Giới thiệu sơ bộ về điện toán đám mây
Điện toán đám mây là gì?
Điện toán đám mây (tiếng Anh: cloud computing), còn gọi là điện toán máy chủ ảo, là mô hình điện toán sử dụng công nghệ máy tính và phát triển dựa vào mạng Internet. Thuật ngữ “đám mây” ở đây là cách nói ẩn dụ chỉ mạng internet (dựa vào cách được bố trí của nó trong sơ đồ mạng máy tính) và như sự liên tưởng về độ phức tạp của các cơ sở hạ tầng chứa trong nó.
Ở mô hình điện toán này, mọi khả năng liên quan đến công nghệ thông tin đều được cung cấp dưới dạng các "dịch vụ" cho phép người sử dụng truy cập các dịch vụ công nghệ từ một nhà cung cấp nào đó “trong đám mây” từ xa mà không cần phải có các kiến thức, kinh nghiệm về công nghệ đó, cũng như không cần quan tâm đến các cơ sở hạ tầng phục vụ công nghệ đó.
Hay nói cách khác, đơn giản hơn là các công ty cung cấp dịch vụ đám mây cho phép người dùng lưu trữ tệp và ứng dụng trên máy chủ từ xa, sau đó truy cập tất cả dữ liệu qua Internet.
Theo Tổ chức IEEE “điện toán đám mây là hình mẫu trong đó thông tin được lưu trữ thường trực tại các máy chủ trên Internet và chỉ được được lưu trữ tạm thời ở các máy khách, bao gồm máy tính cá nhân, trung tâm giải trí, máy tính trong ngân hàng, các phương tiện máy tính cầm tay...”
Ví dụ, dịch vụ Google AppEngine cung cấp những ứng dụng kinh doanh trực tuyến thông thường, có thể truy nhập từ một trình duyệt web, còn các phần mềm và dữ liệu đều được lưu trữ trên các máy chủ.
Như vậy, trước đây để có thể triển khai một ứng dụng (ví dụ một trang Web), người dùng phải đi mua/thuê một hay nhiều máy chủ (server), sau đó đặt máy chủ tại các trung tâm dữ liệu (data center) thì nay điện toán đám mây cho phép người dùng giản lược quá trình mua/thuê.
Người dùng chỉ cần nêu ra yêu cầu của mình, hệ thống sẽ tự động gom nhặt các tài nguyên rỗi (free) để đáp ứng yêu cầu của mình.
Điện toán đám mây loại bỏ tất cả các công việc nặng nhọc liên quan đến việc xử lý dữ liệu. Nó cũng chuyển tất cả công việc đó sang các cụm máy tính khổng lồ ở rất xa trong không gian mạng. Internet trở thành đám mây, và có nghĩa là dữ liệu, công việc và ứng dụng của người dùng có sẵn trên bất kỳ thiết bị nào mà bạn có thể kết nối với Internet, ở bất kỳ đâu trên thế giới.
Các loại điện toán đám mây hiện nay
Mảng các dịch vụ điện toán đám mây có sẵn là rất lớn, nhưng hầu hết thuộc một trong các loại sau:
Phần mềm dưới dạng dịch vụ (Software as a service - SaaS):
Loại điện toán đám mây công cộng này cung cấp các ứng dụng qua internet thông qua trình duyệt. Các ứng dụng SaaS phổ biến nhất dành cho ngân hàng có thể được tìm thấy trong G Suite của Google và Office 365 của Microsoft.
Thông thường, các ứng dụng SaaS cung cấp các tùy chọn cấu hình mở rộng cũng như môi trường phát triển cho phép khách hàng viết mã các sửa đổi và bổ sung của riêng họ.
Cơ sở hạ tầng như một dịch vụ (Infrastructure as a service - IaaS):
Ở cấp độ cơ bản, các nhà cung cấp đám mây công cộng IaaS cung cấp mọi thứ từ hệ điều hành đến máy chủ và lưu trữ thông qua kết nối dựa trên IP như một phần của dịch vụ theo yêu cầu. Khách hàng có thể tránh phải mua phần mềm hoặc máy chủ mà thay vào đó mua các tài nguyên này trong một dịch vụ thuê ngoài, theo yêu cầu.
Các dịch vụ được cung cấp bởi các nhà cung cấp đám mây công cộng có cơ sở dữ liệu với khả năng mở rộng cao, mạng riêng ảo, phân tích dữ liệu lớn, công cụ dành cho nhà phát triển, máy học, giám sát ứng dụng,... Amazon Web Services là nhà cung cấp IaaS đầu tiên và vẫn dẫn đầu, tiếp theo là Microsoft Azure, Google Cloud Platform và IBM Cloud.
Nền tảng như một dịch vụ (Platform as a service - PaaS):
Nền tảng như một dịch vụ được coi là phức tạp nhất trong ba lớp của điện toán dựa trên đám mây. PaaS có một số điểm tương đồng với SaaS, điểm khác biệt chính là thay vì phân phối phần mềm trực tuyến, nó thực sự là một nền tảng để tạo phần mềm được phân phối qua Internet.
PaaS cung cấp các bộ dịch vụ và quy trình làm việc nhằm mục tiêu cụ thể đến các nhà phát triển, những người có thể sử dụng các công cụ, quy trình và API được chia sẻ để đẩy nhanh quá trình phát triển, thử nghiệm và triển khai các ứng dụng. Salesforce’s Heroku và Force.com là các dịch vụ PaaS đám mây công cộng phổ biến.
Đối với các ngân hàng, PaaS có thể đảm bảo rằng các nhà phát triển có quyền truy cập sẵn sàng vào tài nguyên, tuân theo các quy trình nhất định và chỉ sử dụng một mảng dịch vụ cụ thể, trong khi các nhà khai thác duy trì cơ sở hạ tầng cơ bản.
Nền tảng chức năng như một dịch vụ (Function as a service – Faas):
FaaS, phiên bản đám mây của điện toán không máy chủ, thêm một lớp trừu tượng khác vào PaaS, để các nhà phát triển hoàn toàn cách ly với mọi thứ trong ngăn xếp bên dưới mã của họ. Thay vì tương lai với các máy chủ ảo, vùng chứa và thời gian chạy ứng dụng, họ tải lên các khối mã chức năng hẹp và đặt chúng được kích hoạt bởi một sự kiện nhất định (chẳng hạn như gửi biểu mẫu hoặc tệp được tải lên).
Tất cả các đám mây chính đều cung cấp FaaS trên IaaS: AWS Lambda, Azure Functions, Google Cloud Functions và IBM OpenWhisk. Một lợi ích đặc biệt của các ứng dụng FaaS là chúng không sử dụng tài nguyên IaaS cho đến khi sự kiện xảy ra, giảm phí trả cho mỗi lần sử dụng.
Vai trò của điện toán đám mây trong hoạt động ngân hàng
Điện toán đám mây không chỉ là một công nghệ; nó là điểm đến cho các ngân hàng và các công ty dịch vụ tài chính khác để lưu trữ dữ liệu và ứng dụng cũng như truy cập các ứng dụng phần mềm tiên tiến thông qua internet.
Các nhà cung cấp đám mây hàng đầu cung cấp một loạt các sản phẩm sáng tạo dưới dạng dịch vụ có thể được truy cập trên nền tảng của họ và giúp các ngân hàng triển khai các mô hình kinh doanh và hoạt động để cải thiện việc tạo doanh thu, tăng hiểu biết về khách hàng, tiết kiệm chi phí, cung cấp các sản phẩm phù hợp với thị trường một cách nhanh chóng và hiệu quả, đồng thời giúp tăng doanh thu từ tài sản dữ liệu ngân hàng.
Điện toán đám mây cũng mang lại cơ hội lớn để đồng bộ hóa ngân hàng; để chia nhỏ các kho chứa dữ liệu và hoạt động về rủi ro, tài chính, quy định, hỗ trợ khách hàng và hơn thế nữa. Sau khi tập hợp dữ liệu khổng lồ được kết hợp tại một nơi, ngân hàng có thể áp dụng phân tích nâng cao để có thông tin chi tiết được tích hợp.
Điện toán đám mây là một sự thay đổi lớn so với tài nguyên công nghệ thông tin (CNTT) truyền thống. Dưới đây là 7 lý do phổ biến mà các tổ chức nói chung và ngân hàng nói riêng đang chuyển sang dịch vụ điện toán đám mây:
- Giá cả: Điện toán đám mây giúp loại bỏ chi phí đầu tư khi mua phần cứng và phần mềm cũng như thiết lập và chạy các trung tâm dữ liệu tại chỗ - giá đỡ của máy chủ, điện năng suốt ngày đêm để cung cấp năng lượng và làm mát cũng như các chuyên gia CNTT để quản lý cơ sở hạ tầng.
- Tốc độ: Hầu hết các dịch vụ điện toán đám mây đều được cung cấp dịch vụ tự phục vụ và theo yêu cầu, do đó, ngay cả một lượng lớn tài nguyên máy tính cũng có thể được cung cấp trong vài phút, thường chỉ với một vài cú nhấp chuột, mang lại cho các ngân hàng sự linh hoạt và giảm bớt áp lực trong việc lập kế hoạch dung lượng.
- Quy mô toàn cầu: Lợi ích của dịch vụ điện toán đám mây bao gồm khả năng mở rộng quy mô một cách đàn hồi. Nói về đám mây, điều đó có nghĩa là phân phối đúng lượng tài nguyên CNTT - ví dụ: nhiều hơn hoặc ít hơn sức mạnh tính toán, bộ nhớ, băng thông - ngay khi cần và từ đúng vị trí địa lý.
- Năng suất: Các trung tâm dữ liệu tại chỗ thường yêu cầu rất nhiều “giá đỡ và xếp chồng” - thiết lập phần cứng, vá phần mềm và các công việc quản lý CNTT tốn thời gian khác. Điện toán đám mây loại bỏ nhu cầu về nhiều tác vụ này, vì vậy các nhóm CNTT có thể dành thời gian để đạt được các mục tiêu kinh doanh quan trọng hơn.
- Hiệu suất: Các dịch vụ điện toán đám mây lớn nhất chạy trên mạng lưới trung tâm dữ liệu an toàn trên toàn thế giới, được nâng cấp thường xuyên lên thế hệ phần cứng điện toán nhanh và hiệu quả mới nhất. Điều này mang lại một số lợi ích so với một trung tâm dữ liệu của ngân hàng, bao gồm giảm độ trễ mạng cho các ứng dụng và lợi thế về quy mô lớn hơn.
- Độ tin cậy: Điện toán đám mây giúp sao lưu dữ liệu, khôi phục sau thảm họa và liên tục kinh doanh dễ dàng hơn và ít tốn kém hơn vì dữ liệu có thể được sao chép tại nhiều trang web dự phòng trên mạng của nhà cung cấp dịch vụ đám mây.
- Bảo vệ: Nhiều nhà cung cấp dịch vụ đám mây cung cấp một loạt các chính sách, công nghệ và kiểm soát nhằm củng cố tư thế bảo mật một cách tổng thể, giúp bảo vệ dữ liệu, ứng dụng và cơ sở hạ tầng khỏi các mối đe dọa tiềm ẩn.
Thực tiễn ứng dụng điện toán đám mây trong hoạt động của ngân hàng
Xây dựng một ngân hàng kỹ thuật số chưa bao giờ là dễ dàng, nhưng cũng chưa bao giờ dễ dàng hơn thế. Các ngân hàng cần phản hồi nhanh chóng, chuyển thẳng sang kỹ thuật số và nắm lấy đám mây. Sau một số dè dặt ban đầu về quy định và bảo mật đám mây, đám mây đang trở thành xu hướng chủ đạo trong các dịch vụ tài chính: (xem bảng dưới đây)
 |
|
|
Các ngân hàng trên thế giới ngày càng nhận thức sâu sắc hơn về tiềm năng kỹ thuật số của đám mây công cộng, trong đó họ ký hợp đồng với nhà cung cấp bên thứ ba theo yêu cầu qua internet công cộng để nhận các dịch vụ và cơ sở hạ tầng điện toán do nhà cung cấp quản lý và chia sẻ với nhiều tổ chức. Lợi ích của việc áp dụng đám mây quy mô lớn đối với bất kỳ ngân hàng nào là rất lớn.
Việc sử dụng đám mây công cộng của các ngân hàng đã trở nên phổ biến, chẳng hạn như các công cụ liên quan đến tiếp thị, nguồn nhân lực, phân tích dữ liệu, cộng tác và quản lý nội dung, công cụ văn phòng hoặc quản lý quan hệ khách hàng, như dữ liệu cho các ngân hàng ở Vương quốc Anh.
Trên toàn châu Âu, 88% ngân hàng đã sử dụng đám mây cho các chức năng phi mã này trong khoảng 5 năm, theo cơ quan an ninh mạng châu Âu ENISA.
Tại Nhật Bản, theo cơ quan dịch vụ tài chính của Nhật Bản, tỷ lệ chấp nhận đám mây cho các dịch vụ phi danh là 100% đối với các ngân hàng lớn và trên 80% đối với các ngân hàng khu vực cấp 1. Tại Trung Quốc, các ngân hàng lớn và ngân hàng thương mại cổ phần cho thấy tỷ lệ chấp nhận trên 90%.
Một số đề xuất liên quan đến điện toán đám mây
Trong thời gian tới, các ngân hàng sẽ cần phải thiết lập lại các ưu tiên đối với việc sử dụng đám mây vì khả năng mở rộng và hiệu quả chi phí mà điện toán đám mây đem lại. Các lĩnh vực mới cần tập trung vào sẽ bao gồm:
Tạo nền tảng kỹ thuật số mạnh mẽ: Thị trường điện toán đám mây đang mở rộng nhanh chóng và ngày càng có nhiều dịch vụ được cung cấp. Trong khi ba công ty siêu quy mô lớn là sự lựa chọn rõ ràng, thì nhiều công ty khác cũng đang có được sức hút, chẳng hạn như IBM, Oracle và Alibaba Cloud.
Các ngân hàng sẽ cần một nền tảng kỹ thuật số mạnh mẽ để áp dụng đám mây trên quy mô lớn một cách an toàn và tuân thủ. Nền tảng kỹ thuật số được kiến trúc tốt, được hỗ trợ bởi các hoạt động linh hoạt, đảm bảo rằng các ngân hàng có quyền truy cập liên tục vào hệ thống và dữ liệu của họ, bất kể nhân viên đang ở đâu hoặc đang sử dụng thiết bị nào.
Áp dụng nền tảng công nghệ: Các ngân hàng đang tìm cách giảm độ phức tạp bằng cách áp dụng cách tiếp cận nền tảng và tăng tốc độ tiêu thụ CNTT. Cơ sở hạ tầng vật lý đang được trừu tượng hóa thành các nền tảng dựa trên đám mây, với dữ liệu được hợp nhất thành các nền tảng dữ liệu.
Tăng cường bảo mật CNTT: Đám mây cung cấp cho các ngân hàng sự bảo mật cao hơn so với các máy chủ tại chỗ, nếu được triển khai đúng cách. Các ngân hàng đã dựa vào kiểm soát và bảo mật dựa trên tuân thủ trong nhiều năm, nhưng những hoạt động này ngày càng dễ bị ảnh hưởng bởi các mối đe dọa mạng.
Trong khi các nhà tích hợp dịch vụ tạo ra các giải pháp an ninh mạng mạnh mẽ cho các ngân hàng, các nhà cung cấp dịch vụ đám mây cũng đang tìm cách cung cấp các biện pháp quản lý và bảo mật dành riêng cho ngành như mã hóa dữ liệu đầu cuối - giúp các ngân hàng tuân thủ dễ dàng hơn trong khi chuyển sang đám mây.
Thúc đẩy sự đổi mới: Đám mây là yếu tố cơ bản đằng sau khả năng đổi mới nhanh chóng của các Fintech. Sử dụng đám mây, các dịch vụ tài chính có thể tận dụng các công nghệ và công cụ mới như thực tế tăng cường (AR), thực tế ảo (VR), xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), máy học (ML) và Internet of Things (IoT) để mở khóa các quy trình mới cải tiến tương tác và trải nghiệm của khách hàng với các dịch vụ thời gian thực di động.
Trong khi Fintech đã dẫn đầu trong đổi mới dựa trên đám mây thông qua các nền tảng ngân hàng mở, một số ngân hàng hàng đầu cũng đang áp dụng đám mây để đơn giản hóa các quy trình kinh doanh của họ, bao gồm KYC như một dịch vụ, nhằm nâng cao trải nghiệm của khách hàng.
Đồng bộ hóa doanh nghiệp: Sự hợp tác hiệu quả, cả trong nội bộ và với các đối tác bên ngoài, là yếu tố quan trọng để thành công trong hệ sinh thái dịch vụ tài chính ngày càng mở rộng.
Đám mây cho phép các ngân hàng tích hợp cộng tác thông qua các công cụ và nền tảng được chia sẻ. Đây là một khả năng quan trọng vì nó dẫn đến các quyết định nhanh hơn và cải thiện chu kỳ đổi mới.
Tài liệu tham khảo:
1. https://www.investopedia.com/terms/c/cloud-computing.asp;
2. https://www.infoworld.com/article/2683784/what-is-cloud-computing.html;
3. https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_to%C3%A1n_%C4%91%C3%A1m_m%C3%A2y;
4. https://www2.deloitte.com/global/en/pages/financial-services/articles/bank-2030-financial-services-cloud.html;
5. https://www.globalbankingandfinance.com/banking-on-the-cloud-to-create-a-crucial-advantage-in-financial-services/;
6.https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_to%C3%A1n_%C4%91%C3%A1m_m%C3%A2y;
7. https://www.vietinbank.vn/web/home/vn/news/16/11/dien-toan-dam-may-don-gian-hoa-cntt-trong-ngan-hang.html&p=1.
* Theo ThS. Lê Thị Anh Quyên.
** Bài đăng trên Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ số 11/2021.
