Cụ thể, theo Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, 6 xu hướng lớn đó là:

(1) Cạnh tranh địa chiến lược gia tăng, đặc biệt là cạnh tranh Mỹ - Trung trong định hình các xu hướng, tiêu chuẩn, quy chuẩn cho “cuộc chơi” công nghệ trong giai đoạn mới.

(2) Dòng vốn đầu tư cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo ngày càng gia tăng (từ cả khu vực công và khu vực tư nhân).

(3) AI phát triển ngày càng nhanh và tác động mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế (trong giai đoạn 2026-2030, AI được dự báo sẽ tạo hơn 170 triệu việc làm mới và đóng góp khoảng 5 nghìn tỷ USD vào nền kinh tế thế giới, tương đương khoảng 13-14% tổng giá trị GDP tăng thêm của cả giai đoạn).

(4) Hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo ngày càng phát triển dựa trên nền tảng của các hệ sinh thái, với sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, các Viện, trường, các Tập đoàn lớn, các startups...

(5) Cạnh tranh khốc liệt về nguồn lực cho phát triển khoa học công nghệ giữa các quốc gia, đặc biệt là về nhân lực, dữ liệu và năng lực tính toán.

(6) Chính phủ các nước đang nhanh chóng điều chỉnh chính sách và thúc đẩy hợp tác công - tư với tham vọng dẫn dắt lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt là trong các ngành chiến lược như: bán dẫn, AI...

Cũng theo Phó Thủ tướng, Việt Nam cũng không nằm ngoài “cuộc chơi” đó; Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định phải coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là "chìa khóa vàng", là yếu tố sống còn để Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình và hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045. Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng cũng xác định khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là “đột phá quan trọng hàng đầu”, là “động lực chính” cho giai đoạn phát triển mới.

Phó Thủ tướng nhận định rằng: Việt Nam, với GDP bình quân đầu người năm 2025 hơn 4.800 USD, đang tiệm cận ngưỡng thu nhập trung bình cao nhưng thách thức “bẫy thu nhập trung bình” vẫn rất lớn.

Từ bài học của Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Israel, Singapore, có thể thấy rõ: muốn bứt phá, phải dựa vào tri thức, công nghệ, nhân tài và thể chế tiên phong. Quan trọng hơn, phải chủ động chứng minh năng lực tham gia vào toàn bộ các công đoạn của chuỗi giá trị toàn cầu, nắm bắt các chuẩn mực quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị và hội nhập với “ngôn ngữ công nghệ toàn cầu”.

“Việt Nam cần đi nhanh hơn, quyết liệt hơn, táo bạo hơn để rút ngắn khoảng cách với thế giới, từng bước “đuổi kịp, tiến cùng và vượt lên”. Tuy nhiên, với phương châm: “Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau”, Việt Nam cũng nhận thức rằng để phát triển một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện, đòi hỏi phải hội nhập sâu rộng, đặc biệt là hợp tác chiến lược với các nền kinh tế hàng đầu, các tổ chức uy tín thế giới và các tập đoàn công nghệ”, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng phân tích. 

Phó Thủ tướng đồng thời nhấn mạnh, chỉ bằng cách tận dụng trí tuệ, nguồn lực, công nghệ và mạng lưới hợp tác toàn cầu, Việt Nam mới có thể đẩy nhanh tốc độ phát triển và từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ thế giới.

Nhắc lại sự kiện cách đây hơn 1 tháng, Lễ công bố thành lập 3 Mạng lưới đổi mới sáng tạo trong các ngành lượng tử, an ninh mạng và hàng không - vũ trụ, Phó Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao những kết quả đạt được hết sức cụ thể.

Đó là, 5 Mạng lưới công nghệ chiến lược đã công bố hàng loạt các sáng kiến để giải quyết các bài toán tầm quốc gia; World Bank đã công bố Báo cáo cập nhật về nguồn nhân lực bán dẫn tại Việt Nam, trong đó tham vấn nhiều giải pháp thiết thực để phát triển hệ sinh thái đào tạo bán dẫn Việt Nam theo hướng toàn diện.

Cùng với đó, các đối tác Nhật Bản do Viện nghiên cứu Mitsubishi dẫn đầu đã cam kết hợp tác ươm tạo khởi nghiệp và phát triển nguồn nhân lực công nghệ tại Việt Nam; Qualcomm và Meta cam kết mở rộng hợp tác thúc đẩy hoạt động R&D, phát triển chuỗi cung ứng tại Việt Nam;

Startup về thiết kế chip của Việt Nam là Hyphen Deux do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC ươm tạo với sự đồng hành của Mạng lưới đổi mới sáng tạo về bán dẫn, đã vươn ra thị trường quốc tế với chip điều khiển được sản xuất tại nhà máy của Tập đoàn TSMC.

“Đây là những bước đi mang tính nền tảng, đồng thời cũng là minh chứng rõ nét cho sự vào cuộc và hành động quyết liệt của cả hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam trong thời gian qua”, Phó Thủ tướng đánh giá.

Để tiếp tục phát huy những thành tựu nêu trên, từng bước giúp Việt Nam hiện thực hóa khát vọng trở thành một trung tâm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo hàng đầu của khu vực và thế giới, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng kêu gọi các Bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, đối tác trong và ngoài nước cùng chung tay, đồng hành cùng Việt Nam triển khai các nhiệm vụ cụ thể.

Thứ nhất,  Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC phải tiếp tục phát huy vai trò hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam. Đặc biệt, tiếp tục phát triển các Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia người Việt, gốc Việt trong các ngành công nghệ mới; trước mắt là 11 ngành công nghệ chiến lược theo Quyết định số 1159/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; kết nối với các tập đoàn công nghệ, tổ chức quốc tế; sớm hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược…

Thứ hai, các Bộ, ngành, địa phương tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. Trước mắt, cần hoàn thiện và sớm đưa các Luật trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 10 sắp tới để đi vào cuộc sống (gồm: Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Công nghệ cao, và đặc biệt là Luật Trí tuệ nhân tạo).

Thứ ba, các Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia công nghệ chiến lược tiếp tục phát huy vai trò là “cánh tay nối dài”, đồng hành cùng Chính phủ, các bộ ngành, doanh nghiệp trong nước.

Các thành viên mạng lưới cần chủ động tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, qua đó góp phần giải quyết những thách thức lớn, biến “bài toán khó” của đất nước thành “cơ hội mới” cho tương lai.

Thứ tư, các tập đoàn công nghệ và tổ chức quốc tế tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam, mở rộng hợp tác đầu tư, gắn nghiên cứu với ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Đặc biệt, cùng phát triển các sản phẩm “Made by Việt Nam”, được nghiên cứu, thiết kế và sản xuất bởi người Việt Nam, cho người Việt Nam và người tiêu dùng trên toàn thế giới. Qua đó, đưa Việt Nam bước lên một “nấc thang cao hơn” của chuỗi giá trị toàn cầu và khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ thế giới.

Thứ năm, các chủ thể của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước (các Viện, Trường, doanh nghiệp, startups, các nhà khoa học...) phải vươn lên, chủ động nắm bắt các “xu hướng mới”, trở thành những "chiến sỹ" tiên phong trong công cuộc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia.

“Trước thềm đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Việt Nam nhất quán quan điểm rằng “thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển các ngành công nghệ chiến lược là chìa khóa vàng cho giai đoạn mới”. Đây không chỉ là một lựa chọn đơn thuần, mà chính là mệnh lệnh phát triển của thời đại”, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng đồng thời bày tỏ tin tưởng, với quyết tâm chính trị cao của cả hệ thống chính trị, cùng khát vọng vươn lên của cộng động đổi mới sáng tạo trong nước và sự hỗ trợ, đồng hành của các đối tác, bạn bè quốc tế, chúng ta sẽ biến khát vọng thành hiện thực, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, độc lập, tự cường và thịnh vượng trong thế kỷ 21.