Làm tốt 3 nhiệm vụ trọng tâm phát triển KHCN, chuyển đổi số để thúc đẩy tăng trưởng

Phát triển đột phá khoa học công nghệ là động lực tăng trưởng

Ngày 18/3, Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 (Đề án về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030) đã tổ chức Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính - Trưởng ban Ban Chỉ đạo chủ trì và chỉ đạo Phiên họp. Phiên họp được tổ chức trực tiếp và kết nối trực tuyến tới các bộ, ngành và 63 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Tham dự phiên họp tại điểm cầu Bộ Tài chính có Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi; lãnh đạo các Cục, Vụ thuộc và trực thuộc Bộ Tài chính; thành viên Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo của Bộ Tài chính; thành viên Ban Chỉ đạo Chuyển đổi số của Bộ Tài chính; thành viên Tổ công tác triển khai Đề án 06 của Bộ Tài chính…

Phát biểu khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, cải cách hành chính, chuyển đổi số và triển khai Đề án 06 là những công việc đã được tích cực triển khai trong những năm qua. Theo đó, chuyển đổi số, thương mại điện tử tiếp tục phát triển mạnh mẽ; triển khai Đề án 06 được thúc đẩy mạnh mẽ, lan tỏa, mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân, doanh nghiệp, tăng cường quản lý xã hội và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày càng được hoàn thiện.

Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được đẩy mạnh, đem lại hiệu quả thiết thực (hoàn thành cấp 100% căn cước công dân gắn chip cho công dân đủ điều kiện; kích hoạt trên 61 triệu tài khoản định danh điện tử; cung cấp 40 tiện ích trên ứng dụng VNeID, tăng 27 tiện ích so với năm 2023; làm sạch 45,7 triệu dữ liệu giấy phép lái xe).

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng nhấn mạnh, kết quả này vẫn còn khoảng cách so với các nước tiên tiến, so với các nước trong khu vực và so với mong muốn và yêu cầu phát triển.

Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ Chính trị đã tổ chức đoàn kiểm tra đôn đốc, hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc việc triển khai. Điều này cho thấy tầm quan trọng của Nghị quyết và sự chỉ đạo sát sao của Bộ Chính trị.

"Trong bối cảnh hiện nay, đây là việc không thể không làm. Các cấp, các ngành, các cơ quan, địa phương, doanh nghiệp người dân phải hành động, phải chuyển động thì cả nước mới chuyển động, từ đó biến Nghị quyết thành hiện thực, thành sản phẩm cụ thể, thành của cải vật chất, mang lại hạnh phúc, ấm no cho toàn dân", Thủ tướng nói.

Đồng thời nhấn mạnh, Việt Nam xác định mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 ít nhất 8% và 2 con số những năm tiếp theo; xác định phát triển đột phá KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn, là giải pháp để phát triển nhanh, bền vững, đây cũng là một động lực tăng trưởng.

Do vậy, Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận, phân tích, đánh giá việc triển khai các hoạt động KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cải cách hành chính và Đề án 06 thời gian qua, nhận diện các tồn tại, hạn chế, yếu kém, vướng mắc, rào cản, điểm nghẽn. Cùng với đó, phải được xác định nguyên nhân, rút ra các bài học kinh nghiệm, xác định rõ các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới để khơi thông những điểm nghẽn còn ách tắc trong tổ chức triển khai thực hiện.

Nhiều kết quả tích cực trong phát triển KHCN, chuyển đổi số; thực hiện Đề án 06

Tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long báo cáo kết quả thực hiện các nhiệm vụ về KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia tại Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 03/NQ-CP của Chính phủ ngày 09/01/2025 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57/NQ-TW.

Theo báo cáo, về công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đến nay đã thành lập, kiện toàn Ban Chỉ đạo về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng Ban Chỉ đạo. Tính đến hết ngày 16/3/2025, tại các bộ, ngành, địa phương đã có 4 bộ, 37 địa phương thành lập/kiện toàn Ban Chỉ đạo về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Về xây dựng Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết, tính đến hết ngày 16/3/2025, đã có 54/63 địa phương; 14/22 bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết.

Văn phòng Chính phủ cũng đã có văn bản đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về công tác rà soát, sửa đổi, bổ sung các nhiệm vụ thực hiện Nghị quyết số 03/NQ-CP bảo đảm theo nguyên tắc 5 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả, rõ thời hạn và báo cáo tình hình thực hiện.

Về công tác đầu tư, phát triển, hoàn thiện hạ tầng cho KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cụ thể về hạ tầng dữ liệu, hiện Bộ Công an đang khẩn trương triển khai thí điểm Hệ thống tại Trung tâm dữ liệu quốc gia. Đồng thời, đã có 4 doanh nghiệp dự kiến đầu tư trung tâm dữ liệu quy mô lớn với tổng công suất lên đến 220 MW.

Cũng tại Phiên họp, báo cáo một số kết quả cụ thể trong thực hiện Đề án 06, Thứ trưởng Bộ Công An, Trung tướng Nguyễn Văn Long cho biết, các bộ, ngành đã tích hợp 58/76 thủ tục hành chính (TTHC) thiết yếu trên Cổng dịch vụ công quốc gia. Bộ Công an đã thực hiện rà soát 495 TTHC của các bộ, ngành, trong đó, có thể cắt giảm 324 TTHC và 200 TTHC có thể khai thác dữ liệu hộ tịch, dữ liệu đất đai đã số hóa để cắt, giảm thành phần hồ sơ.

Cùng với đó, Bộ Xây dựng triển khai VNeID tại các sân bay lớn; Bộ Y tế đã triển khai Hệ thống điều phối dữ liệu y tế đến nay đã có 142 cơ sở khám, chữa bệnh tại 29 dịa phương sử dụng bệnh án điện tử; 98% dữ liệu hộ tịch đã số hóa và 99% dữ liệu cán bộ công chức đã làm sạch.

Về các hoạt động hợp tác, Bộ Công an đã làm việc với Bộ KH&CN triển khai 38 nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương. Đồng thời, phối hợp với 5 ngân hàng (Agribank, MBBank, BIDV, Vietinbank, Vietcombank) để triển khai hạ tầng thanh toán và hỗ trợ mở tài khoản an sinh xã hội miễn phí cho người dân.

Tại Phiên họp, đại diện lãnh đạo Bộ Nội vụ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương, các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp đã thông tin kết quả đạt được trong qúa trình triển khai, những khó khăn, hạn chế, đồng thời đề xuất kiến nghị các giải pháp trong thời gian tới để đạt kết quả tích cực trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Cơ bản tháo gỡ các vướng mắc với cơ chế mở, tạo điều kiện thuận lợi nhất

Tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã thông tin về tình hình bố trí nguồn lực ngân sách nhà nước và cơ chế hợp tác đầu tư cho phát triển KHCN, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo.

Theo Bộ trưởng, đến nay ngân sách đã bố trí đủ 2% chi cho KHCN, tương đương 51.000 tỷ đồng. Theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương và của Thủ tướng Chính phủ, hiện nay Bộ Tài chính đang chuẩn bị thêm nguồn lực 1% chi thường xuyên, tương đương khoảng 25.000 tỷ đồng cho nhiệm vụ này và hiện nguồn lực này đã sẵn sàng. Theo đó, Bộ Tài chính đang thu xếp khoảng 15 nghìn tỷ đồng từ nguồn tăng thu 2024 và dự phòng, đồng thời đang cân đối thêm 10 nghìn tỷ đồng.

“Đề nghị các bộ, ngành, địa phương nếu có nhu cầu bổ sung chi cho KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cần có đề xuất tới Bộ KH&CN, Bộ Tài chính để chúng tôi bổ sung ngay vào dự toán theo quy định. Đối với bố trí dự toán từ năm 2026 trở đi, Bộ Tài chính sẽ tổng hợp, cân đối để bố trí đủ nguồn theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương và của Thủ tướng Chính phủ”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Về vấn đề tháo gỡ thể chế, quy trình, thủ tục chi cho nghiên cứu phát triển KHCN, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, vừa qua Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với Bộ KH&CN để tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

“Hiện hai Bộ đang phối hợp rất chặt chẽ để sớm ban hành nghị định hướng dẫn, dự kiến trong tháng 3/2025. Theo Nghị quyết số 193/2025/QH15 và dự thảo nghị định, có thể nói chúng ta đã tháo gỡ cơ bản tất cả những vướng mắc từ bố trí kinh phí, dự toán, phân bổ, giải ngân, thanh quyết toán… với cơ chế mở, tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng cũng cho biết, hiện nay, Bộ Tài chính đang tiếp tục rà soát tổng thể các vướng mắc, điểm nghẽn về thể chế để trình sửa đổi, bổ sung cho kịp thời. Qua rà soát cho thấy vẫn còn một số điều khoản ở một số luật hiện đang vướng mắc. Do đó, Bộ Tài chính đang phối hợp với Bộ KH&CN để trình một dự án luật sửa nhiều luật ngay trong Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội. Đồng thời, ngay trong tháng 5/2025 Bộ Tài chính cũng đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ cho phép sửa ngay Luật Ngân sách nhà nước, do đây là việc rất cấp bách.

Về vấn đề cơ chế đầu tư hợp tác công tư (PPP) cho nghiên cứu phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ trưởng cho biết, hiện nay Bộ Tài chính đang rà soát và nội dung này sẽ sửa ngay trong một luật sửa nhiều luật trong kỳ họp Quốc hội tới đây.

"Bộ Tài chính cũng sẽ phối hợp cùng Bộ KH&CN để dự thảo nghị định hướng dẫn, sau khi Quốc hội xem xét thông qua và luật có hiệu lực thì sẽ áp dụng ngay", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu của hợp tác công tư là nhằm phát triển đa dạng các loại hình hợp tác công tư với nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước dành cho các dự án PPP trong lĩnh vực KHCN.

Đơn cử, trong sửa đổi, bổ sung Luật PPP, dự kiến sẽ cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các nhà đầu tư đề xuất dự án ti vi mà nhà đầu tư sở hữu có bản quyền công nghệ chiến lược. Trong trường hợp này, nhà đầu tư không cần phải đề xuất phương án kỹ thuật để thực hiện dự án, chỉ cần chứng minh năng lực tài chính và đề xuất tài chính thương mại cho cơ quan nhà nước. Hoặc sẽ cho phép áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt đối với các dự án PPP thuộc lĩnh vực KHCN mà không áp dụng được các hình thức lựa chọn khác…

Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là vấn đề rất mới, lần đầu tiên chúng ta làm, do đó, không tránh khỏi việc có những sai sót, vướng mắc nếu không nghiên cứu kỹ. Do đó, Bộ trưởng đề nghị các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, đặc biệt là các trường đại học, các cơ sở nghiên cứu sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng này.

Bố trí ít nhất 3% ngân sách năm 2025 cho KHCN

Định hướng nhiệm vụ trong thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các đơn vị làm tốt 3 nhiệm vụ trọng tâm liên quan KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cải cách hành chính và Đề án 06.

Thứ nhất, về tập trung tháo gỡ thể chế, Bộ KH&CN và các bộ, ngành khẩn trương rà soát các luật liên quan, tổng hợp, đề xuất Quốc hội theo hình thức một luật sửa nhiều luật tại kỳ họp sắp tới, nhanh chóng tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, với quan điểm thể chế là động lực, nguồn lực, truyền cảm hứng phát triển.

Thứ hai, tiếp tục rà soát, đầu tư hạ tầng, bố trí ít nhất 3% ngân sách năm 2025 cho KHCN; xây dựng các đề án, dự án cụ thể để triển khai các đi đôi với phòng chống lãng phí, tham nhũng.

Thứ ba, đa dạng hóa hình thức đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình hiện nay. Đồng thời, đẩy mạnh cải cách hành chính, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh cần phải phân cấp mạnh trong triển khai các giải pháp phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và "tinh thần này phải được quán triệt để tạo ra khí thế và động lực".