Chia sẻ tại Tọa đàm, TS. Trần Công Phàn - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam, Đại biểu Quốc hội khóa XV nhấn mạnh, chưa bao giờ việc xây dựng và thực thi pháp luật lại được quan tâm mạnh mẽ như hiện nay. Ông cho rằng, Nghị quyết số 66-NQ/TW là “đột phá của đột phá” trong đổi mới xây dựng pháp luật, trong khi Nghị quyết số 68-NQ/TW là động lực then chốt để phát triển kinh tế tư nhân. Mối quan hệ chặt chẽ giữa hai nghị quyết này chính là chìa khóa mở không gian phát triển mới cho doanh nghiệp.

Theo ông Phàn, Hội Luật gia Việt Nam có nhiều lợi thế khi sở hữu hơn 100.000 hội viên, hầu hết am hiểu pháp luật và đang công tác trong hệ thống tư pháp, lập pháp. Đây vừa là nguồn lực quan trọng, vừa là trách nhiệm lớn để Hội tham gia tích cực vào việc cụ thể hóa các nghị quyết. Thời gian qua, Ban lãnh đạo Hội đã bàn bạc kỹ, xây dựng kế hoạch hành động, đồng thời thành lập Ban Chỉ đạo nhằm triển khai nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn đến năm 2025.

TS. Trần Công Phàn cũng nhấn mạnh rằng, việc xây dựng pháp luật không chỉ dừng lại ở “đưa pháp luật, nghị quyết vào cuộc sống”, mà đã đến lúc cần đổi chiều tư duy “đưa cuộc sống vào pháp luật, nghị quyết”. Bởi lẽ, nếu thực tiễn được phản ánh đúng ngay từ quá trình xây dựng, các văn bản khi ban hành sẽ tự nhiên hòa nhập vào đời sống, không còn tình trạng xa rời thực tế. Đây chính là bước chuyển căn bản, bảo đảm tính khả thi và tính bền vững của hệ thống pháp luật.

Trong khi đó, TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, vấn đề quan trọng nhất hiện nay không phải thiếu định hướng hay chủ trương. Thực tế, các chủ trương của Đảng đã rất rõ ràng, nhưng câu hỏi đặt ra là làm thế nào để nghị quyết được triển khai một cách thực chất. Ông nhấn mạnh, cải cách thể chế không phải việc có thể hoàn thành trong một vài năm, mà là quá trình lâu dài, liên tục, cần được coi như nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước và xã hội.

Theo TS. Hiếu, cải cách thể chế là câu chuyện của “cả một đời”, tức là không có điểm bắt đầu và cũng không có điểm kết thúc. Thực tiễn luôn vận động, vì vậy, hệ thống pháp luật cũng phải linh hoạt thay đổi để thích ứng. Vấn đề không chỉ là tháo gỡ điểm nghẽn hiện tại, mà quan trọng hơn là xây dựng cơ chế bền vững để quá trình cải cách có thể diễn ra liên tục, không ngừng nghỉ, tránh tình trạng “nóng vội nhất thời” rồi rơi vào bế tắc.

Đáng chú ý, PGS.TS Trần Đình Thiên - Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đưa ra một góc nhìn mạnh mẽ hơn. Ông cho rằng, nếu chỉ dừng lại ở việc “tháo gỡ” những điểm nghẽn riêng lẻ thì sẽ không bao giờ giải quyết tận gốc vấn đề. Từ khóa “tháo gỡ” cần được nhìn nhận lại, bởi tháo gỡ thường mang tính tình thế, trong khi chính hệ thống thể chế hiện tại đã bộc lộ nhiều bất cập. Nếu vẫn duy trì hệ thống cũ và chỉ chỉnh sửa từng phần, chúng ta sẽ mãi loay hoay mà không tìm được lối thoát thực sự.

PGS.TS Trần Đình Thiên dẫn chứng bằng thực tế là hàng nghìn dự án hiện đang vướng mắc thủ tục pháp lý, với tổng giá trị tài sản lên đến hàng triệu tỷ đồng, là minh chứng rõ rệt cho tình trạng ách tắc phổ biến. Đây không chỉ là “điểm nghẽn” nhỏ lẻ, mà phản ánh một “hệ thống nghẽn” mang tính toàn diện. Do đó, muốn giải quyết tận gốc, cần thay đổi hệ thống, thiết kế một thể chế mới, nơi pháp luật trở thành động lực thay vì rào cản đối với sự phát triển của doanh nghiệp.

Ở góc độ kinh tế, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh, luật pháp phải thay đổi trên cơ sở coi quyền tài sản tư nhân là nền tảng cốt lõi của kinh tế thị trường. Trong nhiều năm qua, pháp luật vẫn còn thiên lệch, chú trọng quá nhiều đến bảo vệ tài sản nhà nước mà chưa thực sự coi trọng tài sản tư nhân. Khi quyền sở hữu tư nhân chưa được bảo đảm đầy đủ, khu vực kinh tế tư nhân khó phát triển mạnh mẽ. Do đó, thay đổi này chính là bước ngoặt để khơi thông nguồn lực xã hội.

Cũng theo các chuyên gia, cần khẳng định rõ ràng kinh tế tư nhân phải trở thành một động lực chủ đạo của nền kinh tế. Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã lựa chọn mô hình kinh tế nhiều thành phần, nhưng vẫn tồn tại sự e dè nhất định đối với khu vực tư nhân. Trong khi đó, thực tiễn cho thấy, chính lực lượng này đang tạo việc làm, đóng góp lớn vào ngân sách, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Nếu được “cởi trói”, khu vực tư nhân hoàn toàn có thể bứt phá, tạo đà cho tăng trưởng quốc gia.

Tọa đàm cũng ghi nhận nhiều ý kiến đề xuất giải pháp cụ thể. Một số đại biểu cho rằng, cần thiết lập cơ chế giám sát việc thực thi nghị quyết để tránh tình trạng nghị quyết ban hành nhưng đi vào cuộc sống chậm. Bên cạnh đó, phải có cơ chế phân cấp, phân quyền rõ ràng giữa trung ương và địa phương để rút ngắn quy trình, giảm chi phí thủ tục. Song song, cần nâng cao năng lực cán bộ thực thi, vì con người mới là yếu tố quyết định sự thành công của cải cách.