy trì danh mục tín dụng thận trọng. Tại ACB, chất lượng khoản vay nhà ở cá nhân cải thiện rõ rệt – một tín hiệu cho thấy sức chống chịu của phân khúc bán lẻ vẫn ổn định.

Trong khi đó, rủi ro tín dụng phân bổ không đồng đều trong hệ thống. VIS Rating cho biết áp lực nợ quá hạn tập trung vào các ngân hàng có cơ cấu dư nợ nhạy cảm hơn: MBB chịu ảnh hưởng từ nhóm doanh nghiệp năng lượng tái tạo; STB chịu tác động từ SME xuất nhập khẩu và doanh nghiệp hàng không; còn TPB và HDB ghi nhận nợ quá hạn tăng ở nhóm vay mua nhà. Tổ chức này đánh giá rủi ro tín dụng có xu hướng “tập trung tại các ngân hàng có cấu trúc dư nợ dễ biến động”.

VIS Rating dự báo tỷ lệ nợ xấu toàn ngành có thể giảm thêm 10–20 điểm cơ bản trong quý IV, nhờ tiến độ xóa nợ được đẩy nhanh và hiệu lực của Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, vốn được kỳ vọng cải thiện minh bạch và tốc độ thu hồi nợ. Đây là nền hỗ trợ quan trọng cho đà phục hồi tín nhiệm ngành trong giai đoạn còn lại của năm. Sự cải thiện chất lượng tài sản là nền tảng quan trọng giúp lợi nhuận ngành duy trì ổn định trong 9 tháng đầu năm.

Nền tảng lợi nhuận ổn định, nhóm ngân hàng lớn nổi bật về khả năng hấp thụ rủi ro

Hiệu quả sinh lời tiếp tục phân tầng rõ nét, khi nhóm ngân hàng lớn duy trì ưu thế vượt trội nhờ cấu trúc thu nhập đa dạng và khả năng hấp thụ rủi ro tốt hơn.

Khả năng sinh lời toàn ngành trong 9 tháng đầu năm 2025 duy trì nền ổn định, với tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) đạt 1,5%, tương đương cùng kỳ 2024. Mặc dù chi phí vốn tăng và biên lãi ròng (NIM) thu hẹp tại nhiều ngân hàng, VIS Rating nhận định lợi nhuận được giữ vững nhờ tăng trưởng mạnh của thu nhập ngoài lãi – bao gồm dịch vụ ngân hàng, kinh doanh vốn và thu hồi nợ xấu.

Nhóm ngân hàng lớn tiếp tục dẫn đầu về hiệu quả sinh lời. VPB, BIDV, VietinBank và Techcombank đều ghi nhận tăng trưởng đáng kể ở mảng thu nhập ngoài lãi, giúp cân bằng áp lực chi phí vốn. VIS Rating đánh giá các ngân hàng này “đang trong quỹ đạo hoàn thành kế hoạch lợi nhuận năm”, nhờ tín dụng dài hạn tăng ổn định, chi phí tín dụng giảm và mức dự phòng rủi ro được củng cố.

Ở nhóm còn lại, NIM tại ACB và VIB thu hẹp do tăng cho vay doanh nghiệp lớn – phân khúc có biên lãi thấp hơn so với bán lẻ. TPB và EIB chịu chi phí huy động tăng khi CASA giảm trên diện rộng và cạnh tranh tiền gửi trở nên gay gắt hơn. Điều này khiến khả năng cải thiện NIM bị hạn chế, dù nhu cầu tín dụng vẫn duy trì.

Một điểm tích cực là chi phí dự phòng của nhiều ngân hàng lớn giảm khi chất lượng tài sản cải thiện, góp phần giữ ROAA ổn định. VIS Rating dự báo khả năng sinh lời toàn ngành có thể tăng nhẹ lên quanh mức 1,6% cho cả năm 2025 nếu tăng trưởng tín dụng duy trì và thu nhập ngoài lãi tiếp tục là điểm tựa. Tổ chức này đánh giá xu hướng chuyển sang mô hình thu nhập đa dạng hơn – ít phụ thuộc vào NIM – giúp các ngân hàng lớn nâng khả năng hấp thụ rủi ro trong bối cảnh chi phí vốn còn biến động.

Áp lực thanh khoản tập trung ở nhóm ngân hàng nhỏ, phân tầng hệ thống trở nên rõ nét hơn

Thanh khoản là biến số cho thấy mức độ phân tầng mạnh nhất giữa các nhóm ngân hàng trong 9 tháng đầu năm 2025. CASA toàn ngành giảm còn 19%, thấp hơn 1 điểm phần trăm so với quý trước, do người gửi chuyển sang kỳ hạn dài để hưởng lãi suất cao hơn. Xu hướng này khiến chi phí vốn tăng rõ rệt, đặc biệt tại các ngân hàng nhỏ như ABB, BAB, VBB và KLB, vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn giá rẻ.

LDR toàn ngành tăng lên 111%, mức cao nhất trong 5 năm. Theo VIS Rating, áp lực thanh khoản tiếp tục tập trung ở nhóm ngân hàng nhỏ, khi họ phải dựa nhiều hơn vào vốn thị trường ngắn hạn để đáp ứng nhu cầu tín dụng mở rộng. Sự phụ thuộc này làm tăng rủi ro điều tiết, đặc biệt trong các giai đoạn thị trường huy động biến động.

Về vốn, vốn hữu hình trên tổng tài sản (TCE/TA) toàn ngành duy trì ở mức 8,4%, cho thấy bộ đệm vốn còn mỏng so với tốc độ tăng tài sản. Một số ngân hàng như NAB, VPB và CTG ghi nhận mức giảm nhẹ do tổng tài sản tăng nhanh. Tuy nhiên, tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) lại tăng khoảng 5%, dẫn dắt bởi CTG, ACB, TCB và BID, cho thấy nhóm ngân hàng lớn tiếp tục củng cố khả năng dự phòng.

Nhìn tổng thể, dữ liệu 9 tháng đầu năm 2025 phản ánh trạng thái ổn định nhưng phân tầng sâu giữa hai nhóm ngân hàng. Nhóm lớn củng cố vị thế nhờ chất lượng tài sản cải thiện, lợi nhuận ổn định và dự phòng tăng; trong khi nhóm nhỏ chịu áp lực thanh khoản kéo dài, thể hiện qua LDR cao và phụ thuộc vốn ngắn hạn. Theo VIS Rating, điều này cho thấy nhu cầu duy trì các chính sách hỗ trợ để giảm rủi ro cục bộ và bảo đảm ổn định cho hệ thống trong giai đoạn cuối năm.