Theo phản ánh từ cán bộ cấp xã, theo Luật Ngân sách nhà nước, việc lập dự toán phải xin ý kiến Thường trực Hội đồng Nhân dân (HĐND) trước khi gửi Sở Tài chính. Tuy nhiên, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương mới lại không quy định rõ thẩm quyền của Thường trực HĐND. Điều này khiến địa phương lúng túng, không biết thực hiện theo văn bản nào để bảo đảm tính hợp pháp.
Bên cạnh đó, việc xử lý các khoản vốn đầu tư công được cấp để sửa chữa, mua sắm trang thiết bị cho trụ sở mới cũng đang gặp vướng mắc về tính chất chi tiêu là chi đầu tư hay chi thường xuyên. Điều này cũng khiến nhiều địa phương chưa thể giải ngân kịp thời.
Trước các vấn đề này, tại lớp bồi dưỡng, tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ cấp xã trong bối cảnh thực hiện mô hình Chính quyền địa phương 2 cấp mới đây của Bộ Tài chính, đại diện Vụ Ngân sách nhà nước cho hay, về mâu thuẫn trong thẩm quyền phê duyệt dự toán ngân sách, đây là tình huống xung đột pháp lý mang tính hệ thống, phát sinh do hai luật chưa được điều chỉnh đồng bộ.
Trong giai đoạn chuyển tiếp, tinh thần chung là vẫn thực hiện theo cả hai luật, tức vẫn phải xin ý kiến Thường trực HĐND trong quá trình lập và trình dự toán ngân sách, cho đến khi có sửa đổi thống nhất.
Đại diện Bộ Tài chính cho biết, các cơ quan chức năng đã ghi nhận các ý kiến góp ý và sẽ trình Quốc hội xem xét trong thời gian tới, nhằm đảm bảo các quy định được thống nhất và đồng bộ.
Liên quan đến việc chuyển đổi vốn đầu tư công sang chi thường xuyên, đại diện Bộ Tài chính khẳng định, nếu khoản vốn được cấp để sửa chữa, mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động của chính quyền 2 cấp như sửa trụ sở sau sáp nhập, thì việc Sở Tài chính giao vốn dưới danh nghĩa đầu tư công là hơi cứng nhắc. Theo nguyên tắc, duy tu, sửa chữa, mua sắm nhỏ lẻ nên được xem là chi thường xuyên.
Căn cứ Công điện số 95/CĐ-TTg ngày 22/6/2025 về việc bảo đảm cơ sở vật chất cho các cơ quan, tổ chức nhà nước khi triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; và một số hướng dẫn hiện hành, địa phương có thể sử dụng nguồn vốn đó cho các hoạt động cấp thiết, miễn đảm bảo đúng mục đích phục vụ sắp xếp tổ chức bộ máy, không vượt phạm vi đầu tư công.
Nếu việc sửa chữa đó là duy tu bảo dưỡng thông thường, thì nên được xử lý dưới dạng chi thường xuyên. Các xã cần xem xét bản chất chi tiêu để áp dụng cho đúng, bởi vốn đầu tư công phải được xác định rõ là đầu tư cho dự án nào.
Về công cụ quản lý và khai thác dữ liệu ngân sách, ý kiến một số đơn vị nêu vướng mắc cấp xã không được trực tiếp khai thác hệ thống TMI (hệ thống thanh toán điện tử liên kho bạc) của Kho bạc Nhà nước.
Vì thế, đại diện Cục Công nghệ thông tin cho hay, Bộ Tài chính đã đề nghị Sở Tài chính các tỉnh đăng ký tài khoản truy cập kho cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính. Các xã chỉ cần đăng ký tài khoản VPN và kết nối Hệ thống TABMIS (Hệ thống Thông tin quản lý ngân sách và kho bạc) là có thể tra cứu, đối chiếu và quản lý ngân sách trực tuyến.
Bộ Tài chính khẳng định sẽ đồng hành và chỉ đạo các đơn vị chức năng tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn sâu hơn về quản lý tài chính – ngân sách, đồng thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong quá trình vận hành chính quyền 2 cấp.
