Trong nông nghiệp, kinh tế tuần hoàn là quá trình sản xuất khép kín, trong đó chất thải của khâu này được tận dụng làm đầu vào cho khâu khác. Mô hình này giúp nông dân không chỉ tạo ra nông sản mà còn gia tăng giá trị từ phụ phẩm, giảm chi phí sản xuất và hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường. Theo các chuyên gia, nông nghiệp thực chất “không có chất thải, chỉ có tài nguyên chưa được khai thác”. Nếu được xử lý đúng cách, các loại rơm rạ, trấu, bã mía, phân chuồng hay vỏ tôm cá có thể trở thành nguồn tài nguyên thứ cấp để sản xuất phân bón hữu cơ, năng lượng sinh học hoặc vật liệu sinh khối phục vụ xuất khẩu.

Tư duy “từ phụ phẩm đến sản phẩm giá trị cao” đang dần trở thành xu hướng trong sản xuất nông nghiệp. Tại Quảng Trị, người dân đã chuyển từ thói quen đốt rơm rạ sang ủ phân hữu cơ vi sinh, vừa giảm phát thải, vừa cải tạo đất. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, mô hình “lúa - tôm - cá” được xem là điển hình cho sản xuất tuần hoàn: chất thải từ tôm cá trở thành nguồn dinh dưỡng cho lúa, trong khi gốc rạ và thóc rơi lại là thức ăn tự nhiên cho thủy sản.

Nhiều doanh nghiệp nông nghiệp lớn cũng đang xây dựng chuỗi sản xuất khép kín, kết hợp trồng trọt, chăn nuôi, chế biến và sản xuất phân bón hữu cơ. Phụ phẩm được tận dụng làm thức ăn chăn nuôi, khí biogas dùng để vận hành sản xuất, năng lượng mặt trời được khai thác, hướng tới mô hình sản xuất không phát thải và tự chủ năng lượng.

Việc tái sử dụng phụ phẩm không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn mang lại giá trị kinh tế đáng kể. Rơm rạ và trấu có thể ép thành viên sinh khối xuất khẩu; chất thải chăn nuôi được chuyển hóa thành khí sinh học; còn phụ phẩm thủy sản được chế biến thành chitosan, dầu sinh học hay phân bón hữu cơ, mang lại nguồn thu hàng tỷ USD mỗi năm.

Theo Viện Chiến lược Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, với nguyên tắc “mọi thứ đều là đầu vào của thứ khác”, kinh tế tuần hoàn đang trở thành hướng đi chiến lược trong tiến trình chuyển đổi xanh của Việt Nam, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Trong đó, nông nghiệp được xem là lĩnh vực tiên phong, nơi phụ phẩm không còn là rác thải mà trở thành nguồn tài nguyên tái sinh phục vụ phát triển bền vững.

Kinh tế tuần hoàn vì thế không chỉ là xu thế phát triển tất yếu mà còn là chìa khóa giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào tài nguyên, cắt giảm phát thải và mở rộng cơ hội việc làm xanh trong tiến trình chuyển đổi sang nền kinh tế bền vững.