Ngành thép Việt Nam đang đứng trước giai đoạn nhiều bất ổn khi làn sóng bảo hộ tại các thị trường lớn diễn ra mạnh mẽ, đồng thời với các chính sách thuế mới triển khai trong nước đặt ra thử thách cho xuất khẩu và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Theo số liệu của Cục Thống kê, 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu khoảng 7.922 nghìn tấn sắt thép, đạt 5.174 triệu USD. So với cùng kỳ năm 2024, xuất khẩu thép đều giảm mạnh về cả lượng và trị giá, lần lượt bằng 79,6% và 71,7%. Trong khi đó, nhập khẩu sắt thép vào Việt Nam trong cùng giai đoạn này lại tăng mạnh với 11.197 nghìn tấn, đạt 7.979 triệu USD, tăng 30,3% về lượng và tăng 11,3% về trị giá.

Những số liệu trên đã phản ánh bức tranh thương mại ngành thép trong 3 quý đầu năm 2025 còn phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu trong khi xuất khẩu chịu sức ép giảm cả về khối lượng và trị giá do giá bán quốc tế suy yếu và cạnh tranh gay gắt trên thị trường xuất khẩu.

Quý IV/2025, thị trường xuất khẩu sắt thép thế giới tiếp tục đối mặt với thách thức mới khi ngày 7/10/2025, Ủy ban châu Âu đề xuất cắt giảm gần một nửa hạn ngạch nhập khẩu được miễn thuế và tăng mức thuế áp cho lượng hàng vượt hạn ngạch từ 25% lên 50% nhằm bảo vệ ngành thép nội khối trước áp lực giá rẻ và dư cung toàn cầu. Nếu đề xuất được thông qua, nhiều thị trường truyền thống sẽ bị siết chặt, làm tăng rủi ro dịch chuyển nguồn cung và cạnh tranh giảm giá trên những thị trường thay thế. Trước đó, Ủy ban châu Âu (EC) ban hành Quyết định chính thức áp thuế chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép cán nóng (HRC) nhập khẩu một số nước, trong đó có Việt Nam với mức thuế 12,1% sau kết quả của cuộc điều tra chống bán phá giá.

Thêm một thông tin bất lợi, mới đây Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) cho biết, xuất khẩu thép tiếp tục có thêm thách thức khi thép cuộn cán nóng có xuất xứ hoặc xuất khẩu từ Việt Nam sẽ bị điều tra chống bán phá giá, thời kỳ điều tra từ tháng 1/2023 đến 31/3/2024 (15 tháng).

Có thể thấy, ngành thép Việt đang chịu áp lực kép từ bảo hộ quốc tế gia tăng và yêu cầu thích nghi trước sự thay đổi của khung thuế trong nước. Trước những diễn biến trên, dự báo trung hạn, xuất khẩu thép Việt Nam có thể tiếp tục chịu sức ép về khối lượng và giá bán; biên lợi nhuận bị bào mòn nếu không giảm được phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu. Từ đó đặt ra yêu cầu doanh nghiệp cần thúc đẩy chuyển dịch chiến lược đa dạng hóa thị trường sang Đông Nam Á, Nam Á và châu Phi, hoặc nâng tỉ lệ sản phẩm có giá trị gia tăng cao để tránh cạnh tranh thuần túy về giá. Để giảm rủi ro, doanh nghiệp cần tối ưu hóa chuỗi cung ứng, đầu tư vào sản phẩm tinh chế hơn và tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường để giảm tổn thương trước biến động chính sách toàn cầu.