Vì sao lãi suất cho vay vẫn neo cao?

Theo TS. Nguyễn Quôc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng (VNBA), mặt bằng lãi suất ngân hàng đã hạ nhiệt đáng kể sau quyết định hạ lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước, tuy nhiên mức lãi suất huy động và cho vay hiện nay vẫn ở mức cao do thực tế tốc độ huy động vốn vẫn tăng trưởng thấp hơn tín dụng.

Hiện nay, chênh lệch tiền gửi và tín dụng bằng VND ở mức 167.000 tỷ đồng. Hệ số sử dụng vốn trên thị trường 1 bằng VND ở mức 101,45%, giảm so với mức 102,28% cuối năm 2022 nhưng vẫn ở mức rất cao. Huy động vốn tính đến ngày 27/4 tăng 1,78%, nhưng chỉ bằng một nửa so với tốc độ tăng trưởng tín dụng 3,04%.

Bên cạnh đó, các khoản huy động vốn của ngân hàng chủ yếu là kỳ hạn ngắn (khoảng 88% tiền gửi là kỳ hạn 12 tháng trở xuống) trong khi các khoản cho vay dài hạn lại chưa thu hồi được trong bối cảnh khả năng trả nợ của khách hàng suy giảm (52% dư nợ tín dụng) nên đã tạo sức ép lớn lên lãi suất huy động. Đáng chú ý, các khoản huy động cũ lãi suất cao hầu như chưa đáo hạn.

"Những nguyên nhân khách quan trên khiến các ngân hàng thương mại đến nay vẫn chưa có cơ sở để giảm mạnh lãi suất cho vay", TS. Nguyễn Quốc Hùng cho biết.

Việt Nam là quốc gia có độ mở thương mại lớn, chịu nhiều ảnh hưởng bởi các biến động của thị trường tài chính, tiền tệ thế giới. Mặt bằng lãi suất thế giới gia tăng trong năm 2022 và vẫn ở mức cao trong các tháng đầu năm 2023. Các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới vẫn tiếp tục triển khai lộ trình thắt chặt chính sách tiền tệ và duy trì lãi suất ở mức cao, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã 10 lần tăng lãi suất.

Trong nước, áp lực lạm phát hiện hữu, tiểm ẩn, khiến người dân kỳ vọng lãi suất thực dương nên tổ chức tín dụng khó giảm lãi suất để thu hút tiền gửi, khiến chi phí đầu vào ở mức cao.

Bên cạnh đó, Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Ngân hàng Nhà nước cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ khách hàng gặp khó khăn tức là tổ chức tín dụng chưa thu nợ khi đến hạn trong khi vẫn phải đảm bảo chi trả tiền gửi, làm giảm doanh số cho vay và chậm lại vòng quay vốn trong nền kinh tế, nên gây áp lực trở lại lên khả năng cân đối vốn và dư địa giảm lãi suất.

Ngoài ra, hệ thống ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu và xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, nâng cấp chuẩn mực quản trị điều hành theo thông lệ quốc tế… Một số ngân hàng thương mại quy mô nhỏ duy trì lãi suất tiền gửi ở mức cao để giữ khách hàng cũng làm cho việc giảm mặt bằng lãi suất cho vay trở nên khó khăn hơn.

Theo quy định hiện hành, việc xem xét quyết định về lãi suất cho vay là do tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận theo cung cầu vốn thị trường và mức độ tín nhiệm của khách hàng.

Thời gian tới, trên cơ sở diễn biến kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ trong và ngoài nước, Ngân hàng Nhà nước cho biết, sẽ nghiên cứu điều hành lãi suất phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ.

Đồng thời, tiếp tục khuyến khích các tổ chức tín dụng triển khai các giải pháp tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay. Điều này nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.