Nhận diện lừa đảo trực tuyến nhằm vào người hưởng lương hưu, chế độ bảo hiểm xã hội
Bài 1: Gia tăng lừa đảo trực tuyến với người cao tuổi
Các vụ việc lừa đảo trực tuyến đang có xu hướng gia tăng với các thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Điều đáng nói là các nhóm tội phạm đang nhằm vào người cao tuổi, những người đang hưởng lương hưu hay chế độ Bảo hiểm xã hội (BHXH) hằng tháng để chiếm đoạt số tiền lớn.
Mất “tiền tỷ” vì sự cả tin
Theo khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, 88,98% người dùng cho biết đã cảnh báo người thân khi gặp lừa đảo trực tuyến, nhưng chỉ 45,69% trong số đó trình báo với cơ quan chức năng. Nhiều nạn nhân, dù mất tiền, vẫn chọn im lặng.
Chiều tối 11/9, ông Thanh (trú tại Bắc Ninh) nhận được cuộc gọi từ số 0823.834.284. Người gọi tự xưng là cán bộ Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh Bắc Ninh, nói muốn hướng dẫn ông làm thủ tục giải quyết chế độ BHXH, BHYT và thanh toán tiền lương hưu.
Do trùng hợp với nhu cầu cá nhân, ông Thanh tin tưởng và đồng ý kết bạn Zalo với người này, thấy hiển thị tên “Mạnh Hải”.
Cuộc trao đổi được tiếp tục với lý do “hỗ trợ trực tuyến”, kèm hàng loạt yêu cầu như đăng nhập ứng dụng VNeID và VssID trên điện thoại. Sau đó, ông Thanh nhận được hình ảnh có tiêu đề “Bảo hiểm điện tử”, gắn mã QR và logo BHXH Việt Nam, cùng yêu cầu sử dụng một điện thoại khác để gọi video qua Zalo nhằm “hướng dẫn thao tác nhận lương hưu qua ngân hàng”.
Không lâu sau, “Mạnh Hải” nói sẽ có “Trưởng phòng” liên hệ để hoàn tất hồ sơ. Một người khác dùng số 0813.577.496, hiển thị tên “Trần Phú Sơn”, gọi video tiếp tục hướng dẫn ông Thanh chuyển toàn bộ tiền trong các tài khoản ngân hàng cá nhân vào một tài khoản cố định “để xác minh và hoàn tất hồ sơ”. Ông Thanh làm theo và chỉ phát hiện toàn bộ tiền đã bị chuyển đi khi mọi việc đã muộn. Đây là toàn bộ khoản hỗ trợ Nhà nước chi trả cho ông theo chế độ nghỉ hưu trước tuổi (Nghị định 178).
Một vụ việc tương tự xảy ra tại thôn Nà Nưa, xã Côn Lôn, tỉnh Tuyên Quang. Ngày 15/9, ông K, một người cao tuổi nhận cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ Phòng Văn hóa – Xã hội UBND xã Côn Lôn. Người này yêu cầu ông K liên hệ với một “cán bộ BHXH huyện Na Hang” tên Tuấn để điều chỉnh thông tin sổ hưu do thay đổi địa giới hành chính.
Theo hướng dẫn, ông K quét mã QR do đối tượng gửi để “cập nhật hồ sơ”. Đến 23 giờ cùng ngày, ông phát hiện 1,13 tỷ đồng trong tài khoản ngân hàng đã bị chuyển sang tài khoản số 0325768727 (ngân hàng VPBank).
Thủ đoạn tinh vi, nhắm vào người cao tuổi
Đây là hai trong số các vụ việc mới nhất được cơ quan công an và cơ quan BHXH xác nhận là lừa đảo chiếm đoạt tiền bằng hình thức giả danh cán bộ nhà nước. Nhiều vụ tương tự đã xảy ra ở các địa phương như Tây Ninh, Đồng Nai, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Đắk Lắk…, khi đối tượng mạo danh nhân viên BHXH liên hệ người đang hưởng lương hưu, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền để “xác minh hồ sơ”.
Theo phản ánh của các cơ quan BHXH, mức độ thiệt hại khác nhau. Có trường hợp người dân cảnh giác, kịp thời phát hiện, nhưng cũng có nhiều người bị mất tiền, từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng. Ngay khi tiếp nhận thông tin, BHXH các tỉnh đã lập tức phát cảnh báo, khuyến cáo người dân cảnh giác, không cung cấp thông tin tài khoản, mã OTP hay chuyển tiền theo yêu cầu qua điện thoại, mạng xã hội.
Tuy vậy, không phải mọi vụ việc đều được báo cáo. Theo khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, 88,98% người dùng cho biết đã cảnh báo người thân khi gặp lừa đảo trực tuyến, nhưng chỉ 45,69% trong số đó trình báo với cơ quan chức năng. Nhiều nạn nhân, dù mất tiền, vẫn chọn im lặng.
Những vụ lừa đảo giá trị lớn tại Bắc Ninh và Tuyên Quang chỉ là phần nổi của tảng băng. Từ những vụ việc này, cơ quan BHXH và lực lượng công an có thêm căn cứ để phát cảnh báo, đồng thời đưa ra khuyến nghị cụ thể nhằm giúp người dân nhận diện và phòng tránh các chiêu thức lừa đảo ngày càng tinh vi, khó lường.
