Khai thác hiệu quả thị trường nội địa - Động lực mới cho ngành cá tra Việt Nam
Với sản lượng khoảng 1,6 triệu tấn mỗi năm, ngành cá tra Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị thủy sản quốc gia. Trong đó, vùng Đồng bằng sông Cửu Long chiếm đến 95% tổng sản lượng. Cá tra Việt Nam đã có mặt tại hơn 140 quốc gia và vùng lãnh thổ, mang lại nguồn thu ngoại tệ hàng tỷ USD. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là thị trường trong nước - với quy mô dân số hơn 100 triệu người - hiện chỉ tiêu thụ khoảng 5-7% sản lượng cá tra, cho thấy tiềm năng lớn chưa được khai thác hiệu quả.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), việc phát triển thị trường nội địa không chỉ là giải pháp tình thế khi xuất khẩu gặp khó, mà còn là chiến lược dài hạn để xây dựng nền tảng bền vững cho toàn ngành. Cá tra Việt Nam vốn đã vượt qua nhiều tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm tại các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản. Vì vậy, hoàn toàn đủ điều kiện để đáp ứng yêu cầu của thị trường nội địa - nơi người tiêu dùng đang ngày càng quan tâm đến chất lượng, an toàn và giá cả hợp lý.
Cá tra cũng có lợi thế về giá thành cạnh tranh so với nhiều loại cá biển hay cá nhập khẩu, phù hợp với thu nhập trung bình của phần lớn người dân. Tuy nhiên, những lợi thế này vẫn chưa được chuyển hóa thành sức mua thực sự. Một trong những rào cản lớn là thói quen tiêu dùng: người Việt vẫn ưu tiên các loại cá truyền thống như cá lóc, cá rô, cá chép. Trong khi đó, thông tin về dinh dưỡng, lợi ích sức khỏe của cá tra còn hạn chế, khiến người tiêu dùng chưa thực sự tin tưởng và lựa chọn.
Bên cạnh đó, sản phẩm cá tra trong nước còn khá đơn điệu, thiếu các sản phẩm chế biến sâu, tiện lợi, có giá trị gia tăng cao. Bao bì chưa bắt mắt, thương hiệu chưa rõ ràng, và sự hiện diện ở các kênh phân phối - đặc biệt là chợ truyền thống - vẫn còn mờ nhạt. Dù một số hệ thống siêu thị đã đưa cá tra vào kệ hàng, nhưng chiến lược tiếp thị còn manh mún, thiếu tính dài hơi, chưa tạo được dấu ấn trong tâm trí người tiêu dùng.
Để thay đổi thực trạng này, theo VASEP, cần một chiến lược tiếp cận toàn diện và đồng bộ. Doanh nghiệp cần đổi mới sản phẩm theo hướng đa dạng, tiện lợi, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Đồng thời, cần đầu tư vào bao bì, thương hiệu và đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về giá trị dinh dưỡng và an toàn của cá tra.
Việc mở rộng hệ thống phân phối, từ siêu thị, cửa hàng tiện lợi đến các chợ truyền thống và sàn thương mại điện tử, cũng là bước đi cần thiết. Đặc biệt, trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng online đang tăng mạnh, cá tra hoàn toàn có thể tiếp cận phân khúc khách hàng trẻ, thành thị thông qua các nền tảng số.
Có thể thấy, thị trường nội địa không chỉ là "phao cứu sinh" khi xuất khẩu gặp khó, mà còn là một “mảnh đất vàng” cho sự phát triển bền vững. Khi người Việt tin tưởng và lựa chọn cá tra trong bữa ăn hằng ngày, đó không chỉ là dấu hiệu thành công về mặt tiêu thụ, mà còn là minh chứng cho giá trị, chất lượng và vị thế của ngành cá tra ngay trên chính quê hương mình.