Quản lý quỹ ngân sách nhà nước an toàn, chặt chẽ
Bám sát dự toán thu ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2024, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã chỉ đạo KBNN các tỉnh, thành phố phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thuế, hải quan và các cơ quan, đơn vị liên quan trên địa bàn để tập trung nhanh, đầy đủ các khoản thu và hạch toán, điều tiết chính xác cho các cấp ngân sách.
Theo đúng tinh thần “hành chính phục vụ”, KBNN tiếp tục đẩy mạnh công tác phối hợp thu NSNN; tính đến hết năm 2024, đã triển khai thanh toán song phương điện tử và phối hợp thu với 20 ngân hàng thương mại; qua đó, mở rộng mạng lưới phục vụ thu NSNN, cho phép thu nộp NSNN 24/7, tạo thuận lợi cho người nộp thuế và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Tính đến hết năm 2024, tổng thu NSNN lũy kế ước đạt trên 2 triệu tỷ đồng, bằng 119,1% so với dự toán năm 2024 được giao; trong đó, thu ngân sách trung ương đạt 123,7% dự toán, thu ngân sách địa phương đạt 114,4% dự toán.
Trong công tác kiểm soát chi NSNN, bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính, KBNN đã chỉ đạo KBNN các tỉnh, thành phố tổ chức triển khai đồng bộ các giải pháp tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nâng cao tinh thần trách nhiệm của công chức làm công tác kiểm soát chi NSNN, đảm bảo chi NSNN chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật; kịp thời ghi nhận, tổng hợp các khó khăn, vướng mắc trong giải ngân vốn đầu tư công, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Thông qua công tác kiểm soát chi, hệ thống KBNN đã góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương tài khóa, đảm bảo nguồn lực ngân sách được phân bổ, sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng. Tính đến hết năm 2024, hệ thống KBNN đã kiểm soát chi thường xuyên đạt 94,5% dự toán; lũy kế thanh toán vốn đầu tư công kế hoạch năm 2024 là 78,1% tổng nguồn vốn thuộc kế hoạch vốn kéo dài và kế hoạch năm 2024 Quốc hội giao, kiểm soát chi qua KBNN.
Kế toán và báo cáo đầy đủ, tin cậy về thông tin tình hình tài chính – ngân sách
Trên cơ sở triển khai, vận hành hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (TABMIS), KBNN đã tổ chức hạch toán, kế toán đầy đủ, chính xác các khoản thu, chi NSNN, quản lý chặt chẽ các loại vốn, quỹ, tài sản của Nhà nước trên toàn quốc; qua đó, cung cấp thông tin, số liệu về tình hình thu, chi, quyết toán NSNN đầy đủ, tin cậy, kịp thời cho các cấp lãnh đạo, phục vụ hiệu quả việc điều hành tài chính - ngân sách của Chính phủ, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan.
Năm 2024 là năm thứ năm KBNN triển khai lập báo cáo tài chính nhà nước theo quy định của Luật Kế toán; theo đó, chất lượng của báo cáo tài chính nhà nước đã từng bước được cải thiện, cung cấp thêm một kênh thông tin quan trọng, tin cậy giúp Quốc hội, Chính phủ và chính quyền các cấp có được bức tranh tổng thể về tình hình tài chính nhà nước, phục vụ cho công tác quản lý điều hành và tăng cường tính công khai, minh bạch cũng như trách nhiệm giải trình theo thông lệ quốc tế.
Tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Báo cáo quyết toán NSNN và báo cáo tài chính nhà nước năm 2022 đã được báo cáo, trình Quốc hội; trong đó, Báo cáo quyết toán NSNN năm 2022 đã được Quốc hội thông qua với tỷ lệ 94,25%.
Quản lý ngân quỹ nhà nước và huy động vốn hiệu quả
Công tác quản lý ngân quỹ nhà nước và huy động vốn trái phiếu chính phủ (TPCP) được KBNN điều hành trên cơ sở gắn kết chặt chẽ giữa quản lý ngân quỹ, quản lý ngân sách và quản lý nợ, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý các nguồn lực tài chính nhà nước. Bám sát các chủ trương điều hành về kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2024 của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính, tình hình thu, chi NSNN, KBNN đã chủ động, tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức điều hành ngân quỹ nhà nước tập trung, thống nhất, chặt chẽ trong toàn hệ thống, đảm bảo đáp ứng đầy đủ, kịp thời các nhu cầu chi của NSNN và các đơn vị giao dịch với KBNN, đặc biệt là các khoản chi an ninh quốc phòng, an sinh xã hội và các khoản chi cấp bách khác.
Ngân quỹ nhà nước được tiếp tục tập trung gửi toàn bộ tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để vừa tạo thuận lợi cho việc quản lý, điều hành ngân quỹ nhà nước, vừa hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc thực thi chính sách tiền tệ. Nguồn ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi được tiếp tục sử dụng cho ngân sách trung ương vay nhằm giảm áp lực huy động vốn từ thị trường, góp phần ổn định thị trường trái phiếu Chính phủ, đặc biệt trong những thời điểm thị trường tài chính – tiền tệ biến động mạnh.
Trong năm 2024, KBNN đã sử dụng ngân quỹ nhà nước cho ngân sách trung ương vay 208.513 tỷ đồng, nâng mức dư nợ ngân quỹ nhà nước cho ngân sách trung ương vay cuối năm 2024 lên 400.350 tỷ đồng; qua đó, giảm chi phí vay khoảng 8.000 tỷ đồng mỗi năm so với đi vay từ thị trường. Nguồn ngân quỹ nhà nước tạm thời nhàn rỗi còn lại mà ngân sách trung ương chưa có nhu cầu sử dụng được gửi có kỳ hạn tại ngân hàng thương mại và mua lại có kỳ hạn TPCP theo phương thức đấu thầu điện tử, cạnh tranh lãi suất, đảm bảo công khai, minh bạch. Thông qua hoạt động quản lý ngân quỹ nhà nước, KBNN đã nộp vào ngân sách trung ương 2.850 tỷ đồng từ nguồn thu hoạt động nghiệp vụ; tính từ năm 2019 đến nay, tổng số nộp ngân sách trung ương từ nguồn thu hoạt động nghiệp vụ của KBNN đạt 26.244 tỷ đồng.
Trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động, tốc độ giải ngân vốn đầu tư công trong nước còn chậm, tồn ngân quỹ nhà nước ở mức cao, KBNN đã tổ chức phát hành TPCP với khối lượng phù hợp với nhu cầu vốn của NSNN, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả. Công tác phát hành TPCP được duy trì thường xuyên để vừa huy động vốn cho NSNN, vừa duy trì ổn định thị trường TPCP; toàn bộ TPCP được phát hành theo phương thức đấu thầu qua Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội, đảm bảo công khai, minh bạch và cạnh tranh. Kỳ hạn phát hành linh hoạt, tập trung vào kỳ hạn dài từ 5 năm trở lên để tiếp tục cơ cấu lại danh mục nợ TPCP theo hướng kéo dài kỳ hạn, giảm áp lực trả nợ ngắn hạn theo Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 18/11/2016 của Bộ Chính trị về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại NSNN, quản lý nợ công để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững. Lãi suất phát hành TPCP được điều hành theo nguyên tắc thị trường và định hướng điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ.
Tính đến hết năm 2024, KBNN đã huy động được 330,4 nghìn tỷ đồng TPCP; kỳ hạn phát hành bình quân 11,12 năm, phù hợp với mục tiêu 9-11 năm tại Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội, qua đó duy trì thời gian đáo hạn bình quân danh mục TPCP ở mức trên 9 năm (9,01 năm); lãi suất phát hành bình quân là 2,52%/năm, thấp hơn 69 điểm phần trăm so với năm 2023 (3,21%/năm), giảm chi phí vay nợ cho NSNN.
Cải cách hành chính ứng dụng công nghệ thông tin
Thực hiện chủ trương cải cách hành chính, KBNN tiếp tục nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách, quy trình nghiệp vụ theo hướng đơn giản hóa thủ tục thu, chi NSNN, tạo thuận lợi cho các đơn vị giao dịch; cung cấp 100% thủ tục thực hiện dịch vụ công trực tuyến của KBNN toàn trình và tích hợp lên Cổng Dịch vụ công quốc gia; tiếp tục thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính; thực hiện rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính nội bộ. Trong năm 2024, KBNN đã thực hiện khảo sát, đánh giá 02 đợt về mức độ hài lòng của cá nhân, tổ chức đối với sự phục vụ của hệ thống KBNN: Đợt 01/2024, kết quả mức độ hài lòng đạt 99,91%, đợt 2/2024 đạt 99,93%.
Công nghệ thông tin được tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng trong các hoạt động nghiệp vụ của KBNN để nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng phục vụ. Thực hiện Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030, song song với việc triển khai, vận hành hệ thống TABMIS, KBNN cũng tập trung các nguồn lực, nghiên cứu, xây dựng Đề án nâng cấp hệ thống TABMIS để hình thành hệ thống thông tin ngân sách và kế toán nhà nước số (VDBAS). Dự kiến khi được triển khai, hệ thống VDBAS sẽ đóng vai trò là hệ thống lõi, kết nối, liên thông và chia sẻ dữ liệu với Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, các hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia và các hệ thống khác có liên quan; qua đó, cho phép cung cấp các dịch vụ Kho bạc số, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân, doanh nghiệp, các cơ quan, đơn vị và có khả năng truy cập, khai thác thông tin rộng rãi, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch và giải trình trong quản lý tài chính – ngân sách.
Những nỗ lực trong cải cách hành chính và hiện đại hóa công nghệ thông tin của KBNN đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản lý, cải thiện chất lượng phục vụ, và đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng cao của các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan. Đây là tiền đề quan trọng để hệ thống KBNN tiếp tục phát triển theo hướng hiện đại, minh bạch và hiệu quả trong những năm tới. Vinh dự cho hệ thống KBNN, năm 2024 KBNN được nhận giải thưởng “Cơ quan nhà nước chuyển đổi số xuất sắc với giải pháp Chuyển đổi số từ Kho bạc giao dịch truyền thống sang Kho bạc điện tử” do Hội truyền thông số Việt Nam phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Tập trung các nguồn lực, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ năm 2025
Năm 2025 đánh dấu nhiều sự kiện quan trọng, kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Tài chính, 35 năm tái thành lập hệ thống KBNN, là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 và tiến hành Đại hội Đảng các cấp. Dự báo tình hình thế giới và khu vực còn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Trong nước, nền kinh tế có những thuận lợi rất cơ bản, song tiếp tục chịu tác động tiêu cực kép từ những yếu tố bất lợi bên ngoài và những hạn chế, bất cập bên trong, vừa phải kiểm soát lạm phát, vừa phải thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tiếp nối những kết quả đạt được, trong năm 2025, KBNN xác định mục tiêu và phương châm hành động năm 2025 là “Tập trung nguồn lực, trí tuệ hoàn thành các nhiệm vụ chính trị trọng tâm và các đề án, chính sách; đẩy mạnh chuyển đổi số các hoạt động nghiệp vụ và quản trị nội bộ; kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động; nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng giao dịch”. Cụ thể hóa mục tiêu và phương châm nêu trên là một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, quy trình nghiệp vụ quản lý quỹ NSNN, quản lý ngân quỹ nhà nước, tổng kế toán nhà nước và huy động vốn TPCP theo định hướng Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030, đảm bảo phù hợp với các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, tình hình thực tiễn và thông lệ quốc tế.
Hai là, tổ chức điều hành quản lý quỹ ngân sách nhà nước đảm bảo chặt chẽ, an toàn; nâng cao vai trò, trách nhiệm của KBNN trong thực hiện nhiệm vụ tài chính - ngân sách, tăng cường quản lý chi tiêu công. Phối hợp chặt chẽ với cơ quan thu tổ chức tập trung đầy đủ, kịp thời các khoản thu vào NSNN, phấn đấu hoàn thành dự toán thu NSNN năm 2025. Tổ chức thực hiện công tác kiểm soát chi NSNN đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật; tăng cường phối hợp với các đơn vị liên quan để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.
Ba là, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ huy động vốn cho NSNN với khối lượng, kỳ hạn, lãi suất phát hành TPCP phù hợp; tổ chức điều hành ngân quỹ nhà nước chặt chẽ, an toàn, minh bạch, chủ động và hiệu quả; đồng thời, gắn kết chặt chẽ giữa giữa quản lý ngân quỹ nhà nước với quản lý nợ và quản lý ngân sách, tăng cường hiệu quả quản lý các nguồn lực tài chính của Nhà nước.
Bốn là, tổ chức tốt công tác kế toán, thanh toán đảm bảo an toàn, cung cấp thông tin, báo cáo đầy đủ, kịp thời, chính xác; thực hiện tốt công tác tổng hợp, lập báo cáo quyết toán NSNN và Báo cáo tài chính nhà nước năm 2023.
Năm là, đẩy mạnh cải cách hành chính đồng bộ, toàn diện trên các lĩnh vực cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính, cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, cải cách chế độ công vụ, cải cách tài chính công và hiện đại hóa hành chính. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nghiệp vụ và quản lý nội bộ.
Sáu là, thực hiện công tác sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo các Nghị quyết của Trung ương, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, Bộ Tài chính. Xây dựng phương án bố trí, sắp xếp công chức, viên chức phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy mới theo phê duyệt của cấp có thẩm quyền. Tiếp tục tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong thực hiện công vụ của công chức, viên chức, người lao động; tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Bảy là, đảm bảo an ninh, an toàn tiền và tài sản Nhà nước giao cho KBNN quản lý; tổ chức thực hiện công tác quản lý tài chính, tài sản và xây dựng cơ bản nội ngành tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định, phục vụ tốt nhiệm vụ chuyên môn, chính trị được giao; tiếp tục tăng cường công tác pháp chế trong hệ thống KBNN; nâng cao chất lượng công tác thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ và công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng; thực hiện tốt công tác hợp tác quốc tế và thông tin tuyên truyền.
Bước sang năm 2025, với tinh thần quyết tâm cao, phát huy truyền thống 35 năm tái thành lập, hệ thống KBNN sẽ nỗ lực, phát huy truyền thống đoàn kết, tinh thần đổi mới, sáng tạo để hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần cùng ngành Tài chính thực hoàn thành xuất sắc các mục tiêu, nhiệm vụ tài chính – ngân sách năm 2025.
Bài đăng trên Tạp chí Tài chính kỳ 1+2 tháng 1/2025
