 |
Trải qua gần 3 thập kỷ hình thành và phát triển, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã kiến tạo nền tảng pháp lý vững chắc, thúc đẩy nâng hạng thị trường, thu hút dòng vốn toàn cầu, góp phần xây dựng thị trường vốn hiện đại, bền vững.
Nhân dịp 29 năm thành lập UBCKNN (28/11/1996 - 28/11/2025), Tạp chí Kinh tế - Tài chính đã có cuộc trao đổi với Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương về những bước ngoặt trong hành trình phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam, cùng định hướng chiến lược đến năm 2030 nhằm xây dựng một thị trường vốn hiện đại, bền vững và hội nhập sâu rộng với khu vực thế giới.
Phóng viên: Thưa Chủ tịch, nhìn lại gần ba thập kỷ hình thành và phát triển, theo bà, đâu là những bước ngoặt quan trọng nhất trong hành trình xây dựng thị trường chứng khoán Việt Nam quy mô như hiện nay?
Chủ tịch UBCKNN: Sau gần 30 năm hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc, trở thành cấu phần quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia và là kênh huy động vốn trung - dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế, đồng thời là “cửa sổ” hội nhập thị trường tài chính trong nước với thị trường quốc tế. Nhìn lại hành trình đó, chúng ta có thể khẳng định rằng những bước ngoặt lớn nhất của thị trường chứng khoán Việt Nam đều gắn liền với quá trình hoàn thiện thể chế, cấu trúc thị trường và hội nhập quốc tế.
Ngay từ những năm đầu, Nghị định số 48/1998/NĐ-CP đã đặt nền móng pháp lý đầu tiên để thị trường chứng khoán ra đời vào năm 2000. Từ đó, Luật Chứng khoán đầu tiên năm 2006 và các lần sửa đổi, đặc biệt là Luật Chứng khoán 2019 và Luật số 56/2024/QH15, đã ngày càng củng cố khung pháp lý, tạo hành lang chặt chẽ và tiệm cận thông lệ quốc tế. Đây chính là trụ cột giúp thị trường vận hành minh bạch, an toàn và bền vững, tương thích với thông lệ quốc tế.
Cùng với đó, bước tiến quan trọng trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam là sự hoàn thiện cấu trúc thị trường, thể hiện qua sự hình thành và vận hành đầy đủ, đồng bộ của các cấu phần của thị trường theo thông lệ quốc tế. Từ thị trường cổ phiếu hoạt động năm 2000, thị trường chứng khoán đã từng bước mở rộng với sự ra đời của thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt, trở thành một kênh huy động vốn chiến lược cho ngân sách nhà nước. Tiếp đó, năm 2017, thị trường chứng khoán phái sinh chính thức đi vào hoạt động, mở ra công cụ phòng vệ rủi ro và đầu tư mới cho nhà đầu tư. Gần đây, hệ thống giao dịch tập trung cho trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ ra mắt đã hoàn thiện thêm một mảnh ghép quan trọng, giúp gắn kết nhà phát hành và nhà đầu tư một cách minh bạch, có tổ chức. Chuỗi phát triển này đã góp phần tạo nên một cấu trúc thị trường đa tầng, hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế.
Bên cạnh đó, sự hội nhập sâu rộng và khẳng định vị thế trên bản đồ thị trường vốn khu vực và toàn cầu là một điểm nhấn trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam. Ngày 8/10/2025, tổ chức FTSE Russell chính thức công bố việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi thứ cấp đã phản ánh thành quả của gần 3 thập kỷ nỗ lực kiến tạo, hội nhập và khẳng định vị thế của ngành Chứng khoán, đồng thời thể hiện sự chuyển mình toàn diện của thị trường, từ khung khổ pháp lý, hạ tầng công nghệ, chất lượng sản phẩm dịch vụ, đến hiệu quả hoạt động doanh nghiệp và hành vi đầu tư. Trong bối cảnh đất nước đang chứng kiến những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội, đây sẽ là tạo đà vững chắc để thị trường chứng khoán phát triển, thu hút dòng vốn ngoại, đóng góp đưa Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới.
 |
Phóng viên: Vậy, trong hành trình ấy, yếu tố cốt lõi nào giúp thị trường chứng khoán Việt Nam vượt qua nhiều biến động - từ khủng hoảng tài chính toàn cầu, dịch COVID-19 đến bối cảnh địa chính trị phức tạp - để duy trì ổn định và tăng trưởng?
Chủ tịch UBCKNN: Nếu đánh giá yếu tố cốt lõi giúp thị trường chứng khoán Việt Nam vượt qua nhiều biến động trong gần 3 thập kỷ qua, từ khủng hoảng tài chính toàn cầu, đại dịch COVID-19 đến bối cảnh địa chính trị phức tạp, thì đó chính là định hướng sáng suốt của Đảng, sự chỉ đạo nhất quán và quyết liệt của Chính phủ, cùng niềm tin và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư và cơ quan báo chí.
Ngay từ khi thành lập, thị trường chứng khoán luôn được đặt trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội dài hạn, nhận được sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Bộ Tài chính. Mỗi giai đoạn đều đi cùng chính sách điều hành linh hoạt như ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, điều hành chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ linh hoạt, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Nhờ đó, dù là khủng hoảng 2008, COVID-19 hay biến động địa chính trị trên thế giới trong thời gian gần đây, thị trường đều phục hồi nhanh, duy trì tăng trưởng ổn định với thanh khoản, vốn hóa và số lượng nhà đầu tư liên tục lập kỷ lục.
Bên cạnh đó, trong hành trình hình thành và phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam, từng chặng đường đều gắn với quyết tâm, nỗ lực cao nhất của cơ quan quản lý để triển khai các giải pháp hiệu quả nhằm đạt được những mục tiêu quan trọng đề ra. Dưới sự quan tâm, lãnh đạo quyết liệt của Đảng, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng với sự chỉ đạo sát sao của Bộ Tài chính, cơ quan quản lý đã triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng giao dịch, phát triển các sản phẩm mới, các công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả cho nhà đầu tư, tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, xử lý vi phạm trên thị trường nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, đồng thời củng cố tính minh bạch và niềm tin của nhà đầu tư đối với thị trường chứng khoán.
Cùng với nỗ lực của cơ quan quản lý, sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp niêm yết, các nhà đầu tư cá nhân trong nước, sự chung sức, đồng lòng của các thành viên thị trường trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ, bảo đảm tính minh bạch cũng như chất lượng trải nghiệm của nhà đầu tư khi tham gia thị trường, đã giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tăng trưởng, duy trì hoạt động ổn định, vững vàng trước các thử thách, tiếp tục khẳng định vai trò là kênh dẫn vốn hiệu quả cho nền kinh tế.
 |
Phóng viên: Việc Việt Nam được FTSE Russell đưa vào danh sách nâng hạng lên thị trường mới nổi là cột mốc mang ý nghĩa đặc biệt. Bà có thể chia sẻ về quá trình chuẩn bị, nỗ lực của UBCKNN và toàn ngành trong hành trình này?
Chủ tịch UBCKNN: Việc FTSE Russell chính thức nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên nhóm “thị trường mới nổi thứ cấp” trong kỳ đánh giá thường niên tháng 9/2025 là một dấu mốc có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện sự ghi nhận của cộng đồng tài chính quốc tế cho những cải cách toàn diện, thực chất và bền vững mà Việt Nam đã thực hiện trong nhiều năm qua.
Việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam được Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặc biệt quan tâm nhằm mục tiêu xây dựng một thị trường chứng khoán hiện đại, đáp ứng yêu cầu là kênh huy động vốn trung và dài hạn chủ chốt của nền kinh tế. Chính vì vậy, việc nâng hạng thị trường chứng khoán đã được xác định là một trong các nhiệm vụ tại Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030.
Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, Bộ Tài chính, UBCKNN đã chủ động triển khai hàng loạt giải pháp nền tảng nhằm đáp ứng các tiêu chí quốc tế, tập trung vào hoàn thiện pháp lý, tăng minh bạch, nâng cao khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài và hiện đại hóa hạ tầng theo chuẩn quốc tế. Một bước tiến quan trọng là việc thể chế hóa cơ chế không yêu cầu phải có đủ tiền khi đặt lệnh mua cổ phiếu của nhà đầu tư nước ngoài (nonpre-funding) qua Thông tư số 68/2024/TT-BTC và Thông tư số 18/2025/TT-BTC. Thông tư số 68/2024/TT-BTC cũng đưa ra lộ trình tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cho nhà đầu tư nước ngoài, thông qua quy định yêu cầu doanh nghiệp công bố song ngữ Việt – Anh. Các cổng thông tin của UBCKNN, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh và VSDC cũng được cập nhật thông tin bằng tiếng Anh đầy đủ, kịp thời.
Bên cạnh đó, hệ thống công nghệ thông tin mới được vận hành chính thức từ tháng 5/2025 là một bước chuyển quan trọng nhằm hiện đại hóa thị trường và triển khai các sản phẩm dịch vụ mới mà ngành chứng khoán đã quyết tâm thực hiện. Song song, UBCKNN tăng cường hợp tác quốc tế và đối thoại chính sách để trao đổi thường xuyên về cải cách chính sách, thúc đẩy tiến trình nâng hạng.
 |
Phóng viên: Theo Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, quy mô thị trường được đặt mục tiêu đạt 120% GDP. Đâu là những giải pháp trọng tâm để hiện thực hóa mục tiêu này?
Chủ tịch UBCKNN: Không chỉ đề ra mục tiêu cụ thể về quy mô, Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 định hướng chú trọng nâng cao chất lượng, phát triển một thị trường chứng khoán hiện đại, minh bạch, hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững, thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thập kỷ tới.
Để đạt được mục tiêu đề ra tại Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, trong thời gian tới, Bộ Tài chính, UBCKNN sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý nhằm phát triển thị trường chứng khoán ổn định, an toàn, lành mạnh, hiệu quả, bền vững, hội nhập, đảm bảo tận dụng được các lợi thế khi thị trường được nâng hạng; Tiếp tục rà soát, cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo lập trường đầu tư kinh doanh minh bạch, thúc đẩy vai trò của đầu tư tư nhân;
Thứ hai, tiếp tục triển khai các giải pháp đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư trong nước, thu hút nhà đầu tư nước ngoài, trong đó chú trọng phát triển các nhà đầu tư tổ chức, các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán hướng tới cơ cấu hợp lý giữa nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư tổ chức, giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển theo hướng bền vững;
Thứ ba, tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, triển khai đa dạng cơ sở hàng hóa trên thị trường thông qua khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp có quy mô lớn, tình hình tài chính, quản trị công ty tốt thực hiện niêm yết trên thị trường chứng khoán; thúc đẩy việc chào bán cổ phiếu ra công chúng gắn với niêm yết; khuyến khích các doanh nghiệp phát hành đa dạng các loại trái phiếu phù hợp với nhu cầu huy động vốn; nghiên cứu các giải pháp thu hút nhà đầu tư tham gia đầu tư vào các công cụ tài chính xanh, tài chính bền vững;
Thứ tư, tập trung triển khai hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, thông tin trên thị trường chứng khoán, thực hiện kế hoạch chuyển đổi số, công tác cải cách hành chính, hiện đại hóa các nghiệp vụ để tiếp tục tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và thị trường hoạt động hiệu quả; nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý giám sát để đảm bảo an ninh, an toàn cho thị trường, sẵn sàng tiếp nhận dòng vốn lớn từ nước ngoài.
Thứ năm, chú trọng phát triển, tăng cường năng lực hệ thống các tổ chức trung gian thị trường và phát huy vai trò của các tổ chức xã hội - nghề nghiệp về chứng khoán, trong đó tập trung nâng cao năng lực hoạt động của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ; nâng cao năng lực quản trị công ty, quản trị rủi ro, tăng khả năng cạnh tranh của các công ty niêm yết, công ty đại chúng trên thị trường.
Thứ sáu, đẩy mạnh công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm trên thị trường chứng khoán nhằm tăng cường kỷ cương, kỷ luật trên thị trường; đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chứng khoán, thị trường chứng khoán và phòng tránh các rủi ro, hiện tượng lừa đảo trên thị trường, khuyến khích các nhà đầu tư dài hạn, góp phần ổn định và phát triển thị trường bền vững.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn bà!
 |
