Dư nợ TPDN của các tổ chức phát hành có XHTN chiếm gần 34%
Phát biểu tại Hội thảo, bà Phạm Thị Thanh Tâm – Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, qua tổng hợp báo cáo của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và các doanh nghiệp XHTN cho thấy số lượng doanh nghiệp sử dụng dịch vụ XHTN có xu hướng ngày càng tăng.
Trong năm 2024, khối lượng trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) phát hành có kết quả XHTN là 216,6 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 8 lần giá trị năm 2023, chiếm 46,3% tổng giá trị TPDN phát hành cả năm.
Trong 10 tháng đầu năm 2025, giá trị trái phiếu phát hành có XHTN đạt 287,4 nghìn tỷ đồng, gấp 2,1 lần cùng kỳ năm 2024.
Theo đó, đến nay các doanh nghiệp XHTN trong nước đã thực hiện xếp hạng cho khoảng 144 doanh nghiệp trong các ngành bất động sản, chứng khoán, năng lượng sản xuất.
Tổng dư nợ trái phiếu của các tổ chức phát hành có XHTN đạt gần 461 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 33,7% tổng dư nợ TPDN toàn thị trường.
Có được kết quả này, bà Phạm Thị Thanh Tâm cho biết, Bộ Tài chính đã và đang triển khai các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động, phát triển thị trường XHTN theo hướng ngày càng minh bạch, an toàn, và bền vững.
Cụ thể là, Bộ Tài chính đã tập trung hoàn thiện khung khổ pháp nhằm tăng cường trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ, nâng cao yêu cầu đối với các trái phiếu chào bán cho nhà đầu tư cá nhân, qua đó thúc đẩy thị trường hoạt động minh bạch hơn.
Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Chứng khoán, trong đó quy định bắt buộc phải có kết quả XHTN và việc áp dụng kết quả XHTN khi chào bán TPDN ra công chúng.
Theo Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính, những thay đổi này không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư và nâng cao kỷ luật tài chính, mà còn hướng tới phát triển thị trường TPDN an toàn hơn, bền vững hơn trong thời gian tới.
Hiện nay, 5 tổ chức XHTN được Bộ Tài chính cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh đã cung cấp dịch vụ trên thị trường; các doanh nghiệp phải thực hiện công bố thông tin và chế độ báo cáo định kỳ theo quy định của pháp luật.
Bà Phạm Thị Thanh Tâm chia sẻ, cùng với công tác giám sát thông qua chế độ báo cáo, Bộ Tài chính cũng đã triển khai các đoàn kiểm tra tại doanh nghiệp để nắm bắt, đánh giá thực tế tình hình cung cấp dịch vụ, từ đó chấn chỉnh và hoàn thiện cơ chế chính sách trong thời gian tới.
Đồng thời, Bộ Tài chính đã định kỳ tổ chức các hội nghị phổ biến và trao đổi với thị trường nhằm nâng cao nhận thức của thị trường về hoạt động XHTN; cũng như thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng về định hướng phát triển và vai trò của dịch vụ XHTN trên thị trường vốn, vai trò của thị trường trái phiếu.
Vì thế, đại diện Bộ Tài chính cho hay, nhằm thúc đẩy phát triển dịch vụ XHTN, Bộ Tài chính đã và đang tích cực phối hợp với các đối tác tin cậy như Chính phủ Úc và ADB để triển khai các hoạt động phổ biến pháp luật, đào tạo về XHTN tại Việt Nam.
Lưu ý xung đột lợi ích và tăng cường giám sát
Cũng về vấn đề này, bà Arabella Bennett - Bí thư thứ hai, Đại sứ quán Úc tại Việt Nam, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc cũng đánh giá cao sự phát triển của thị trường vốn tại Việt Nam nói chung và dịch vụ XHTN nói riêng.
Bà Arabella Bennett nhận định, Nghị định 245/2025/NĐ-CP giúp tăng cường phát triển thị trường vốn, thông qua các tổ chức XHTN để giúp Việt Nam tuân thủ các tiêu chuẩn trên thế giới.
Việc nâng cao thị trường chứng khoán là bước quan trọng giúp nâng cao tính ổn định và đa dạng hoá thị trường vốn, nên bà Arabella Bennett cho hay, Chính phủ Úc sẽ tăng cường hợp tác hơn nữa về các chính sách liên quan đến phát triển thị trường tài chính, đây cũng là ưu tiên quan trọng để mối quan hệ song phương giữa hai nước ngày càng bền vững.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra nhiều vấn đề cần lưu ý để nâng cao hiệu quả và chất lượng của dịch vụ XHTN.
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Trần Lê Minh - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần XHTN Đầu tư Việt Nam (VIS Rating) đưa ra lưu ý về xung đột lợi ích giữa công ty XHTN với các đối tác bên ngoài hoặc trong chính nội bộ công ty XHTN, nên cần nâng cao khả năng kiểm soát cũng như tích hợp trong quy trình tự động hóa.
Chia sẻ từ kinh nghiệm quốc tế, ông Raman Uberoi - chuyên gia thị trường tài chính, Công ty Xếp hạng tín nhiệm Crisil Limited cho rằng, các cơ quan quản lý Việt Nam có thể cân nhắc sửa đổi, bổ sung khuôn khổ pháp lý và giám sát về XHTN. Điều này cũng rất cần thiết trong bối cảnh quy định về XHTN ở trên thế giới cũng đã có sự thay đổi.
Đặc biệt, ông Raman Uberoi khuyến nghị các cơ quan quản lý cần tăng cường quản lý giám sát.
Chẳng hạn, việc kiểm tra nên được tiến hành để xác định xem sổ sách kế toán, hồ sơ và tài liệu có được lưu trữ đúng cách hay không, hay kiểm tra cách doanh nghiệp XHTN quản lý xung đột lợi ích; kiểm tra việc tuân thủ các thủ tục và chính sách; điều tra các khiếu nại nhận được từ các nhà đầu tư, khách hàng hoặc bất kỳ bên thứ 3 có liên quan đến hoạt động của cơ quan XHTN...
Tần suất kiểm tra cần phải thường xuyên hơn so với quy định 5 năm hiện tại, cũng như phải tăng cường các hoạt động kiểm tra chuyên đề, hậu kiểm... và có chế tài để xử lý những tổ chức XHTN vi phạm quy định.
Song hành với sự phát triển của thị trường vốn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, dịch vụ XHTN đã hình thành từ năm 2014 với sự ra đời của Nghị định số 88/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định về dịch vụ XHTN.
Trải qua hơn 10 năm, hoạt động XHTN đang đóng góp vai trò quan trọng vào việc tăng cường tính minh bạch của thị trường, qua đó thúc đẩy sự phát triển an toàn, bền vững và chuyên sâu của thị trường.
Hoạt động này mang lại lợi ích đa chiều. Đối với nhà đầu tư, kết quả XHTN cung cấp đánh giá về năng lực tài chính và khả năng trả nợ của tổ chức phát hành, giúp nhà đầu tư có thêm công cụ hiệu quả để đánh giá, phân tích rủi ro trước khi ra quyết định đầu tư.
Đối với doanh nghiệp, kết quả XHTN góp phần thúc đẩy các tổ chức phát hành nâng cao hiệu quả hoạt động, cải thiện minh bạch tài chính. Khi đạt được mức xếp hạng tín nhiệm tốt, doanh nghiệp có cơ hội giảm chi phí huy động vốn.
