Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới từ các trụ cột xuyên suốt

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đồng thời, việc triển khai thực hiện chuyển đổi số trong xây dựng NTM là giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm trong triển khai thực hiện chương trình. Trước thực tế đó, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 924/QĐ-TTg ngày 02/8/2022 phê duyệt chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021-2025.

Quyết định số 924/QĐ-TTg đã tạo khung chính sách, nhiệm vụ và nguồn lực để kết nối quản lý, sản xuất và tiêu thụ nông sản trên nền tảng số. Nhờ đó, chuyển đổi số trở thành yếu tố then chốt để đưa chương trình xây dựng Nông thôn mới từ kết cấu hạ tầng cơ bản tiến lên một bước, hướng tới nông thôn mới thông minh và bền vững.

Yêu cầu đặt ra với chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới là phải phù hợp, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và chuyển đổi số quốc gia. Quá trình này được triển khai một cách chủ động, linh hoạt với 3 trụ cột, gồm: phát triển chính quyền số ở nông thôn, phát triển các chủ thể kinh tế số ở nông thôn và phát triển xã hội số cho cộng đồng dân cư ở nông thôn. Mục tiêu đến năm 2025, hình thành nền tảng quản trị điện tử, nâng cao năng lực tổ chức sản xuất dựa trên dữ liệu, khuyến khích doanh nghiệp số, hợp tác xã số và đưa sản phẩm nông nghiệp lên sàn thương mại điện tử để mở rộng thị trường tiêu thụ.

Từ quản lý đến sản xuất: lợi ích rõ rệt với nền tảng số

Ở khía cạnh quản lý, nền tảng dữ liệu và hệ thống thông tin giúp cơ quan quản lý các cấp địa phương theo dõi tiến độ xây dựng NTM, phân bổ nguồn lực, giám sát chỉ tiêu chất lượng và minh bạch hóa ngân sách, giúp giảm thủ tục và tăng tốc độ xử lý hồ sơ. Trong sản xuất, chuyển đổi số giúp nông dân tiếp cận thông tin kỹ thuật dễ dàng và thuận lợi (thông tin cảnh báo dịch hại, hướng dẫn canh tác), ứng dụng hệ thống quản lý trang trại (điện toán đám mây, Internet vạn vật), theo dõi chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc, áp dụng tiêu chuẩn chất lượng (VietGAP, OCOP), từ đó giúp nâng cao giá trị sản phẩm.

Ứng dụng nền tảng số vào quản lý và sản xuất nông sản không chỉ tăng niềm tin cho người tiêu dùng, mà còn giúp cơ quan quản lý kiểm soát chất lượng hàng hóa một cách chủ động. Song song với đó, các hoạt động đào tạo chuyển đổi số cho cán bộ và nông dân đã được nhiều địa phương tổ chức nhằm nâng cao năng lực vận hành nền tảng số tại cơ sở.

Nền tảng số thúc đẩy tiêu thụ, đưa nông sản Việt “vươn khơi”

Việc đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử và đạt doanh số cao đã khẳng định vai trò “cầu nối” giúp nhiều sản phẩm nông sản OCOP mở rộng thị trường trong nước và tiếp cận với thị trường thế giới. Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam tăng mạnh, quy mô thị trường đạt trên 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Các sàn thương mại điện tử như Postmart, Lazada, Shopee, Sendo, TikTok Shop… đặc biệt, sàn thương mại điện tử nongsan.buudien.vn - nền tảng thương mại điện tử chuyên biệt về nông sản chất lượng cao đầu tiên tại Việt Nam do Vietnam Post làm chủ về công nghệ và vận hành - đã giúp số hóa gian hàng, quản lý đơn hàng và logistics, góp phần giảm khâu trung gian, tạo điều kiện cho nông sản mở rộng đầu ra, đem lại doanh thu cho người sản xuất.

Theo Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, ước tính có hàng nghìn sản phẩm OCOP đã được xuất khẩu, bởi toàn bộ 126 sản phẩm 5 sao và gần 300 sản phẩm tiềm năng 5 sao đều có hoạt động xuất khẩu. Ngoài ra ở nhiều địa phương, sản phẩm OCOP 4 sao, 3 sao cũng có hoạt động xuất khẩu đáng kể.

Chuyển đổi số đang trở thành động lực chuyển hóa căn bản nông thôn, từ quản trị minh bạch, sản xuất thông minh đến tiêu thụ hiện đại, góp phần xây dựng nông thôn mới theo chuẩn “thông minh”. Với 16.543 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, 8.924 chủ thể OCOP và 22.162 hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động tính đến tháng 6/2025, là nguồn động lực mạnh mẽ để đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số đem lại hiệu quả cao trong tăng trưởng sản xuất và tiêu thụ nông sản.