Giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đến nền kinh tế Việt Nam

Biến đổi khí hậu có thể khiến Việt Nam mất khoảng 12% đến 14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050.

Biến đổi khí hậu là sự thay đổi dài hạn về nhiệt độ và các kiểu thời tiết, có thể do các yếu tố tự nhiên hoặc hoạt động của con người. Kể từ những năm 1800, hoạt động của con người, chủ yếu là do đốt nhiên liệu hóa thạch (than, dầu mỏ, khí đốt) đã trở thành nguyên nhân chính, tạo ra các khí nhà kính như carbon dioxide và methane. Điều này dẫn đến nóng lên toàn cầu, gây ra nhiều tác động tiêu cực như tăng mực nước biển, các hiện tượng thời tiết cực đoan (bão, lũ lụt, hạn hán), mất đa dạng sinh học và đe dọa sức khỏe con người.

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới, thiệt hại kinh tế do các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt vì biến đổi khí hậu đã tăng đáng kể. Một số nghiên cứu cho thấy GDP toàn cầu có nguy cơ giảm khoảng 10% vào năm 2100 khi tính đến các rủi ro như sự sụp đổ của thềm băng Greenland. Các mô hình khác chỉ ra rằng nếu hiện tượng nóng lên trên toàn cầu không được kiểm soát, thu nhập trung bình toàn cầu có thể thấp hơn 23% vào năm 2100.

Tại Việt Nam, biến đổi khí hậu tác động đến khí hậu thông qua việc làm tăng nhiệt độ, gia tăng mực nước biển và thay đổi mô hình mưa. Vấn đề này gây ra những thách thức lớn cho nông nghiệp, an ninh lương thực, và cơ sở hạ tầng. Nước biển dâng đe dọa các vùng đồng bằng châu thổ, trong khi thời tiết cực đoan gây ra lũ lụt và hạn hán ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sinh kế và sức khỏe của người dân.

Bảng 1: Tác động chính của biến đổi khí hậu

Nguồn: Tổng hợp

Nhận định của các chuyên gia cho thấy, biến đổi khí hậu tác động rất lớn đối với nhiều lĩnh vực và vùng miền trong nước ta. Trong đó, tài nguyên nước, sản xuất nông nghiệp và phát triển nông thôn, y tế - sức khỏe và vùng ven biển là những lĩnh vực chịu tác động nặng nề nhất.

Khoảng 12% diện tích đất nông nghiệp và khoảng 25% dân số của Việt Nam sẽ chịu tác động trực tiếp từ biến đổi khí hậu, gây ra nguy cơ nghiêm trọng đến an ninh lương thực và phát triển nông nghiệp.Các tác động này đang đe dọa mục tiêu quan trọng như xoá đói, giảm nghèo, phát triển bền vững của đất nước.

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu cũng sẽ ảnh hưởng đến các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam, như giáo dục, y tế, bình đẳng giới, đòi hỏi Việt Nam phải chuyển đổi mô hình phát triển, từ một nền kinh tế phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và tài nguyên thiên nhiên, sang một nền kinh tế xanh, giảm phát thải carbon để thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, biến đổi khí hậu có thể khiến Việt Nam mất khoảng 12% đến 14,5% GDP mỗi năm vào năm 2050 và có thể khiến tới một triệu người vào tình trạng nghèo cùng cực vào năm 2030.

Xét theo các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất, Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực chịu tổn thất lớn nhất, tiếp đến là đồng bằng sông Hồng. Khoảng 1,1 triệu tấn thủy sản nuôi trồng, tương đương 935 triệu USD có nguy cơ bị tổn thất do lũ lụt hàng năm. Ước tính có tới 35% các công trình xây dựng ở các khu vực ven biển bị xói mòn; 42% khách sạn ven biển nằm gần khu vực sạt lở; và 2/3 hệ thống đê (khoảng trên 2.659 km) có thể sẽ không đáp ứng được tiêu chuẩn an toàn.

Trong bối cảnh đó, theo các chuyên gia, Việt Nam cần có những tính toán đầy đủ và phương án qui hoạch phù hợp đối với hoạt động sản xuất các ngành, lĩnh vực, phân bố dân cư và chuyển đổi phát triển kinh tế theo cơ cấu ngành và cơ cấu lãnh thổ phù hợp cũng như có những giải pháp cho từng ngành, lĩnh vực và từng vùng đối với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu xét trong bối cảnh mới.

Ngoài ra, trong bối cảnh toàn cầu chung tay ứng phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam cần tăng cường hơn nữa hợp tác quốc tế, nắm bắt cơ hội để có những chuyển giao về khoa học công nghệ thế hệ mới, đầu tư tài chính và kinh nghiệm quốc tế trong ứng phó với biến đổi khí hậu.