Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về thị trường xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam và tầm quan trọng của minh bạch hóa thông tin?

Ông Phùng Xuân Minh: Thị trường xếp hạng tín nhiệm trên thế giới đã hình thành và phát triển từ rất sớm, trong khi tại Việt Nam, thị trường này vẫn ở giai đoạn đầu và còn khá sơ khai. Chính vì vậy, vai trò của xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam càng trở nên quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh huy động vốn cho phát triển kinh tế và hạ tầng.

Hiện nay, Việt Nam đang đứng trước hai cơ hội chiến lược lớn: Phát triển kinh tế dựa trên chuyển đổi số và chuyển dịch năng lượng quốc gia đến năm 2050. Để đạt mục tiêu trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2050, Việt Nam cần huy động một nguồn vốn cực lớn, đặc biệt trong giai đoạn 2025–2030. Đây là thời kỳ bản lề, yêu cầu năng lực huy động vốn rất lớn.

Nhiều chuyên gia quốc tế đánh giá đây là cột mốc lịch sử, bởi rất ít quốc gia có thể tăng quy mô GDP gấp 5 lần chỉ trong vòng 20 năm, cho thấy giai đoạn đến năm 2030 là then chốt.

Trong cơ cấu huy động vốn, trái phiếu là một trong ba kênh quan trọng bên cạnh tín dụng ngân hàng và thị trường chứng khoán. Nhà nước không thể tự đảm đương toàn bộ các dự án hạ tầng, năng lượng hay giao thông, vì vậy sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân là cần thiết.

Để khu vực tư nhân tham gia hiệu quả, thị trường trái phiếu cần minh bạch, và xếp hạng tín nhiệm trở thành công cụ đánh giá rủi ro quan trọng.

Hiện nay, khoảng 90% trái phiếu ở Việt Nam phát hành riêng lẻ, và trước đây, 60–70% nhà đầu tư không có đầy đủ thông tin, chỉ quan tâm đến lãi suất mà bỏ qua chất lượng trái phiếu. Điều này đã dẫn đến một số sự cố trên thị trường. Vì vậy, minh bạch hóa thông tin không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là nền tảng để bảo vệ nhà đầu tư và quyền lợi kinh doanh của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp phát hành trái phiếu cần được đánh giá công bằng để phân loại rủi ro, từ đó thu hút vốn phù hợp. Đó là lý do vì sao việc phát triển đồng thời thị trường sơ cấp, thứ cấp và hệ thống xếp hạng tín nhiệm độc lập là vô cùng cần thiết.

Phóng viên: Ông có thể chia sẻ nhu cầu đánh giá, xếp hạng tín nhiệm của các doanh nghiệp trong thời gian gần đây đã có những chuyển biến như thế nào, thưa ông?

Ông Phùng Xuân Minh: Từ thực tiễn hoạt động, chúng tôi ghi nhận ngày càng nhiều doanh nghiệp chủ động tìm đến xếp hạng để chuẩn hóa quản trị nội bộ, chuẩn bị IPO, M&A hoặc tham gia các dự án có đối tác nước ngoài. Nhiều doanh nghiệp sau khi được xếp hạng đã chủ động cung cấp hồ sơ cho các tổ chức quốc tế để mở rộng hợp tác đầu tư.

Cụ thể, trong năm 2025, số lượng doanh nghiệp liên hệ và đăng ký xếp hạng tăng mạnh, đặc biệt trong quý III và quý IV, bằng khoảng 1/3 tổng số gần 10 năm trước. Tính từ đầu năm, chúng tôi đã xếp hạng gần 200 doanh nghiệp. Chúng tôi kỳ vọng sang năm tới, khi bước vào một chu kỳ kinh tế mới, các tổ chức phát hành sẽ quan tâm hơn đến công tác xếp hạng tín nhiệm.

Phóng viên: Theo ông, đâu là những yếu tố tạo nên sự tăng trưởng mạnh mẽ nhu cầu xếp hạng tín nhiệm của doanh nghiệp?

Ông Phùng Xuân Minh: Nhu cầu xếp hạng tín nhiệm của doanh nghiệp tăng mạnh trong thời gian gần đây nhờ nhiều yếu tố. Khung pháp lý về phát hành và xếp hạng tín nhiệm ngày càng rõ ràng và bắt buộc hơn, điều này tạo động lực để doanh nghiệp chủ động thực hiện. Đồng thời, nhu cầu huy động vốn trung và dài hạn cũng đang tăng, khi các thị trường, đặc biệt là bất động sản và một số ngành khác, dần phục hồi.

Do đó, nhiều doanh nghiệp chủ động sử dụng xếp hạng tín nhiệm để phát hành trái phiếu thay vì chỉ dựa vào tín dụng ngân hàng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có chiến lược phát triển dài hạn cũng đang nâng cao chất lượng tài chính, chuẩn bị hồ sơ để thu hút nhà đầu tư nước ngoài và đón đầu cơ hội đầu tư mới, đặc biệt từ FDI.

Chất lượng và năng lực tài chính của doanh nghiệp cũng có những cải thiện rõ rệt. Phần lớn doanh nghiệp không để xảy ra tình trạng quá hạn trái phiếu và chủ động đàm phán để duy trì hoạt động kinh doanh bình thường. Hồ sơ tài chính và sức khỏe doanh nghiệp trở nên minh bạch hơn, thể hiện qua dòng tiền, doanh thu và hiệu quả kinh doanh ổn định và tăng trưởng. Chất lượng hồ sơ xếp hạng cũng được nâng cao với các báo cáo kiểm toán đầy đủ, giúp các tổ chức xếp hạng đánh giá khách quan và chính xác hơn.

Phóng viên: Với xu hướng hiện nay, ông dự báo nhu cầu xếp hạng tín nhiệm như thế nào trong thời gian tới?

Ông Phùng Xuân Minh: Chúng tôi kỳ vọng trong các năm tới, khi tỷ trọng thị trường trái phiếu tăng dần, nhu cầu xếp hạng tín nhiệm cũng sẽ gia tăng. Không chỉ là các trường hợp bắt buộc theo pháp luật, nhiều doanh nghiệp chủ động thực hiện xếp hạng để phục vụ đa mục tiêu. Đồng thời, số lượng trái phiếu phát hành trên thị trường dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh, tạo cơ hội cho các tổ chức xếp hạng phát triển.

Tuy nhiên, thị trường Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Văn hóa minh bạch mới chỉ ở giai đoạn đầu, chất lượng hồ sơ doanh nghiệp không đồng đều, nhiều đơn vị chưa quen cung cấp đầy đủ thông tin quan trọng như kế hoạch kinh doanh, chiến lược hay dữ liệu quản trị. Nguyên nhân xuất phát từ thói quen kế toán, trình độ quản trị chưa đồng nhất và việc chưa coi xếp hạng là khoản đầu tư dài hạn.

Trong khi đó, ở nhiều quốc gia, xếp hạng tín nhiệm là điều kiện bắt buộc trước khi phát hành trái phiếu, giúp doanh nghiệp vay dài hạn hơn, giảm chi phí vốn và tiếp cận nhà đầu tư rộng rãi. Ở Việt Nam, cơ chế này đang hình thành và cần được thúc đẩy mạnh mẽ.

Xin cảm ơn ông!