Ngay từ đầu năm, nhiều văn bản chỉ đạo đã được ban hành sớm nhằm đẩy nhanh tiến độ phân bổ và giải ngân nguồn vốn này. Trong đó, Công điện số 16/CĐ-TTg ngày 18/2/2025 về việc đôn đốc các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh phân bổ, thực hiện vốn đầu tư công; Quyết định số 523/QĐ-TTg, ngày 6/3/2025 thành lập các tổ công tác kiểm tra, tháo gỡ khó khăn, đôn đốc tiến độ tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Đồng thời, Công điện số 32/CĐ-TTg ngày 5/4/2025 về đôn đốc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, trong đó phấn đấu giải ngân đạt 100% kế hoạch vốn năm 2025.

Mới nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương thực hiện quyết liệt, linh hoạt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025. Kết quả thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cùng chung sức thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt mục tiêu 8%.

Theo bà Phí Thị Hương Nga - Trưởng ban Thống kê công nghiệp và xây dựng (Cục Thống kê), nhờ sự chỉ đạo quyết liệt đó, dòng vốn đầu tư công đã thật sự chuyển động mạnh trong năm nay. Tính đến hết tháng 9/2025, vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước thực hiện ước đạt 550 nghìn tỷ đồng, bằng 55,7% kế hoạch năm và tăng 27,8% so với cùng kỳ 2024. Trong khi cùng kỳ năm trước, con số này mới đạt 430,2 nghìn tỷ đồng, bằng 55,1% kế hoạch, chỉ tăng 2,5% so với cùng kỳ. Dòng vốn đầu tư công đang dần được khơi thông, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chín tháng năm 2025, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để hoàn thành mục tiêu của cả năm.

Tuy nhiên, chặng nước rút cuối năm 2025 vẫn còn nhiều thách thức. 3 tháng cuối năm, các bộ, ngành và địa phương phải giải ngân khoảng 44% kế hoạch vốn đầu tư công, tương đương khối lượng công việc rất lớn. Cùng với đó, nhiều khó khăn, bất cập vẫn chưa được khắc phục triệt để như công tác giải phóng mặt bằng tại một số dự án còn kéo dài; thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà thầu, thẩm định, giám sát còn hạn chế; giá vật tư, nguyên liệu xây dựng tăng cao, nguồn cung cát, đá, đất đắp khan hiếm. Một số dự án vẫn chậm khâu chuẩn bị đầu tư do vướng thủ tục về đất đai, điều chỉnh quy hoạch chi tiết khu đất xây dựng.

Đáng chú ý, từ tháng 7/2025, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại một số địa phương cũng khiến tiến độ thực hiện và giải ngân một số dự án bị gián đoạn tạm thời do phải điều chỉnh quy trình, thẩm quyền phê duyệt và phối hợp giữa các cấp.

Những khó khăn này không chỉ xuất phát từ yếu tố khách quan mà còn đến từ những điểm nghẽn mang tính hệ thống. Tại tổ thảo luận về kinh tế - xã hội trong Kỳ họp thứ 10, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Quốc hội đã cho ý kiến về vấn đề này từ năm 2021 và thông qua Nghị quyết số 29/2021 về kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025. Theo đó, Quốc hội cho phép thí điểm tách giải phóng mặt bằng thành dự án riêng, trên cơ sở thí điểm thì sẽ áp dụng trên cả nước. Tuy nhiên, thực tế giải phóng mặt bằng hiện nay còn khó khăn và giải ngân vốn đầu tư công chậm có nguyên nhân do thực hiện chuẩn bị đầu tư chưa kỹ.

Còn theo Đại biểu Quốc hội Trần Văn Khải - Đoàn Ninh Bình, hệ thống pháp luật và thủ tục đầu tư công vẫn còn chồng chéo, phức tạp, gây lúng túng cho các cơ quan thực thi. Công tác phối hợp liên ngành, liên vùng chưa đồng bộ, nhiều dự án vẫn bị kéo dài, đội vốn. Đáng chú ý, tâm lý “né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm” của một bộ phận cán bộ, công chức vẫn hiện hữu, đặc biệt trong các khâu thẩm định, phê duyệt dự án và giải ngân vốn.

Về giải pháp, đại biểu Trần Văn Khải cho rằng, cần tăng cường quản lý tài chính và đổi mới phương thức phân bổ vốn đầu tư công theo kết quả đầu ra, thay vì chỉ dựa trên kế hoạch đầu vào như hiện nay. Đồng thời, xây dựng hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả đầu tư công để bảo đảm từng đồng vốn ngân sách được sử dụng đúng mục tiêu, phát huy hiệu quả cao nhất. Đặc biệt, cần thiết phải tăng cường phối hợp liên ngành, liên vùng trong quá trình tổ chức thực hiện, khắc phục tình trạng chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm giữa các cấp, các ngành.