 |
| Lũ lụt toàn quốc từ đầu năm gây thiệt hại tài sản khoảng 100.000 tỷ đồng, bằng 0,7-0,8% GDP năm 2025. |
Rủi ro khí hậu lan rộng và sức ép lên tài nguyên, hệ sinh thái
Báo cáo quốc gia về thích ứng với biến đổi khí hậu cho thấy Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, khi mức độ phơi bày trước các hiểm họa khí hậu ngày càng tăng. Các vùng ven biển miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long và các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh đang phải đối mặt rủi ro cao do mật độ dân cư lớn, hạ tầng dày đặc và điều kiện tự nhiên nhạy cảm. Tình trạng sụt lún đất ghi nhận hơn 1cm/năm tại một số vị trí ở Đồng bằng sông Cửu Long làm rủi ro ngập lụt trở nên nghiêm trọng hơn.
Tài nguyên nước là lĩnh vực chịu tác động trực tiếp nhất: dòng chảy mùa khô giảm, hạn hán kéo dài và xâm nhập mặn diễn ra phổ biến, đặc biệt ở miền Trung và Đồng bằng sông Cửu Long. Cùng với đó, tài nguyên đất suy giảm chất lượng do khô hạn, hoang mạc hóa, xói mòn và ngập úng; các vùng Tây Bắc, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên chịu mức độ tổn thương lớn.
Hệ sinh thái rừng, nhất là rừng ngập mặn và rừng tràm, bị thu hẹp diện tích khi nước biển dâng làm thay đổi độ mặn, chế độ ngập và khí hậu. Dự báo có tới 15,8% diện tích rừng ngập mặn cả nước bị ảnh hưởng nếu mực nước biển dâng 100 cm. Tại các vùng biển từ Cà Mau đến Nam Định, nhiệt độ tăng và axít hóa đại dương làm suy yếu thảm cỏ biển, san hô và nguồn lợi thủy sản.
Nông nghiệp chịu tác động trực diện khi năng suất lúa và ngô dự báo giảm mạnh đến năm 2050; diện tích đất nông nghiệp bị thu hẹp dưới tác động nước biển dâng. Riêng tại ĐBSCL, nguy cơ mất đất sản xuất có thể dẫn đến thiệt hại 7,6 triệu tấn lúa mỗi năm vào cuối thế kỷ. Các lĩnh vực chăn nuôi, thủy sản và lâm nghiệp đều ghi nhận rủi ro gia tăng từ dịch bệnh, hạn hán, ngập mặn và cháy rừng.
Tác động dây chuyền lên sản xuất, hạ tầng, đô thị và nhóm dân cư dễ tổn thương
Biến đổi khí hậu đang gây sức ép lớn lên hạ tầng giao thông, năng lượng và đô thị. Các tuyến đường bộ và đường sắt chịu thiệt hại nhiều nhất do mưa lớn, sạt lở đất, ngập lụt. Vùng ven biển từ Bắc đến Nam đối mặt nguy cơ triều cường, ăn mòn công trình và gián đoạn giao thông. Ở miền núi, lũ quét và sạt lở ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế, nơi cư trú và an toàn của người dân.
Trong lĩnh vực công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến - sản xuất, rủi ro thiên tai làm gián đoạn chuỗi cung ứng, tăng chi phí và giảm năng suất lao động. Ngành Năng lượng đối mặt khó khăn trong bảo đảm cung ứng khi bão mạnh hơn, hạn hán kéo dài và nhu cầu điện tăng nhanh trong các đợt nắng nóng. Thủy điện chịu ảnh hưởng từ biến động dòng chảy, trong khi điện gió và điện mặt trời nhạy cảm với thay đổi về gió, bức xạ và bão nhiệt đới.
Tác động đến sức khỏe cộng đồng diễn biến ngày càng rõ rệt. Các đợt nắng nóng, rét đậm, bão lũ và ô nhiễm môi trường làm gia tăng bệnh truyền nhiễm, bệnh hô hấp, bệnh tiêu hóa và các vấn đề về dinh dưỡng. Nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ nhập viện của trẻ nhỏ tăng tương ứng khi nhiệt độ trung bình tăng 1°C, phản ánh mức độ rủi ro của các nhóm dễ bị tổn thương.
Về mặt xã hội, phụ nữ, người nghèo, người cao tuổi và đồng bào dân tộc thiểu số là các nhóm chịu tác động nặng nhất. Sống ở vùng dễ tổn thương, thiếu điều kiện tiếp cận dịch vụ và phụ thuộc vào tài nguyên tự nhiên khiến họ gặp nhiều khó khăn hơn trong phục hồi sau thiên tai. Biến đổi khí hậu còn làm gia tăng nguy cơ mất sinh kế, suy dinh dưỡng và bạo lực trong gia đình trong giai đoạn khủng hoảng.
