Bước đi chiến lược trong giai đoạn mới
Sau gần ba tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy tại các tỉnh, thành phố cơ bản đã ổn định, tạo điều kiện để bước sang giai đoạn mới: xử lý và khai thác khối tài sản công dôi dư sau sắp xếp.
Đúng thời điểm này, kết quả cuộc Tổng kiểm kê tài sản công trên toàn quốc theo Quyết định số 213/QĐ-TTg ngày 1/3/2024 của Thủ tướng Chính phủ cũng vừa được hoàn tất. Đây được xem là cơ hội để các địa phương rà soát toàn diện hiện trạng tài sản công, từ đó xây dựng phương án khai thác hiệu quả hơn, đặc biệt đối với những trụ sở làm việc cũ, nhà công vụ, kho tàng hay cơ sở vật chất chưa được sử dụng hiệu quả.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến ngày 15/6/2025, 100% bộ, ngành và địa phương trên cả nước đã hoàn tất việc kiểm kê, cập nhật dữ liệu lên Phần mềm Tổng kiểm kê tài sản công và gửi báo cáo kết quả về Bộ. Cuộc kiểm kê ghi nhận hơn 80.456 đơn vị đang quản lý hoặc tạm quản lý 19 loại tài sản công, với tổng giá trị lên tới hơn 11,9 triệu tỷ đồng. Trong đó, bao gồm trụ sở làm việc, phương tiện xe ô tô, cũng như các tài sản kết cấu hạ tầng quan trọng như đường bộ, thủy lợi, cấp nước, chợ, thiết chế văn hóa - thể thao...
Đây là khối tài sản khổng lồ, vừa là trách nhiệm giám sát, vừa là nguồn lực tiềm năng nếu được khai thác đúng hướng và minh bạch. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn chế, nhu cầu đầu tư cho hạ tầng và an sinh xã hội ngày càng lớn, việc để hàng chục nghìn cơ sở nhà, đất công bị bỏ hoang hay sử dụng kém hiệu quả là điều không thể chấp nhận. Mỗi mét vuông trụ sở bị bỏ trống không chỉ là sự lãng phí tài sản quốc gia, mà còn là sự thất thoát nguồn lực phát triển.
Ngược lại, nếu được xử lý đúng quy định, thông qua điều chuyển, chuyển đổi công năng, đấu giá công khai hoặc khai thác có kiểm soát, tài sản công dôi dư hoàn toàn có thể trở thành “nguồn lực chiến lược” để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn đổi mới mô hình tăng trưởng, đẩy mạnh cải cách hành chính và chuyển đổi số toàn diện.
Khai thác hiệu quả tài sản công trong giai đoạn tới
Từ ngày 1/7/2025, Nghị định số 155/2025/NĐ-CP của Chính phủ chính thức có hiệu lực, đặt ra quy định chặt chẽ về tiêu chuẩn diện tích sử dụng trụ sở làm việc.
Theo đó, trưởng phòng, phó trưởng phòng cấp xã và tương đương được sử dụng tối đa 20 m²/người; chuyên viên là 15 m²/người; lao động hợp đồng là 10 m²/người. Các cơ sở vượt định mức sẽ phải rà soát, tiết giảm hoặc chuyển đổi công năng. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy nhiều trụ sở cũ không còn phù hợp với tiêu chuẩn mới, nằm ở vị trí không thuận lợi hoặc trong tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu” – nơi cần thì không có, nơi có lại không thể sử dụng.
Nhằm khắc phục tình trạng này, ngày 26/8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg về việc phát huy kết quả Tổng kiểm kê tài sản công, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng và khai thác tài sản công, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính đã đề nghị các cơ quan, đơn vị triển khai đồng bộ nhiều nhiệm vụ. Trước hết, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần ban hành kịp thời các quy định thuộc thẩm quyền về phân cấp, thẩm quyền quyết định trong việc khoán kinh phí sử dụng, khai thác tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết hoặc xử lý tài sản công tại cơ quan, đơn vị.
Đồng thời, phải hoàn thiện các quy định về thẩm quyền trong khai thác, quản lý và xử lý tài sản kết cấu hạ tầng thuộc các lĩnh vực như giao thông, thủy lợi, chợ; quy định rõ thời gian sử dụng, tỷ lệ hao mòn, cũng như phương pháp xác định giá trị tài sản để đưa vào hạch toán quản lý.
Một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng là xác định giá trị đối với các tài sản chưa được định giá. Việc xác định nguyên giá, giá trị còn lại sẽ căn cứ theo hệ thống quy định tư do Bộ Tài chính ban hành, bao gồm các thông tư chuyên ngành cho từng loại tài sản cố định, tài sản kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, hàng hải, đường sắt, hàng không... Đối với các tài sản chưa xác định được giá trị, các đơn vị tạm thời hạch toán theo giá quy ước 1 đồng, nhưng phải theo dõi đầy đủ các biến động cho đến khi có hướng dẫn mới.
Bộ Tài chính cũng yêu cầu tăng cường kiểm tra, giám sát và gắn trách nhiệm người đứng đầu trong quản lý, sử dụng tài sản công. Cơ quan, đơn vị phải lập và thẩm định dự toán đầu tư, mua sắm tài sản công trên cơ sở nhu cầu thực tế, tuân thủ định mức, kiểm soát chặt chẽ từ khâu lập dự toán đến khâu quyết toán ngân sách. Đồng thời, phải xử lý dứt điểm các tài sản hư hỏng, không còn khả năng sử dụng theo đúng quy định pháp luật.
Với việc tiếp tục tổng kiểm kê, chuẩn hóa dữ liệu và khai thác hiệu quả tài sản công, Bộ Tài chính kỳ vọng sẽ khơi thông dòng chảy nguồn lực quốc gia, biến những tài sản đang “ngủ yên” thành động lực phát triển bền vững. Đây không chỉ là nhiệm vụ quản lý hành chính đơn thuần, mà còn là bước đi mang tính chiến lược, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển nền tài chính quốc gia hiện đại, minh bạch và hiệu quả trong giai đoạn mới.
