Đòn bẩy tạo đột phá thương mại Việt Nam - Campuchia

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh, Campuchia là đối tác chiến lược của Việt Nam trong tiểu vùng Mekong, với đường biên giới dài hơn 1.100 km và 50 cửa khẩu.

Trong thời gian qua, Việt Nam và Campuchia đã ký các thỏa thuận hợp tác song phương, tạo hành lang pháp lý và điều kiện thuận lợi cho thương mại biên giới giữa hai nước như: Bản ghi nhớ năm 2019 về phát triển và kết nối hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam - Campuchia, Hiệp định Thương mại biên giới năm 2024, Bản Thỏa thuận thúc đẩy thương mại song phương giai đoạn 2025 - 2026.

Việc triển khai các thỏa thuận trên đã góp phần thúc đẩy phát triển hạ tầng cửa khẩu, chợ biên giới, kho hàng hóa và dịch vụ logistics tại các tỉnh biên giới, rút ngắn thời gian thông quan, nâng cao năng lực kết nối chuỗi cung ứng. Đồng thời, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hợp tác với đối tác Campuchia, quảng bá sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh, qua đó góp phần phát triển kinh tế địa phương và củng cố quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện giữa hai nước.

Phó Quốc vụ khanh Bộ Thương mại Campuchia Tith Rithipol khẳng định, Việt Nam là một trong những đối tác thương mại hàng đầu và đáng tin cậy của Campuchia. Dư địa hợp tác của hai nước còn rất lớn nhờ tính bổ trợ giữa hai nền kinh tế, sự gần gũi địa lý và môi trường đầu tư, kinh doanh ngày càng thuận lợi.

Hiện nay, Campuchia đang triển khai Chiến lược Ngũ giác - Giai đoạn I, chú trọng cải cách thể chế, ứng dụng công nghệ, giảm chi phí kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng đầu tư vào các lĩnh vực tiềm năng như nông nghiệp hiện đại, chế biến thực phẩm, công nghiệp ô tô, công nghệ số, tài chính, logistics, du lịch và công nghiệp sáng tạo.

"Campuchia sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Việt Nam để đẩy mạnh kết nối sản xuất, phân phối và logistics, góp phần nâng cao thương mại song phương, hội nhập khu vực và mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước", ông Tith Rithipol nhấn mạnh.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Đỗ Quốc Hưng, quan hệ thương mại Việt Nam - Campuchia đang duy trì đà tăng trưởng ổn định, trở thành một trong những trụ cột hợp tác song phương. Các thỏa thuận thương mại song phương giai đoạn 2025 - 2026, với nhiều ưu đãi thuế quan vượt cam kết ATIGA, sẽ tạo thêm động lực khai thác lợi thế bổ sung giữa hai nền kinh tế, tăng cường kết nối chuỗi cung ứng và thúc đẩy thương mại phát triển cân bằng.

Năm 2024, kim ngạch hai chiều đạt 10,1 tỷ USD, tăng 17,5% so với năm 2023. Riêng 8 tháng năm 2025 đạt gần 8 tỷ USD, tăng 16,3%, trong đó nhập khẩu từ Campuchia tăng mạnh 28,5%. Cơ cấu hàng hóa mang tính bổ trợ, với Việt Nam xuất khẩu chủ yếu dệt may, sắt thép, vật liệu xây dựng, máy móc và hàng tiêu dùng; ngược lại nhập khẩu cao su, hạt điều, gỗ và nguyên phụ liệu dệt may.

Tuy nhiên, thương mại biên giới vẫn gặp khó khăn về hạ tầng logistics thiếu đồng bộ, chi phí vận tải cao, tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại phức tạp, hạn ngạch giấy phép liên vận còn hạn chế. Để khắc phục, ông Đỗ Quốc Hưng đề xuất hai nước cần sớm nội luật hóa các cam kết ưu đãi; đẩy nhanh đầu tư hạ tầng biên giới.

Đặc biệt, cần đẩy nhanh hoàn thành dự án tuyến cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Mộc Bài vào năm 2027. Đây là tuyến cao tốc kết nối trực tiếp với cao tốc Phnom Penh - Bavet (Campuchia), hình thành trục liên vận quốc tế TP. Hồ Chí Minh - Tây Ninh - Phnom Penh, để thúc đẩy lưu thông hàng hóa giữa hai nước nhanh hơn, thuận lợi hơn, giảm thời gian vận chuyển hàng hóa, giảm chi phí logistics và góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp…

Nâng cao lợi thế cạnh tranh hàng xuất khẩu

Bà Phạm Thanh Hoa, đại diện Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cho biết, cửa khẩu biên giới Việt Nam - Campuchia không chỉ là điểm giao thương mà còn là “cầu nối” chiến lược trong hợp tác kinh tế song phương. Những năm qua, Hải quan Việt Nam đã nỗ lực hiện đại hóa thủ tục, triển khai hải quan điện tử tại nhiều cửa khẩu, góp phần thúc đẩy kim ngạch thương mại hai nước liên tục tăng trưởng.

Tuy nhiên, theo bà Phạm Thanh Hoa, thực tế vẫn còn nhiều vướng mắc: thủ tục còn phức tạp, chồng chéo; công nghệ chưa đồng bộ; hạ tầng kho bãi hạn chế; doanh nghiệp thiếu thông tin pháp lý và quy định từ phía Campuchia; phối hợp song phương về kiểm dịch, kiểm tra chất lượng chưa hiệu quả.

Trong thời gian tới, ngành Hải quan Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh hiện đại hóa thủ tục hải quan, triển khai cơ chế một cửa quốc gia và ASEAN, số hóa toàn bộ chứng từ, phát triển cửa khẩu thông minh ứng dụng công nghệ mới. Đồng thời, tăng cường hợp tác song phương, đầu tư hạ tầng cửa khẩu, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, cắt giảm thủ tục không cần thiết và mở rộng cơ chế thông quan trước - kiểm tra sau.

“Việc nâng cao hiệu quả quy trình thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa qua cửa khẩu Việt Nam - Campuchia không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng thương mại song phương, củng cố quan hệ hữu nghị, hợp tác bền vững giữa hai quốc gia. Trên cơ sở định hướng hiện đại hóa, số hóa và hợp tác song phương, các giải pháp được triển khai đồng bộ sẽ là nền tảng để Việt Nam và Campuchia xây dựng hệ thống cửa khẩu hiện đại, minh bạch, hiệu quả, vì lợi ích chung của doanh nghiệp và nền kinh tế hai nước”, bà Hoa khẳng định.

Nhận định trong bối cảnh hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam – Campuchia ngày càng mở rộng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Campuchia Đỗ Việt Phương, cho rằng cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, ổn định và thúc đẩy R&D để nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Doanh nghiệp nên nắm bắt xu hướng tiêu dùng, quy định pháp lý, chuẩn mực kỹ thuật để điều chỉnh chiến lược phù hợp; đồng thời chú trọng xây dựng mạng lưới phân phối ổn định, nâng cao chất lượng sản phẩm, bao bì và dịch vụ hậu mãi.

Ông Đỗ Việt Phương khuyến nghị doanh nghiệp Campuchia tập trung xuất khẩu hàng tiêu dùng, hàng chế biến ở cả ba phân khúc bình dân, trung lưu và cao cấp; cùng các mặt hàng phục vụ xây dựng, đầu tư, nhựa, máy móc, nông cụ, phương tiện vận tải và thủ công mỹ nghệ. Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp Việt Nam có thể nhập khẩu thêm nông sản, hoa quả, nguyên phụ liệu thức ăn chăn nuôi, thủ công mỹ nghệ Khmer và một số lâm sản trong giới hạn.

"Ngoài thương mại truyền thống, doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể xem xét đầu tư sản xuất tại Campuchia để tận dụng ưu đãi về lao động cũng  như thị hiếu, khẩu vị người tiêu dùng, phân khúc thị trường tiếp cận để từ đó đảm bảo đầu tư có hiệu quả, đem lại lợi ích cho doanh nghiệp, nhà đầu tư và người tiêu dùng sở tại và chính sách từ phía Chính phủ Campuchia”,  Tham tán Đỗ Việt Phương lưu ý.