Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh (MAUR) vừa trình UBND Thành phố và Sở Xây dựng báo cáo điều chỉnh metro số 2 Bến Thành – Tham Lương, đề xuất tăng tổng mức đầu tư từ 47.890 tỷ đồng lên 52.047 tỷ đồng, tăng hơn 4.100 tỷ đồng.

Theo MAUR, việc điều chỉnh xuất phát từ nhu cầu mở rộng quy mô tuyến, bổ sung hạng mục kết nối với metro số 1 và số 6, đồng thời cập nhật công nghệ phù hợp tiêu chuẩn mới thay cho thiết kế phê duyệt cách đây hơn 10 năm.

Bên cạnh đó, biến động giá nguyên vật liệu và việc chuyển toàn bộ nguồn vốn từ vay ODA sang ngân sách Thành phố cũng khiến tổng mức đầu tư thay đổi. Mục tiêu của phương án điều chỉnh là bảo đảm tuyến metro có thể khởi công vào ngày 15/1/2026 và đưa vào khai thác từ cuối năm 2030.

Metro số 2 sau điều chỉnh có chiều dài 11,269 km, gồm hơn 9,2 km đi ngầm, 10 ga ngầm và một ga trên cao. Tuyến sẽ sử dụng công nghệ tiếp điện trên cao, hệ thống lái tàu tự động, bổ sung công nghệ thu hồi năng lượng tái sinh, cùng phương án tăng số đoàn tàu để đáp ứng lưu lượng khách dự báo vượt 40.000 lượt/giờ/hướng vào năm 2060.

việc điều chỉnh tổng mức đầu tư metro số 2 không chỉ nhằm cập nhật chi phí mà còn là bước chuẩn bị quan trọng cho giai đoạn triển khai đồng bộ toàn mạng lưới metro của TP. Hồ Chí Minh, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 hình thành hệ thống giao thông công cộng hiện đại, kết nối liên vùng và đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng tăng của người dân.

Song song đó, hiện tuyến metro Bến Thành – Cần Giờ dài gần 53 km được dự kiến khởi công ngày 19/12/2025 với tổng vốn hơn 86.650 tỷ đồng. Metro số 6 (Tân Sơn Nhất – Phú Hữu) cũng được xem là tuyến chiến lược, dài 53,8 km, tổng vốn hơn 8 tỷ USD, đóng vai trò liên thông giữa sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành.

Tuyến Thủ Thiêm – Long Thành được điều chỉnh thành đường sắt đô thị tốc độ 120 km/h, dài 42 km, tạo trục kết nối quan trọng giữa hai sân bay. Các tuyến kết nối Bình Dương (cũ) với metro số 1 và metro số 2 cũng đang được chuẩn bị đầu tư, bổ sung mảnh ghép cuối cho mạng lưới 232 km đường sắt đô thị của TP. Hồ Chí Minh.

Dù vậy, thách thức lớn nhất vẫn là vốn và giải phóng mặt bằng. Tại cuộc họp với MAUR ngày 14/11 mới đây Giám đốc Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm cho biết, tổng mức đầu tư sơ bộ 6 tuyến metro lên tới gần 19,67 tỷ USD, trong đó ngân sách Trung ương và Thành phố mới đáp ứng khoảng 66%. TP. Hồ Chí Minh cần sớm hoàn thiện đề án huy động vốn bằng mô hình TOD, PPP và BT để đảm bảo nguồn lực triển khai.

Bài học từ metro số 1 và số 2 cho thấy công tác giải phóng mặt bằng quyết định trực tiếp tiến độ dự án. Metro số 1 từng bị nhà thầu khiếu kiện quốc tế vì chậm bàn giao mặt bằng, còn metro số 2 mất 5 năm để hoàn thành mặt bằng cho hơn 11 km tuyến.

TS Trần Quang Thắng - Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP. Hồ Chí Minh nhận định, để các dự án metro mới có thể “chạy nhanh”, Thành phố cần đổi mới cách làm. Khâu giải phóng mặt bằng phải được chuẩn bị trước 1–2 năm và chỉ nên triển khai thi công khi đã hoàn tất 90–100% mặt bằng.

Theo ông Thắng, chính sách bồi thường cần linh hoạt, bám sát giá thị trường để hạn chế khiếu nại, đồng thời quy trình phải được rút gọn với thời hạn rõ ràng cho từng bước. Việc công khai tiến độ đến từng hộ dân cũng là yếu tố then chốt giúp tăng tính minh bạch và giảm thiểu vướng mắc.