Vì sao chỉ số tăng, tài khoản nhà đàu tư vẫn âm?

Thị trường chứng khoán trong nước đang đứng ở trong những cơn sóng ngầm, khi chứng kiến nghịch lý: VN-Index vẫn tăng điểm, nhiều lần phá đỉnh. Tuy nhiên, chỉ một vài phiên điều chỉnh, danh mục của nhiều nhà đầu tư có thể "bay" tới 30-40% NAV.

Điều đáng nói là xu hướng tăng vẫn còn, tức thị trường không hẳn xấu đi, nhưng cơ hội cho nhà đầu tư lại ít dần, như một dấu hiệu thanh lọc.

Ông Nguyễn Tuấn Anh- người sáng lập công ty cổ phần FinPeace, chia sẻ tại chương trình Việt Nam và các chỉ số mới đây, năm 2025 là một trong những năm "khó nhằn" nhất trong khoảng 20 năm ông tham gia thị trường, dù đây vẫn được xem là một uptrend. Điều làm nên sự khác biệt nằm ở tính thiếu đồng bộ một cách bất thường.

Theo ông Nguyễn Tuấn Anh, điểm khác biệt lớn nhất tạo nên tính "dị biệt" của thị trường năm 2025 chính là sự thiếu đồng bộ một cách chưa từng có. Nếu so sánh trong các đợt tăng trưởng trước đây, thị trường thường được dẫn dắt bởi nhiều nhóm cổ phiếu khác nhau và có sự tăng giá đồng bộ. Thế nhưng, trong đợt vừa qua, sự đồng bộ này gần như vắng bóng, và mỗi lần chỉ số lên cao lại đồng nghĩa với việc một loạt các cổ phiếu khác bị bỏ rơi.

Chuyên gia của Finpeace dẫn chứng rằng, những dòng cổ phiếu từng tạo nên các cơn sóng mạnh mẽ trong quá khứ như cổ phiếu quân đội hay dầu khí, năm nay gần như không được thị trường nhắc đến. Nguyên nhân của hiện tượng này xuất phát từ cả hai phía cung và cầu.

Về phía cung, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thực sự chủ động trong việc tái định giá cổ phiếu của mình một cách tương xứng, mặc dù một số mã trụ index đã tăng điểm rất mạnh. Về phía cầu, dòng tiền đầu cơ có xu hướng tập trung cao độ vào những mã biến động mạnh và đã có dấu hiệu tăng giá rõ rệt, thay vì tìm kiếm cơ hội ở những mã có định giá thấp tiềm năng.

Ông Tuấn Anh ví von hành vi này giống như "hiệu ứng quán phở", nơi khách hàng chỉ dám bước vào một quán ăn khi đã thấy nó đông đúc người. Tuy nhiên, ẩn sau nghịch lý này lại là một tín hiệu tích cực hiếm thấy.

"Đây là lần đầu tiên trong uptrend mà chúng ta lại đang tìm được rất nhiều cổ phiếu đầu tư giá trị hấp dẫn", ông Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh.

Trong khi giới đầu cơ gặp khó khăn vì thị trường thiếu đồng bộ, thì các nhà đầu tư giá trị lại có cơ hội sở hữu những cổ phiếu chất lượng với mức định giá hợp lý và tỷ suất cổ tức hấp dẫn, có thể lên tới 8-9%.

"Bình thường, năm uptrend thì dân đầu cơ phải ăn rất nhiều và dân đầu tư sẽ phải há hốc mồm ra vì định giá cao quá. Năm nay lại lạ ở chỗ dân đầu cơ không ăn được tiền, mà dân đầu tư thì vẫn còn cơ hội".

Dấu hiệu kết thúc điều chỉnh và chiến lược ứng phó

Liên quan đến các đợt điều chỉnh trong chu kỳ tăng trưởng, ông Nguyễn Tuấn Anh cho biết, các xu hướng tăng trong lịch sử thường có thời gian kéo dài hơn 2 năm và không thể tránh khỏi những đợt "rung lắc mạnh" và có những thời điểm thị trường thậm chí có thể lao dốc tới 18% từ đỉnh (giai đoạn 2020-2022).

Để giúp nhà đầu tư hình dung rõ hơn về các tình huống thị trường có thể xảy ra, chuyên gia của Finpeace đã chia sẻ hai kịch bản điều chỉnh chính cùng với góc nhìn chiến lược ứng phó.

Kịch bản thứ nhất là điều chỉnh nhanh và sâu, được so sánh một cách sinh động như "siêu thị giảm giá đặc biệt" - việc giảm điểm mạnh trong thời gian ngắn sẽ nhanh chóng tạo ra đáy, thu hút dòng tiền mua vào mạnh mẽ và từ đó rút ngắn đáng kể thời gian điều chỉnh.

Ngược lại, kịch bản thứ hai là điều chỉnh chậm và nhẹ, khi mức giảm không đủ sâu sẽ khiến cho quá trình "bán tháo" kéo dài, tạo ra một "nỗi đau kéo dài" và làm xói mòn tâm lý thị trường.

Trước những kịch bản này, chuyên gia FinPeace nhấn mạnh, tầm quan trọng của tư duy chiến lược "phù thịnh", tức là khả năng ứng biến linh hoạt theo thị trường và biết đứng về phe đang chiến thắng.

Nếu thị trường trải qua một đợt "vỡ" (điều chỉnh mạnh), đây có thể là tin buồn đối với các nhà đầu cơ do phải cắt lỗ, nhưng ngược lại, nó lại mở ra cơ hội "mua hạ giá" (discount) cực kỳ hấp dẫn cho các nhà đầu tư giá trị.

Trong bối cảnh hiện tại, ông Nguyễn Tuấn Anh tin rằng, một đợt điều chỉnh mạnh, nếu xảy ra sẽ là món quà cho nhà đầu tư giá trị, mở ra cơ hội tái đầu tư vào các doanh nghiệp chất lượng với mức giá hấp dẫn sớm hơn so với mọi năm.