Tăng cường vai trò Ủy ban Kiểm toán: Nền tảng cho thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng bền vững

Trâm Anh
14:25 01/10/2025

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, thị trường vốn Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội và thách thức. Sự quan tâm ngày càng lớn từ nhà đầu tư quốc tế mở ra tiềm năng huy động vốn dài hạn, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu khắt khe hơn về minh bạch, tuân thủ và quản trị.

Ngày 12/9/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã ký Quyết định 2014/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Theo đó, để hiện thực hóa mục tiêu dài hạn là hướng tới việc đạt chuẩn thị trường mới nổi của MSCI và thị trường mới nổi bậc cao của FTSE Russell từ nay đến năm 2030, nhóm nhiệm vụ và giải pháp đi kèm đã nhấn mạnh yêu cầu nâng cao tính minh bạch: tăng cường kiểm tra chất lượng hoạt động của các đơn vị kiểm toán, kiểm toán viên; triển khai Đề án áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS), khuyến khích các doanh nghiệp niêm yết quy mô lớn công bố báo cáo tài chính theo IFRS; nâng cao quản trị công ty theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đối với doanh nghiệp đại chúng.

Toàn cảnh chia sẻ và đào tạo tại Chương trình Chuyên sâu về Uỷ ban Kiểm toán (ACMP).

Trước kỳ vọng đó, Ủy ban Kiểm toán (UBKT) nổi lên như một trụ cột quan trọng trong hệ thống quản trị công ty hiện đại, giữ vai trò then chốt trong việc bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả vận hành của doanh nghiệp. Là cánh tay nối dài của Hội đồng Quản trị (HĐQT), UBKT không chỉ kiểm tra số liệu tài chính, mà còn tham gia giám sát rủi ro, kiểm soát nội bộ và bảo đảm tuân thủ. Đây là những yếu tố thiết yếu để củng cố niềm tin thị trường.

Thực tế thế giới đã chứng kiến nhiều doanh nghiệp phải trả giá đắt và đánh mất niềm tin của nhà đầu tư do những thất bại trong quản trị công ty, điển hình như Boeing hay Volkswagen. Những vụ việc này đặt ra câu hỏi: UBKT đã ở đâu khi các dấu hiệu sai lệch và rủi ro xuất hiện? Câu hỏi ấy không chỉ là hồi chuông cảnh tỉnh, mà còn nhấn mạnh rằng một UBKT yếu kém hoặc hoạt động hình thức có thể dễ dàng đẩy doanh nghiệp vào khủng hoảng.

Giám sát tài chính, quản trị rủi ro và thúc đẩy văn hoá minh bạch

UBKT là cơ quan độc lập giúp HĐQT theo dõi sát sao báo cáo tài chính, đánh giá hiệu quả hệ thống kiểm soát nội bộ và bảo đảm các quy trình quản lý rủi ro vận hành đúng đắn. Vai trò này đặc biệt cần thiết trong bối cảnh doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều biến động từ môi trường kinh doanh, pháp lý đến công nghệ. Không chỉ dừng lại ở đó, một UBKT hoạt động hiệu quả còn góp phần củng cố và thúc đẩy văn hoá minh bạch trong toàn bộ tổ chức, nền tảng cốt lõi để gia tăng niềm tin của cổ đông, đối tác và thị trường. UBKT chính là tuyến phòng thủ chiến lược, giúp doanh nghiệp nhận diện sớm vấn đề tiềm ẩn, đưa ra khuyến nghị kịp thời và duy trì sự phát triển bền vững.

Tăng cường uy tín và gia tăng niềm tin từ nhà đầu tư

Sự hiện diện mạnh mẽ và minh bạch của UBKT là tín hiệu tích cực với cổ đông và đối tác chiến lược. Điều này không chỉ củng cố uy tín doanh nghiệp mà còn gia tăng cơ hội tiếp cận nguồn vốn dài hạn từ nhà đầu tư chuyên nghiệp. Với doanh nghiệp niêm yết, UBKT là một trong những tiêu chí quan trọng trong các bảng xếp hạng quản trị tốt.

Để thực hiện hiệu quả vai trò của mình, các thành viên UBKT cần được trang bị kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực tiễn. Trước yêu cầu này, Viện Thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD), với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và đồng hành của PwC Việt Nam, đã triển khai Chương trình Chuyên sâu về Ủy ban Kiểm toán (ACMP).

ACMP được thiết kế chuyên biệt nhằm giúp thành viên nắm vững cơ cấu, chức năng, quyền hạn và nghĩa vụ của UBKT theo thông lệ quốc tế và pháp luật hiện hành. Không chỉ dừng lại ở nền tảng kiến thức, chương trình còn đưa ra những thảo luận chuyên sâu xoay quanh các vấn đề đang nổi như vai trò của UBKT trong giám sát ESG, trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI), hay cách phối hợp hiệu quả giữa UBKT với Ban Kiểm soát và Ban Điều hành. Bên cạnh đó, ACMP giới thiệu mô hình thực tiễn, kinh nghiệm triển khai UBKT tại các doanh nghiệp hàng đầu, đồng thời hỗ trợ học viên vận dụng hiệu quả kiến thức vào bối cảnh quản trị cụ thể của mình.

Ông Nguyễn Anh Tuấn,hướng dẫn và chia sẻ tại ACMP.

Ông Nguyễn Anh Tuấn- Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Phát triển Thực hành UBKT của VIOD (ACAC); Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Tổng Công ty cổ phần Tái Bảo hiểm Quốc gia Việt Nam (VINARE), chia sẻ: “Với sự chuẩn bị toàn diện và sự đóng góp tâm huyết của các chuyên gia thực hành hàng đầu, chương trình ACMP đã đạt độ chuyên sâu đúng như kỳ vọng. Tôi tin tưởng ACMP sẽ góp phần nâng cao năng lực, tính chuyên nghiệp của cộng đồng UBKT, đồng thời thúc đẩy quản trị công ty minh bạch, bền vững.”

Với phương pháp đào tạo tương tác – nghiên cứu tình huống, thảo luận nhóm cùng các phiên thảo luận chuyên sâu – ACMP không chỉ là một khóa đào tạo, mà còn là bệ phóng để xây dựng đội ngũ thành viên UBKT chuyên nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam.

Lịch khai giảng Chương trình Chuyên sâu về Ủy ban Kiểm toán (ACMP) năm 2025: