Chiều ngày 15/10, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị với các bộ, ngành, địa phương về tình hình giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2025.

Quyết liệt tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy giải ngân

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, 2025 là năm bản lề, có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc hoàn thành các mục tiêu của kế hoạch đầu tư công trung hạn, đồng thời góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đạt mục tiêu trên 8%.

Theo Thứ trưởng, tổng mức vốn đầu tư công năm 2025 đặt ra rất cao, trong đó vốn ODA chiếm tỷ trọng đáng kể và có vai trò đặc biệt quan trọng. Việc đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn này không chỉ bảo đảm tiến độ các dự án đầu tư công mà còn tạo động lực lan tỏa tới toàn bộ nền kinh tế.

“Tình hình giải ngân vốn đầu tư công từ đầu năm đến nay tuy có chuyển biến tích cực hơn so với cùng kỳ, nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu và mục tiêu đặt ra”, Thứ trưởng nói.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết, công điện, chỉ đạo quyết liệt; Bộ Tài chính cũng thường xuyên đôn đốc, giám sát và hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Tuy nhiên, kết quả vẫn còn hạn chế, cho thấy những “triệu chứng” tồn tại chưa được xử lý dứt điểm.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là các đơn vị có khối lượng vốn ODA lớn cần tập trung rà soát, đánh giá kỹ các nguyên nhân gây chậm trễ, không chỉ dừng lại ở việc nêu khó khăn truyền thống như giải phóng mặt bằng hay thủ tục đầu tư.

“Quan trọng là phải đi sâu vào câu hỏi: tại sao không giải phóng được mặt bằng, tại sao các vướng mắc ấy vẫn kéo dài nhiều năm mà chưa tháo gỡ được…” Thứ trưởng nhấn mạnh.

Từ nay đến cuối năm 2025 chỉ còn hai tháng, Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị các đơn vị khẩn trương xác định và triển khai những giải pháp ngắn hạn có thể thực hiện ngay, đồng thời xây dựng các giải pháp trung và dài hạn để duy trì đà cải thiện trong năm tới. “Không để đến cuối nhiệm kỳ chúng ta vẫn phải bàn lại những tồn tại cũ, mà phải dám làm, dám chịu trách nhiệm để chuyển biến thực chất,” Thứ trưởng nói.

Thứ trưởng mong muốn Hội nghị sẽ là diễn đàn để các bộ, ngành và địa phương thẳng thắn chia sẻ, đóng góp ý kiến ngắn gọn, trọng tâm về nguyên nhân khách quan, chủ quan và đề xuất giải pháp khả thi. Các ý kiến này sẽ được Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Thủ tướng và Chính phủ để hoàn thiện chính sách, cơ chế thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, góp phần hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội năm 2025.

Tỷ lệ giải ngân thấp so với nhiều năm trước

Báo cáo về tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, ông Vũ Hoàng Nam – Phó cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, xác định công tác giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ trọng tâm, Bộ Tài chính đã triển khai hàng loạt biện pháp cụ thể nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân cả vốn trong nước và vốn vay nước ngoài, nhất là trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến ngày 14/10/2025, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài đạt 18,68% (tương đương 4.373 tỷ đồng). Ước đến hết tháng 10, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt khoảng 20% kế hoạch, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước (30,6% năm 2024; 38,1% năm 2023).

Trong tổng số 108 dự án, tiểu dự án được giao kế hoạch vốn, mới có 72 dự án đã giải ngân; 36 dự án còn lại chưa giải ngân, trong đó 12 dự án chưa có hiệu lực hiệp định vay hoặc chưa ký hiệp định. Một số dự án mới ký thỏa thuận vay nhưng chưa hoàn tất thủ tục pháp lý.

Đối với kế hoạch vốn năm 2024 được kéo dài sang năm 2025, đến ngày 14/10/2025, tỷ lệ giải ngân mới đạt 5,89%, trong đó các bộ, ngành đạt 3%, địa phương đạt 15,02%.

Ông Vũ Hoàng Nam cho biết, nguyên nhân chủ yếu khiến giải ngân vốn đầu tư công chậm là do nhiều dự án chưa có khối lượng hoàn thành để giải ngân; một số dự án đang trong quá trình điều chỉnh chủ trương, điều chỉnh hiệp định vay hoặc kế hoạch vốn; chậm nhận được ý kiến không phản đối của nhà tài trợ; hoặc phát sinh thủ tục mới sau khi các địa phương sáp nhập, chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp.

Ngoài ra, một số địa phương còn bị ảnh hưởng nặng nề bởi thời tiết cực đoan, bão lũ, sạt lở, làm gián đoạn thi công công trình.

Trước tình hình đó, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, nhà tài trợ để kịp thời tháo gỡ vướng mắc; kiểm soát chi nhanh chóng ngay khi có hồ sơ đầy đủ; đồng thời đề xuất Chính phủ các giải pháp thúc đẩy tiến độ, bảo đảm hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 theo chỉ đạo của Chính phủ.

Không để ách tắc thủ tục cản trở tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Tại Hội nghị, các bộ, ngành, địa phương đã báo cáo cụ thể về tiến độ giải ngân vốn đầu tư công; đồng thời cũng nêu những kiến nghị cụ thể đề nghị Bộ Tài chính tháo gỡ trong thời gian tới.

Cụ thể, trong quá trình triển khai kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025, các địa phương như Đồng Nai, Hưng Yên, Tây Ninh, Lai Châu, Hà Tĩnh… đều ghi nhận nỗ lực đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, song vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc, chủ yếu liên quan đến thủ tục pháp lý, công tác giải phóng mặt bằng và quy trình làm việc với các nhà tài trợ quốc tế.

Đơn cử như tại tỉnh Đồng Nai, tiến độ giải ngân các dự án trong nước cơ bản được bảo đảm theo kế hoạch. Tuy nhiên, đối với phần vốn ODA, việc giải ngân vẫn bị chậm do thủ tục hiệp định vay vốn với đối tác nước ngoài chưa hoàn tất. Đại diện địa phương cho biết, toàn bộ hồ sơ và kế hoạch thực hiện đã được chuẩn bị đầy đủ, sẵn sàng triển khai ngay sau khi hoàn thiện thủ tục pháp lý. Tỉnh cam kết sẽ hoàn thành toàn bộ kế hoạch giải ngân trước thời điểm tổng kết năm, đồng thời kiến nghị các cơ quan Trung ương hỗ trợ tháo gỡ khó khăn liên quan đến tiến độ phê duyệt hiệp định vay quốc tế.

Đối với tỉnh Hưng Yên, khó khăn chủ yếu xuất phát từ khâu thẩm định và lựa chọn tư vấn quốc tế cho một số dự án ODA về phát triển hạ tầng sinh thái và bảo tồn tài nguyên môi trường. Do yêu cầu kỹ thuật cao, quá trình rà soát và phê duyệt hồ sơ phải tiến hành kỹ lưỡng, dẫn tới tiến độ bị chậm so với kế hoạch. Đại diện tỉnh Hưng Yên cho biết, Ban quản lý các dự án đang khẩn trương hoàn thiện các thủ tục còn lại, đồng thời đề nghị Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan xem xét điều chỉnh cơ cấu vốn cho phù hợp với tiến độ thực tế, tạo thuận lợi trong quá trình giải ngân những tháng cuối năm.

Tại tỉnh Tây Ninh, địa phương đã đạt kết quả tích cực trong giải ngân nguồn vốn đầu tư công, song vẫn gặp trở ngại do công tác giải phóng mặt bằng chậm, một số khu vực chưa hoàn tất bàn giao, ảnh hưởng đến tiến độ thi công. Dự án trọng điểm về thu gom và xử lý nước thải đô thị đang trong giai đoạn nước rút, phải hoàn thành sớm hơn kế hoạch ban đầu. Để bảo đảm khả năng hoàn thành đúng tiến độ thực tế, tỉnh Tây Ninh kiến nghị điều chỉnh kế hoạch vốn ODA giữa các năm, giảm phần vốn bố trí trong năm 2025 và chuyển sang năm 2026, qua đó giúp việc triển khai, thanh toán và giải ngân được thuận lợi, hiệu quả hơn.

Nhìn chung, các địa phương đều thể hiện tinh thần chủ động, tích cực trong điều hành, song cũng đề nghị Chính phủ và Bộ Tài chính tiếp tục hỗ trợ, tháo gỡ những khó khăn về thủ tục hiệp định quốc tế, cơ chế giải ngân vốn ODA và công tác điều chỉnh kế hoạch vốn, nhằm đảm bảo tiến độ và hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư công trong năm 2025.