Chìa khóa tăng trưởng kinh tế và tài chính quốc gia

Chia sẻ tại Tọa đàm “Đào tạo nhân lực kinh tế số - nền tảng cho phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới” diễn ra mới đây tại TP. Hà Nội, TS. Nguyễn Minh Ngọc - Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Chuyển đổi số (Bộ Tài chính) cho rằng, kỷ nguyên mới đang định hình lại mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, trong đó kinh tế số trở thành động lực tăng trưởng quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo TS. Nguyễn Minh Ngọc, nền kinh tế số không chỉ là một bộ phận mà đã trở thành trung tâm phát triển kinh tế. Để tận dụng cơ hội này, quốc gia cần có lực lượng lao động với những kỹ năng và tư duy mới, vượt ra ngoài khuôn khổ truyền thống. Nhân lực kinh tế số là yếu tố cốt lõi để thực hiện chiến lược chuyển đổi số, phát triển kinh tế số quốc gia và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Nhân lực kinh tế số cần trang bị kiến thức và kỹ năng số (Digital Skills), cũng như tư duy sáng tạo, thích ứng nhanh chóng và khả năng vận hành các hoạt động dựa trên công nghệ số. TS. Nguyễn Minh Ngọc nhấn mạnh, phát triển bền vững trong kỷ nguyên số không thể thiếu những công dân số có khả năng làm chủ công nghệ, tư duy sáng tạo và thích ứng linh hoạt với các thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh tế - xã hội.

Một số kỹ năng quan trọng mà nhân lực kinh tế số cần có bao gồm tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, kỹ năng hợp tác, khả năng làm việc hiệu quả trong môi trường đa ngành, đa văn hóa, khả năng thích ứng và tự học. Bên cạnh đó, đạo đức số cũng là yếu tố cốt lõi, đảm bảo các hoạt động số hóa được thực hiện minh bạch, bền vững và có trách nhiệm.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Minh Ngọc chỉ ra rằng, Việt Nam hiện đang đối mặt với thiếu hụt nghiêm trọng cả về số lượng lẫn chất lượng nhân lực số, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao như AI, Big Data, vi mạch bán dẫn, an ninh mạng. Khoảng cách kỹ năng này đang là thách thức lớn, cản trở tiến trình chuyển đổi số và phát triển kinh tế số bền vững.

Hợp lực Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp

Theo TS. Nguyễn Minh Ngọc, để khắc phục hạn chế, công tác đào tạo nhân lực kinh tế số cần được định hướng rõ ràng và đồng bộ. Việc đào tạo cần đa tầng, đa cấp độ và tập trung vào chất lượng thay vì số lượng. Hệ thống đào tạo cần chuẩn bị cho người học không chỉ kiến thức, kỹ năng, mà còn tư duy, thái độ và văn hóa số, đảm bảo lực lượng lao động số đáp ứng yêu cầu thực tiễn và chiến lược phát triển quốc gia.

Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Minh Ngọc cũng lưu ý tầm quan trọng của sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, Nhà trường và Doanh nghiệp. Trong đó, Nhà trường cần đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy, cập nhật nội dung theo xu hướng mới như tích hợp AI, Data Science vào các ngành kinh tế truyền thống. Học tập dựa trên dự án và thực hành thực tế cần trở thành nền tảng giáo dục.

Ngoài ra, Nhà trường cũng cần chú trọng đến đào tạo giảng viên, thông qua cơ chế thu hút, đãi ngộ và bồi dưỡng liên tục về công nghệ và phương pháp giảng dạy mới. Việc mời chuyên gia từ doanh nghiệp tham gia giảng dạy và đầu tư cơ sở vật chất, trang bị phòng lab hiện đại, nền tảng số cho học tập và nghiên cứu cũng là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực kinh tế số.

Về phía doanh nghiệp, TS. Nguyễn Minh Ngọc nhấn mạnh vai trò đồng hành trong đào tạo, không chỉ là người sử dụng lao động cuối cùng. Doanh nghiệp cần tham gia xây dựng, đánh giá chương trình đào tạo, tổ chức thực tập, học việc, đào tạo lại nhân viên hiện tại. Đồng thời, doanh nghiệp có thể cung cấp công nghệ, dữ liệu thực tế, quỹ học bổng và hỗ trợ nghiên cứu khoa học để gắn kết giáo dục với nhu cầu thị trường.

Các cơ quan quản lý Nhà nước cũng đóng vai trò quyết định trong việc phát triển nhân lực số. Cần hoàn thiện cơ chế, chính sách, ban hành ưu đãi về tài chính, thu hút nhân tài, đặc biệt giảng viên và chuyên gia công nghệ. Chuyển đổi số trong giáo dục phải được đẩy mạnh để tạo môi trường học tập linh hoạt, đồng thời lập kế hoạch hành động quốc gia với mục tiêu, lộ trình rõ ràng, ưu tiên các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn.

“Đào tạo nhân lực kinh tế số là một đầu tư chiến lược, cấp bách và dài hạn, quyết định thành công chuyển đổi số và phát triển bền vững. Nhân lực số cần vững về kỹ năng, tư duy và văn hóa số để biến thách thức thành cơ hội, khai thác hiệu quả công nghệ mới, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các mô hình kinh tế số. Đây cũng là nền tảng quan trọng nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, TS. Nguyễn Minh Ngọc nêu rõ.