Sắp xếp lại đồng bộ, tận dụng tối đa cơ sở hiện có

Thời gian qua, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các địa phương đã chủ động ban hành quyết định phê duyệt phương án bố trí, sắp xếp trụ sở làm việc cho các xã, phường, đặc khu, bảo đảm điều kiện hoạt động thông suốt, hiệu quả. Nguyên tắc chung được quán triệt là tận dụng tối đa trụ sở hiện có, ưu tiên bố trí tập trung, hoặc hoán đổi trụ sở với các đơn vị trên cùng địa bàn để tiết kiệm nguồn lực. Nhiều trụ sở cơ quan cấp huyện (cũ) đã được tận dụng, cải tạo để bố trí cho các đơn vị hành chính cấp xã (mới). Đồng thời, các địa phương đã cân đối nguồn lực để cải tạo, sửa chữa trụ sở làm việc, trước hết tập trung vào các khu vực thường xuyên tiếp xúc, giải quyết công việc cho người dân và doanh nghiệp.

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Nội vụ về tình hình thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, tính đến ngày 30/9/2025, cả nước đã xử lý 14.059 cơ sở nhà, đất; 13.759 cơ sở còn lại đang tiếp tục được rà soát, xây dựng phương án xử lý. Về phương tiện phục vụ công tác, 3.043/3.321 xã (chiếm 91,7%) đã được trang bị ít nhất 01 xe ô tô phục vụ công vụ; còn lại 277 xã (tương đương 8,3%) chưa được bố trí, trong đó có một số đơn vị hành chính cấp xã đặc thù không cần thiết trang bị xe ô tô.

Đối với các xã chưa được trang bị phương tiện, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1953/QĐ-TTg ngày 10/9/2025, bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương nhằm bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ chính quyền hai cấp.

Bộ Tài chính cũng đã có văn bản đề nghị các địa phương chủ động điều phối xe ô tô trong nội bộ tỉnh, thành phố, trường hợp không thể điều phối thì sử dụng nguồn ngân sách địa phương và ngân sách trung ương được hỗ trợ để mua mới một cách tiết kiệm, hiệu quả.

Qua tổng hợp, trong năm 2025, 03/13 địa phương đã thực hiện điều chuyển xe từ cấp tỉnh về cấp xã, trong khi 10/13 địa phương còn lại đã thực hiện mua mới xe ô tô công vụ, bảo đảm kịp thời phục vụ hoạt động của chính quyền cơ sở sau sắp xếp.

Từ tiết kiệm ngân sách đến tạo giá trị mới

Nếu trước đây, phần lớn tài sản công dôi dư được nhìn nhận là “gánh nặng quản lý” cần nhanh chóng xử lý để tránh xuống cấp, lãng phí thì nay, nhiều địa phương đã chuyển tư duy sang hướng chủ động khai thác giá trị gia tăng, coi đây là nguồn lực tài chính, hạ tầng, thậm chí là không gian phát triển đô thị mới.

Từ trụ sở hành chính cũ, nhiều nơi đã chuyển đổi thành trung tâm hành chính - dịch vụ công, trường học, trạm y tế, trung tâm văn hóa - thể thao hoặc công trình phúc lợi cộng đồng, phục vụ trực tiếp đời sống người dân.

Hải Phòng là một trong những địa phương xử lý tài sản công dôi dư hiệu quả. Sau khi hoàn tất sắp xếp đơn vị hành chính, thành phố đã xử lý gần 90% số trụ sở cũ, phần lớn được chuyển đổi công năng hoặc đấu giá công khai, thu về hơn 600 tỷ đồng cho ngân sách. Số tiền này được tái đầu tư vào các công trình hạ tầng, trường học, trạm y tế, góp phần nâng cao phúc lợi xã hội.

Đà Nẵng lại chọn hướng tận dụng trụ sở, nhà đất dôi dư để hình thành các trung tâm hành chính - dịch vụ công liên thông, tạo môi trường làm việc hiện đại, phục vụ người dân và doanh nghiệp nhanh chóng hơn. Thành phố đã lên kế hoạch chuyển đổi 145 cơ sở nhà, đất dôi dư theo phương án khai thác hiệu quả, vừa tiết kiệm ngân sách, vừa tăng tính kết nối trong đô thị.

Tại Hà Nội, với quy mô lớn và khối tài sản đồ sộ, thành phố tập trung vào thiết lập cơ chế quản lý minh bạch, công khai. Thành phố đưa toàn bộ danh mục tài sản công dôi dư vào hệ thống theo dõi, kiểm soát, đồng thời ban hành kế hoạch khai thác, chuyển đổi có lộ trình rõ ràng. Nhiều trụ sở cũ của các quận, huyện trước đây đang được chuyển thành công trình phúc lợi xã hội hoặc trung tâm sáng tạo, khởi nghiệp, gắn với quy hoạch đô thị thông minh.

Những mô hình này cho thấy khi địa phương chủ động, sáng tạo và có cơ chế phù hợp, tài sản công dôi dư có thể mang lại giá trị gấp nhiều lần so với chi phí xử lý ban đầu.