Hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường tính minh bạch

Ngày 11/9/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP, nhằm cụ thể hóa Luật số 56/2024/QH15 đã được Quốc hội thông qua. Đây được coi là bước đi quan trọng để hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường chứng khoán, tạo nền tảng để Việt Nam đẩy nhanh tiến trình nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.

Nghị định lần này sửa đổi, bổ sung nội dung tại 89 điều và bãi bỏ quy định tại 22 điều khác. Điểm nhấn lớn nhất nằm ở việc khắc phục những bất cập trong thực tiễn, nâng cao tính minh bạch, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và cải thiện khả năng tiếp cận của khối ngoại. Đây cũng là những tiêu chí then chốt mà các tổ chức xếp hạng quốc tế như MSCI hay FTSE xem xét khi đánh giá mức độ phát triển của một thị trường chứng khoán.

Một trong những nội dung nổi bật của Nghị định là siết chặt trách nhiệm công bố thông tin trong hoạt động chào bán và phát hành chứng khoán. Doanh nghiệp sẽ phải báo cáo định kỳ về việc sử dụng vốn huy động được, đảm bảo dòng tiền được minh bạch và đúng mục đích. Quy định này nhằm củng cố niềm tin của nhà đầu tư, hạn chế rủi ro khi vốn bị sử dụng sai lệch so với kế hoạch công bố.

Song song với đó, Nghị định cũng bổ sung quy định về việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng, ngoại trừ một số trường hợp đặc thù. Đây là bước tiến quan trọng, giúp chuẩn hóa hoạt động phát hành nợ doanh nghiệp theo thông lệ quốc tế, giảm thiểu rủi ro tín dụng cho nhà đầu tư.

Đặc biệt, các điều kiện niêm yết cũng được sửa đổi theo hướng linh hoạt, loại bỏ một số rào cản hành chính không còn phù hợp. Chẳng hạn, bỏ yêu cầu “không có nợ quá hạn” đối với hồ sơ niêm yết, vốn khó xác định chính xác tại những doanh nghiệp có quy mô lớn. Thay vào đó, Nghị định tập trung vào các chỉ tiêu tài chính có cơ sở kiểm toán rõ ràng, đảm bảo minh bạch nhưng vẫn tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia thị trường.

Mở rộng cửa cho nhà đầu tư nước ngoài

Một điểm đột phá khác của Nghị định là quy định mở cửa mạnh mẽ hơn với nhà đầu tư nước ngoài. Theo đó, tỷ lệ sở hữu của khối ngoại tại các công ty đại chúng không còn bị hạn chế bởi quyết định của Đại hội đồng cổ đông hoặc Điều lệ công ty, mà sẽ tiệm cận dần mức tối đa theo quy định pháp luật và cam kết quốc tế. Điều này giúp loại bỏ tình trạng “room ngoại” bị chặn lại dưới ngưỡng pháp lý, vốn lâu nay là một trong những điểm trừ lớn trong đánh giá nâng hạng thị trường.

Ngoài ra, thủ tục cấp mã số giao dịch cho nhà đầu tư nước ngoài cũng được đơn giản hóa theo hướng trực tuyến, rút ngắn thời gian và chi phí gia nhập thị trường. Các công ty quản lý quỹ nước ngoài được phép sở hữu cùng lúc 2 mã số giao dịch, một cho hoạt động tự doanh và một cho giao dịch của khách hàng, mở đường cho mô hình tài khoản tổng (Omnibus Trading Account), vốn là thông lệ phổ biến ở các thị trường mới nổi.

Ở khía cạnh hạ tầng, Nghị định số 245/2025/NĐ-CP đã bổ sung các quy định pháp lý để triển khai Cơ chế bù trừ đối tác trung tâm (CCP) và đồng bộ với hệ thống công nghệ mới KRX. Đây là điều kiện tiên quyết để rút ngắn chu kỳ thanh toán xuống T+2 hoặc thấp hơn, nâng cao tính an toàn và hấp dẫn của thị trường chứng khoán Việt Nam trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Đồng thời, nhiều quy định mới cũng được đưa vào để bảo vệ tốt hơn quyền lợi cổ đông và nhà đầu tư, từ nghĩa vụ chi trả cổ tức, giới hạn số lượng công ty mà thành viên Hội đồng quản trị được tham gia, đến cơ chế xử lý chứng khoán phong tỏa. Những điều chỉnh này vừa hạn chế xung đột lợi ích, vừa giúp thị trường vận hành công bằng, minh bạch hơn.

Việc ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định số 155/2020/NĐ-CP được đánh giá là bước đi quyết liệt của Chính phủ và Bộ Tài chính trong lộ trình cải cách thị trường tài chính.

Với việc cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường tính minh bạch, bảo vệ nhà đầu tư và mở rộng cơ hội cho khối ngoại, nghị định không chỉ góp phần nâng cao niềm tin của thị trường trong nước mà còn đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe từ các tổ chức xếp hạng quốc tế.

Trong bối cảnh các tổ chức như FTSE và MSCI đều đánh giá Việt Nam đã tiến rất gần đến ngưỡng nâng hạng, nghị định mới được kỳ vọng sẽ là “chìa khóa” tháo gỡ những nút thắt cuối cùng. Nếu được triển khai hiệu quả, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể sớm được công nhận là thị trường mới nổi, mở ra dòng vốn quốc tế quy mô lớn, hỗ trợ quá trình phát triển kinh tế và hội nhập tài chính sâu rộng hơn.