Hơn 87% người trưởng thành có tài khoản thanh toán
Theo TS. Phạm Nguyễn Anh Huy - Giảng viên cấp cao ngành Tài chính tại Đại học RMIT Việt Nam, tài chính toàn diện là một mục tiêu cơ bản trong chiến lược phát triển dài hạn của Việt Nam.
Cùng với Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, người dân và doanh nghiệp cần được tiếp cận các dịch vụ tài chính như: Chuyển tiền, thanh toán, tín dụng, tiết kiệm, bảo hiểm một cách an toàn, thuận tiện, với chi phí hợp lý.
Đồng thời, Chiến lược này trọng tâm hướng tới là người có thu nhập thấp và thuộc nhóm yếu thế, cũng như các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.
Chiến lược mở rộng tài chính toàn diện đã đạt được những bước tiến lớn tại Việt Nam trong thập kỷ qua. Cụ thể, nếu như năm 2015 chỉ có khoảng 31% người trưởng thành có tài khoản thanh toán, thì đến năm 2024 con số này đạt hơn 87%.
Số liệu chính thức cũng cho thấy, từ năm 2020 đến nay, giá trị giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã tăng hơn 34%, trong đó, nhiều khu vực công đã thanh toán hoàn toàn không dùng tiền mặt.
TS. Phạm Nguyễn Anh Huy nhìn nhận, các thành tựu trong lĩnh vực fintech đã góp phần đáng kể vào việc cải thiện khả năng tiếp cận tài chính ở Việt Nam. Thành công của ngân hàng di động, thanh toán bằng mã QR và ví điện tử là những bước tiến thực sự đáng ghi nhận.
Cùng lúc, với hơn 30 triệu tài khoản đang hoạt động (tính đến tháng 3/2025), các ví điện tử như MoMo và ZaloPay mang đến phương thức thực hiện giao dịch khác nhau thuận tiện hơn cho mọi người.
Trong khi đó, dịch vụ Mobile Money (người dân sử dụng tài khoản thuê bao điện thoại di động để thực hiện các khoản thanh toán có giá trị nhỏ) đã đạt 9,6 triệu người dùng tính đến cuối năm 2024, trong đó có 72% người sống ở nông thôn. Những đổi mới như vậy sẽ góp phần quan trọng giúp thêm nhiều người dân ở vùng sâu, vùng xa và nông thôn tham gia vào nền kinh tế số.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính
Với góc độ chuyên gia về thị trường Crypto (dạng tài sản kỹ thuật số) TS. Nguyễn Thanh Phong - đồng Trưởng nhóm nghiên cứu Fintech - Crypto tại Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, blockchain và AI có tiềm năng rất lớn để hỗ trợ tài chính toàn diện trong những thập kỷ tới.
Song song đó, công nghệ sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt trong việc định hình tương lai của khả năng tiếp cận tài chính, đặc biệt là với tốc độ phổ biến AI và blockchain nhanh chóng như hiện nay. Đây là những công nghệ mà Chính phủ đã xác định là lĩnh vực tăng trưởng mới.
Với việc Chính phủ ban hành chiến lược quốc gia về blockchain đồng thời phát triển khuôn khổ pháp lý cho tiền mã hóa và tài sản số theo Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP, các chuyên gia đều tin rằng, vai trò của tài chính phi tập trung (DeFi) sẽ ngày càng tăng, giúp mở rộng các dịch vụ tài chính; cung cấp những mô hình mới như staking (khóa tài sản mã hóa để nhận thưởng), cho vay và cung cấp thanh khoản.
TS. Nguyễn Thanh Phong nhìn nhận, với blockchain và các mô hình DeFi nếu được quản lý và điều chỉnh hợp lý, đây sẽ là động lực thúc đẩy đáng kể khả năng tiếp cận tài chính tại toàn diện Việt Nam.
TS. Nguyễn Thanh Phong lý giải, do tận dụng cơ sở dữ liệu và thuật toán phi tập trung, các mô hình này có thể cung cấp dịch vụ và sản phẩm tài chính thay thế mà không cần sự tham gia của các ngân hàng truyền thống. Công nghệ cho phép bất kỳ ai có kết nối internet và điện thoại thông minh đều có thể truy cập và sử dụng.
Ngoài ra, công nghệ AI sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố các sáng kiến tài chính như: Ứng dụng di động, nền tảng thanh toán trực tuyến và mô hình DeFi; nâng cao trải nghiệm khách hàng bằng cách cung cấp các tính năng được tùy chỉnh cho nhiều người dùng với nhiều nền tảng và mức độ thành thạo công nghệ khác nhau.
Các chuyên gia cũng cảnh báo, khi tiếp xúc với công nghệ nhiều hơn thì người dùng cũng dễ gặp rủi ro bị tấn công mạng và có thể mất quyền truy cập vào tài khoản và tiền cá nhân.
Do đó, để vừa đảm bảo an toàn, vừa đưa công nghệ AI cũng như thị trường fintech phát triển mang lại hiệu quả cho nền kinh tế, các chuyên gia kiến nghị ngưởi sử dụng cần nâng cao nhận thức cộng đồng về rủi ro an ninh mạng, các cuộc tấn công mạng liên quan đến các dịch vụ và sản phẩm tài chính số.
Đồng thời, TS. Phạm Nguyễn Anh Huy đưa ra ví dụ, Việt Nam đã bắt đầu áp dụng cơ chế thử nghiệm (sandbox) trong hai năm kể từ ngày 1/7/2025, theo Nghị định 94/2025/NĐ-CP của Chính phủ, đối với một số dịch vụ fintech, bao gồm cho vay ngang hàng (P2P), chấm điểm tín dụng và chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở.
Mặc dù đây là bước tiến tích cực, nhưng cơ chế thử nghiệm (sandbox) chỉ cho phép các công ty được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cấp phép thực hiện cho vay ngang hàng trong giai đoạn thí điểm. Điều này có thể khiến hạn chế số lượng công ty tham gia.
Từ đó, vị chuyên gia kiến nghị Chính phủ nên đẩy nhanh quá trình lựa chọn công ty và mở rộng danh mục sản phẩm được cấp phép, đặc biệt là trong bối cảnh Luật Công nghiệp công nghệ số sắp có hiệu lực và các nghị quyết liên quan đến trung tâm tài chính quốc tế và tài sản mã hóa được ban hành.
Các chuyên gia nhấn mạnh, công tác giáo dục về công nghệ là trọng tâm của Chiến lược tài chính toàn diện, đặc biệt đối với thế hệ trẻ, nhằm giúp họ sử dụng thành thạo nhiều nền tảng và dịch vụ tài chính số khác nhau và đưa các công nghệ này vào kinh doanh và cuộc sống hàng ngày. Qua đó, góp phần đẩy nhanh quá trình hoàn thiện Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia trong thời gian sớm nhất.
