Phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng

Theo Bộ Tài chính, mục đích chính của việc rà soát là bảo đảm dự thảo Luật phù hợp với Hiến pháp, đồng bộ với hệ thống pháp luật Việt Nam, tương thích với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời, dự thảo phải thể chế hóa đúng đắn chủ trương, định hướng lớn của Đảng về xây dựng và hoàn thiện pháp luật.

Quá trình rà soát cũng được yêu cầu tiến hành khách quan, toàn diện và gắn với thực tiễn thi hành Luật hiện hành. Việc này nhằm nhận diện rõ các nội dung còn phù hợp, những điểm chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu quy định, qua đó làm rõ sự cần thiết sửa đổi, bổ sung và định hướng hoàn thiện chính sách.

Công tác rà soát tập trung vào toàn bộ các nội dung liên quan đến hoạt động trưng mua, trưng dụng tài sản thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật. Cụ thể, rà soát mức độ phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; tính hợp hiến, hợp pháp và sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; cũng như mức độ tương thích với các điều ước quốc tế. Đối tượng rà soát bao gồm Hiến pháp, các luật, nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cùng các điều ước quốc tế liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.

Bộ Tài chính khẳng định, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản đã thể hiện đúng đắn và toàn diện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Nội dung dự thảo phù hợp với các văn bản chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Trong quá trình xây dựng chính sách, Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát Hiến pháp năm 2013 cùng với 8 luật có liên quan trực tiếp đến vấn đề trưng mua, trưng dụng tài sản. Công tác rà soát nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, đồng thời phát hiện những điểm còn chồng chéo, mâu thuẫn hoặc chưa phù hợp thực tiễn để kịp thời đề xuất điều chỉnh.

Các văn bản được rà soát bao gồm: Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi, bổ sung năm 2025); Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025; Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 (sửa đổi, bổ sung năm 2024, 2025); Luật Đất đai năm 2024; Luật Quốc phòng năm 2018 (sửa đổi, bổ sung năm 2024, 2025); Luật An ninh quốc gia năm 2004; Luật Phòng, chống thiên tai năm 2013 và Luật Phòng thủ dân sự năm 2023.

Phù hợp với các điều ước quốc tế

Song song với đó, Bộ Tài chính cũng tiến hành rà soát các điều ước quốc tế có nguyên tắc liên quan đến trưng mua, trưng dụng tài sản. Trong đó, Thỏa thuận khung về đầu tư của ASEAN quy định rõ các điều kiện cho việc trưng thu tài sản, bao gồm: mục đích sử dụng công cộng vì lợi ích chung; tuân thủ quy trình pháp luật; không phân biệt đối xử và có đền bù thỏa đáng. Việc bồi thường phải tương ứng giá thị trường, công khai và được chi trả kịp thời.

Các nguyên tắc của Ngân hàng Thế giới cũng nhấn mạnh bốn điều kiện để một quốc gia được quyền trưng thu hoặc áp dụng biện pháp tương tự đối với hoạt động đầu tư nước ngoài, đó là: tuân thủ thủ tục pháp lý thích hợp; phục vụ mục đích công cộng; không phân biệt đối xử và có đền bù hợp lý theo “giá thị trường công bằng”.

Hiệp định Trung tâm Giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế (ICSID) cho phép nhà đầu tư nước ngoài khởi kiện quốc gia thành viên khác nếu việc tịch thu tài sản diễn ra mang tính phân biệt đối xử hoặc không có đền bù. Bên cạnh đó, Hiệp định về quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) cũng quy định cơ chế li-xăng bắt buộc và yêu cầu bảo đảm đền bù thỏa đáng cho chủ sở hữu bằng sáng chế trong những trường hợp đặc biệt.

Qua quá trình rà soát, Bộ Tài chính khẳng định dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản vừa bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý thực tiễn. Đồng thời, dự thảo cũng góp phần củng cố niềm tin của nhà đầu tư, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khi tham gia đầu tư, sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam.