Trên những triền núi Tây Bắc, Sơn La hôm nay đang bừng sáng sắc màu đổi mới từ những bản làng vùng cao. Nhờ có Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 (Chương trình 1719), cuộc sống của đồng bào các dân tộc thiểu số đang ngày càng khởi sắc nhờ hạ tầng được đầu tư, sinh kế đa dạng và văn hóa được gìn giữ, lan tỏa. Từ gian khó, Sơn La đang từng bước viết nên câu chuyện vươn lên đầy tự hào của miền đất giàu bản sắc và nghị lực.
Nằm ở trung tâm vùng Tây Bắc, Sơn La có diện tích lớn thứ ba cả nước với hơn 1,3 triệu dân, trong đó hơn 83,7% là đồng bào dân tộc thiểu số thuộc các nhóm Thái, Mông, Mường, Dao, Khơ Mú, La Ha… Địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt từng khiến nơi đây trở thành vùng đất đầy thách thức trong hành trình phát triển kinh tế – xã hội.
Đã từng có thời, vùng cao Sơn La gắn với những bản làng xa ngái, con đường đất đỏ quanh co, trường học tạm bợ, điện sinh hoạt thiếu thốn, người dân sống dựa nhiều vào nông nghiệp truyền thống, thu nhập thấp và bấp bênh. Nhưng vài năm trở lại đây, với sự nỗ lực của chính quyền và đồng bào các dân tộc, diện mạo nhiều bản làng đã đổi khác từng ngày.
Những nương cà phê trĩu quả, những đồi cây ăn quả phủ xanh sườn núi, những mái nhà ngói đỏ xen giữa màu xanh đại ngàn, những con đường bê tông men theo triền núi nối bản với trung tâm xã… – tất cả tạo nên bức tranh vùng cao tươi sáng hơn bao giờ hết. Các lớp học khang trang vang tiếng trẻ thơ, các công trình nước sạch, điện lưới, trạm y tế được đầu tư đồng bộ là minh chứng sinh động cho hiệu quả của Chương trình 1719 tại Sơn La.
Huyện Bắc Yên trước sáp nhập hành chính là một trong những huyện vùng cao khó khăn nhất của tỉnh, hiệu quả đầu tư từ chương trình 1719 đã tạo nên những đổi thay rõ rệt. Hơn 130 tỉ đồng được phân bổ, 27 dự án được triển khai, trong đó có 20 công trình đã đưa vào sử dụng, góp phần nâng cấp 17 km tỉnh lộ 112, bê tông hóa 23,3 km đường liên bản, xây dựng mới trường lớp học, công trình cấp nước, điện, trạm y tế…
Câu chuyện của anh Bạc Cầm Hùng, người dân tộc Thái ở bản Cả Vai (xã Mường É, huyện Thuận Châu), là minh chứng sống động cho tác động của chính sách. Nhờ tiếp cận nguồn vốn ưu đãi hơn 200 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội, gia đình anh đầu tư cải tạo 4,5 ha cà phê, áp dụng kỹ thuật chăm bón mới. Năng suất tăng gấp đôi, mỗi vụ cà phê mang về hàng trăm triệu đồng thu nhập. Gia đình anh không chỉ thoát nghèo mà còn tạo việc làm thời vụ cho hàng chục lao động trong bản.
Đó là một trong hàng nghìn câu chuyện làm thay đổi đời sống vùng cao Sơn La. Nhờ Chương trình 1719, tư duy sản xuất mới đã được hình thành, người dân mạnh dạn thoát khỏi phương thức canh tác truyền thống, hướng tới sản xuất hàng hóa, ứng dụng kỹ thuật, duy trì sinh kế bền vững.
Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, giai đoạn 2021 - 2025, toàn tỉnh được phân bổ trên 5.653 tỉ đồng từ Chương trình 1719 để triển khai 10 dự án lớn. Trong đó tập trung vào giải quyết những vấn đề căn cơ và thiết yếu nhất của vùng dân tộc thiểu số như: thiếu đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; bố trí dân cư ổn định; khoán bảo vệ rừng; hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị; phát triển hạ tầng điện, giáo dục, y tế; bảo tồn văn hóa; thúc đẩy bình đẳng giới và hỗ trợ các dân tộc rất ít người. Đặc biệt, tỉnh đã ưu tiên đầu tư vào cơ sở hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, thủy lợi, điện lưới, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa… tại các bản đặc biệt khó khăn. Đến tháng 8/2025, toàn tỉnh giải ngân đạt trên 75% kế hoạch, cao hơn mức trung bình cả nước.
Hạ tầng giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế được đầu tư, giúp phát triển kinh tế và nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ thiết yếu. Đến nay, 100% xã đã có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa, 99,5% hộ dân sử dụng điện lưới an toàn, 97,5% dân cư nông thôn có nước sạch sinh hoạt. Trong lĩnh vực giáo dục, tỷ lệ học sinh mẫu giáo, tiểu học và THCS đến trường đều trên 98%. Tỷ lệ người từ 15 tuổi biết đọc, viết tiếng phổ thông đạt 94,8%. Công tác chăm sóc sức khỏe và giáo dục giới tính, đặc biệt là cho phụ nữ và trẻ em dân tộc thiểu số, được quan tâm đúng mức với nhiều chương trình khám thai định kỳ, sinh con tại cơ sở y tế, đào tạo nghề và phổ cập kiến thức sức khỏe cộng đồng.
Bên cạnh đó, Chương trình 1719 không chỉ đầu tư hạ tầng mà còn thay đổi tư duy, nâng cao nhận thức nhân dân về phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới. Nhờ các chính sách hỗ trợ sản xuất, mô hình sinh kế, nhiều hộ mạnh dạn đầu tư kinh tế hàng hóa, ứng dụng kỹ thuật, liên kết chuỗi giá trị. Đồng bào DTTS dần chủ động mưu sinh, thoát nghèo bền vững, không còn trông chờ trợ cấp. Từ năm 2021 đến nay, tỉnh Sơn La đã kết nối việc làm, chuyển đổi nghề cho hơn 70.600 lao động và đào tạo nghề cho trên 7.800 người nghèo, cận nghèo. Thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số năm 2025 ước đạt 39,2 triệu đồng/người/năm, tăng gấp đôi so với năm 2020. Mỗi năm giảm trung bình 4-5% số hộ nghèo, cận nghèo tại các xã đặc biệt khó khăn.
Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và Phong trào “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021-2025 do Chính phủ tổ chức, tỉnh Sơn La được đánh giá là một trong những địa phương thực hiện hiệu quả Chương trình 1719, với tỷ lệ giải ngân cao, nhiều mô hình phát triển bền vững và diện mạo nông thôn miền núi ngày càng đổi thay tích cực.
Lãnh đạo tỉnh Sơn La cho biết, chương trình MTQG 1719 đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của toàn tỉnh. Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào vùng dân tộc thiểu số được nâng cao, công tác chăm sóc sức khỏe, giáo dục - đào tạo có những chuyển biến tích cực. Những kết quả này cho thấy Chương trình MTQG 1719 đang là động lực mạnh mẽ, mang lại diện mạo mới và cuộc sống tốt đẹp hơn cho đồng bào các dân tộc thiểu số tại Sơn La.
Những kết quả đạt được sau gần 5 năm triển khai Chương trình MTQG 1719 tại Sơn La đã khẳng định, khi cả hệ thống chính trị đồng lòng, phát huy vai trò chủ thể của người dân, huy động tối đa các nguồn lực và triển khai sát thực tiễn, vùng đồng bào DTTS, miền núi hoàn toàn có thể bứt phá.
Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, Sơn La đặt mục tiêu tiếp tục giảm nghèo bền vững, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế - giáo dục, hoàn thiện hạ tầng thiết yếu, bảo tồn bản sắc văn hóa và xây dựng vùng đồng bào DTTS giàu đẹp, văn minh, hội nhập. Theo đó, Sơn La kiến nghị Trung ương điều chỉnh cấu trúc chương trình theo hướng tích hợp, giảm chồng chéo. Cụ thể, đề xuất hợp nhất các tiểu dự án có nội dung tương đồng để tạo điều kiện chủ động cho địa phương triển khai.
Đối với vốn đầu tư, Sơn La đề xuất tăng 30% so với giai đoạn trước để tiếp tục hoàn thiện hệ thống hạ tầng cơ bản tại các xã sau sáp nhập. Vốn sự nghiệp được đề xuất giảm 40% để tập trung cho các chương trình an sinh xã hội, giáo dục, văn hóa và sinh kế dân cư.
Về cơ chế chính sách, tiếp tục phân cấp cho cơ sở, nhưng cần bổ sung hướng dẫn chi tiết, đặc biệt về quy trình mua sắm, xử lý tài sản hình thành từ dự án, đảm bảo không phát sinh sai phạm. Tỉnh cũng kiến nghị điều chỉnh mức hỗ trợ cứng hóa đường lên 3,6 tỷ đồng/km (so với mức cũ là 1,6 tỷ đồng/km) cho phù hợp với thực tiễn miền núi. Ngoài ra, đề xuất Bộ Dân tộc và Tôn giáo sớm ban hành phần mềm và tập huấn thống nhất chế độ báo cáo để giảm áp lực hành chính cho địa phương.
Có thể nói, chặng đường 5 năm đầu thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia đã đặt nền móng vững chắc cho sự chuyển mình của Sơn La. Những kết quả đạt được không chỉ là con số, mà còn là sự đổi thay hiển hiện trong từng bản làng vùng cao. Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc thiểu số được cải thiện rõ rệt. Cộng đồng tích cực tham gia triển khai chương trình từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện và giám sát, thể hiện tinh thần làm chủ. Sự đồng thuận xã hội và niềm tin của nhân dân chính là thành quả quan trọng nhất mà chương trình mang lại. Đây là kết quả quan trọng tạo đà cho giai đoạn với với mục tiêu đưa Sơn La phát triển bền vững.
10:56 25/11/2025
