Tốc độ tăng trưởng ấn tượng

Trong vài năm trở lại đây, chanh leo đã trở thành một trong những loại trái cây có tốc độ tăng trưởng ấn tượng nhất của nông nghiệp Việt Nam. Từ cây trồng mới được thử nghiệm ở Tây Nguyên, loại quả này hiện đã góp mặt trong nhóm 10 quốc gia sản xuất và xuất khẩu chanh leo hàng đầu thế giới.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu chanh leo của Việt Nam trong 5 năm qua tăng tới 300%. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 172 triệu USD, đánh dấu bước tiến mạnh mẽ so với những năm trước. Tám tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tiếp tục duy trì đà tăng, với giá trị quả tươi đạt hơn 44 triệu USD, tăng 48% so với cùng kỳ. Riêng sản phẩm chế biến gồm nước ép, si rô, chanh leo cô đặc tăng 34%, đạt hơn 126 triệu USD.

Phát triển vùng nguyên liệu và chế biến sâu

Cả nước hiện có hơn 12.000 ha trồng chanh leo, tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên, Bắc Trung Bộ và một số tỉnh miền núi phía Bắc. Mỗi năm, Việt Nam thu hoạch khoảng 200.000 tấn, cho năng suất tới ba vụ/năm, đây là mức cao so với nhiều loại cây ăn quả khác. Khoảng 80% sản lượng được doanh nghiệp thu mua để chế biến và xuất khẩu sang hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đáng chú ý, doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước làm chủ chuỗi giá trị chanh leo. Trong đó, NaFoods Group là đơn vị tiên phong, hiện chiếm khoảng 10% sản lượng toàn cầu. Doanh nghiệp này sở hữu chuỗi nhà máy chế biến hiện đại tại các vùng nguyên liệu trọng điểm, vừa cung cấp giống chanh leo tím, vừa thu mua và chế biến xuất khẩu. Nhờ đầu tư bài bản và ứng dụng công nghệ, sản phẩm của NaFoods đã có mặt tại hơn 70 quốc gia, góp phần nâng tầm thương hiệu chanh leo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Cơ hội từ thị trường tỷ dân Trung Quốc

Một bước ngoặt quan trọng đối với ngành chanh leo Việt Nam là việc mở rộng xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Sau thời gian thí điểm từ tháng 7/2022, đến tháng 4/2025, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết Nghị định thư kiểm dịch thực vật, chính thức cho phép xuất khẩu chanh leo tươi qua đường chính ngạch.

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc ký Nghị định thư không chỉ giúp giảm rủi ro, hạ chi phí logistics mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt xây dựng chuỗi sản xuất - tiêu thụ minh bạch, đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm. Đây được xem là “tấm vé thông hành” mở ra cơ hội lớn cho chanh leo Việt Nam tiếp cận sâu hơn với thị trường 1,4 tỷ dân.

Mở rộng sang thị trường cao cấp

Không chỉ thành công tại châu Á, chanh leo Việt Nam đang mở rộng sang các thị trường khó tính khác. Dự kiến trong năm 2025, Việt Nam sẽ xuất khẩu chính ngạch chanh leo tươi sang Mỹ, với kim ngạch ước đạt 50 - 100 triệu USD mỗi năm.

Trước đó, vào tháng 8/2024, Việt Nam cũng đã hoàn tất đàm phán và chính thức xuất khẩu chanh leo sang Australia, trở thành loại trái cây thứ 5 của Việt Nam được phép nhập khẩu vào thị trường này, sau xoài, nhãn, vải thiều và thanh long.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, việc thâm nhập vào những thị trường cao cấp không chỉ nâng cao giá trị thương hiệu mà còn buộc doanh nghiệp và người trồng chanh leo chuyển đổi mạnh mẽ sang sản xuất sạch, đạt chuẩn quốc tế - yếu tố then chốt để phát triển bền vững.

Mục tiêu xuất khẩu tỷ đô trong tầm tay

Các chuyên gia nhận định, với tốc độ tăng trưởng hiện nay, chanh leo hoàn toàn có thể gia nhập nhóm sản phẩm rau quả đạt kim ngạch tỷ đô trong vài năm tới. Nhu cầu tiêu thụ chanh leo trên thế giới ngày càng tăng, đặc biệt là các dòng sản phẩm chế biến sâu như nước ép, si rô, chanh leo đông lạnh hoặc cô đặc.

Dự kiến, trong năm 2025, chanh leo chế biến của Việt Nam có thể đạt kim ngạch khoảng 300 triệu USD, trong khi chanh leo tươi có khả năng vượt 500 triệu USD. Cùng với chuối và dứa, chanh leo được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định là ba loại trái cây chiến lược, có thể đạt mốc tỷ đô trong ngắn hạn nếu được đầu tư đồng bộ về vùng trồng, giống, công nghệ và thị trường tiêu thụ.

Hướng tới phát triển bền vững

Để hình thành ngành hàng chanh leo bền vững, các giải pháp chiến lược được xem là các vấn đề mấu chốt trong đó đặc biệt cần quan tâm tới quy hoạch rõ ràng, quản lý giống, cập nhật các quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật từ các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Trung Quốc....

Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh tới giải pháp trọng tâm hoàn thiện quy hoạch vùng trồng, kiểm soát chất lượng giống, tăng cường liên kết giữa hợp tác xã - doanh nghiệp - nông dân, đồng thời đẩy mạnh chế biến sâu và xây dựng thương hiệu quốc gia cho chanh leo. Bộ cũng đang triển khai một số đề tài nghiên cứu nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế.

Có thể thấy với nền tảng sản xuất ngày càng chuyên nghiệp, sự vào cuộc của doanh nghiệp lớn và chính sách hỗ trợ kịp thời, ngành hàng chanh leo Việt Nam đang tiến gần hơn bao giờ hết đến mục tiêu xuất khẩu tỷ đô, góp phần nâng tầm vị thế của nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.