Tạo cơ sở pháp lý để có chính sách giảm nghèo hiệu quả

Ngày 21/9/2025, Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 500/TB-VPCP, truyền đạt kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030, đồng thời cho ý kiến về Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035.

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, việc ban hành chuẩn nghèo đa chiều không chỉ nhằm xác định các tiêu chí phù hợp với thực tiễn, mà còn tạo hành lang pháp lý vững chắc để các địa phương triển khai chính sách giảm nghèo hiệu quả. Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo Nghị định là bổ sung chỉ số khả năng thích ứng thiên tai, phản ánh đúng bối cảnh biến đổi khí hậu, giúp bảo đảm tính bền vững trong công tác giảm nghèo.

Bên cạnh các tiêu chí truyền thống như thu nhập, việc làm, giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, thông tin hay xử lý rác thải, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao rà soát, bổ sung các chỉ số thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản. Việc này nhằm bảo đảm bộ tiêu chí tiệm cận chuẩn quốc tế, nhưng vẫn gắn chặt với điều kiện phát triển trong nước.

Trong phân cấp thực hiện, Trung ương ban hành chuẩn và phương pháp; tỉnh, thành cụ thể hóa; xã, phường trực tiếp tổ chức triển khai. Tinh thần “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” tiếp tục được nhấn mạnh, nhằm huy động sự tham gia rộng rãi của người dân vào tiến trình giảm nghèo bền vững.

Với Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035, Phó Thủ tướng yêu cầu kế thừa thành quả giai đoạn trước, nhưng phải khắc phục tình trạng chồng chéo, đầu tư dàn trải, giải ngân chậm. Để nâng cao hiệu quả, Chính phủ chủ trương lồng ghép Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững thành một chương trình thống nhất, tập trung nguồn lực, bảo đảm đồng bộ trong mục tiêu và giải pháp.

Nguyên tắc thực hiện được xác định rõ: Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm; Trung ương hỗ trợ cơ chế, chính sách, đồng thời giám sát, kiểm tra. Ngân sách Nhà nước ưu tiên cho khu vực đặc thù, khó khăn; các địa phương có điều kiện chủ động cân đối nguồn lực. Cùng với đó, cần huy động thêm sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng và người dân.

Lồng ghép chương trình, tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả

Để nâng cao hiệu quả, Chính phủ chủ trương lồng ghép Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững thành một chương trình thống nhất, tập trung nguồn lực và bảo đảm đồng bộ trong triển khai. Cách làm này không chỉ giúp tránh đầu tư dàn trải, mà còn tạo ra sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chính sách phát triển kinh tế - xã hội, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao xây dựng cơ chế lồng ghép, nhằm giảm chênh lệch phát triển giữa các vùng miền; đồng thời gắn với bảo vệ môi trường, cải tạo cảnh quan và nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn. Ngoài ra, Chương trình cũng sẽ được gắn kết với Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhằm bảo đảm tính liên thông trong mục tiêu và nguồn lực. Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 sẽ được kế thừa và bổ sung các chỉ tiêu phù hợp với giai đoạn phát triển mới.

Quy hoạch được nhấn mạnh là khâu đi trước một bước, làm cơ sở cho đầu tư đồng bộ, tránh tình trạng manh mún, cào bằng. Các khu vực cần được phân loại theo nhóm đối tượng - vùng dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn, vùng khó khăn chung và khu vực có điều kiện phát triển, để từ đó áp dụng chính sách linh hoạt, vừa bảo đảm mục tiêu chung, vừa có cơ chế ưu tiên hợp lý.

Về nguồn lực, Bộ Tài chính bảo đảm kinh phí thực hiện chuẩn nghèo đa chiều; Bộ Y tế nghiên cứu chính sách an sinh xã hội suốt đời cho hộ nghèo, hộ cận nghèo là người cao tuổi không có khả năng lao động. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phát huy vai trò trong quy hoạch, phân bổ nguồn lực, giám sát chặt chẽ, bảo đảm chương trình triển khai đồng bộ và hiệu quả.

Việc ban hành chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 và lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia là bước đi quan trọng, vừa củng cố khung pháp lý, vừa tạo điều kiện tập trung nguồn lực cho giảm nghèo bền vững. Đây không chỉ là nhiệm vụ của Nhà nước, mà còn cần sự chung tay của chính quyền địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng để hướng tới một xã hội công bằng, thịnh vượng, không ai bị bỏ lại phía sau.